Φυτοφάρμακα: Όλο και περισσότερα στην… υγιεινή διατροφή μας

Είναι βασικά συστατικά μιας υγιεινής διατροφής.

Πόσο όμως ασφαλή είναι τα φρούτα και τα λαχανικά που καταναλώνουμε;

Ως απάντηση σε αυτό το ερώτημα, η ΕΕ έχει θεσπίσει διάφορους κανονισμούς και έχει θέσει φιλόδοξους στόχους.

Από το 2011, για παράδειγμα, τα κράτη-μέλη υποχρεούνται να καταργήσουν σταδιακά 55 φυτοφάρμακα που θεωρούνται ιδιαίτερα επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία και για το περιβάλλον.

Στο πλαίσιο της Στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» (Farm to Fork) εν τω μεταξύ έχει τεθεί ως στόχος η μείωση κατά 50% της χρήσης των πιο επικίνδυνων φυτοφαρμάκων έως το 2030.

Ζιζανιοκτόνα, μυκητοκτόνα και εντομοκτόνα βρίσκονται στην κορυφή της λίστας.

Σύμφωνα ωστόσο με νέα μελέτη της ΜΚΟ PAN (Pesticide Action Network Europe), τα στοιχεία από τα κράτη-μέλη δείχνουν ακριβώς προς την αντίθετη κατεύθυνση.

«Οι ερευνητές ανέλυσαν τα αποτελέσματα ενός πανευρωπαϊκού προγράμματος κρατικής δειγματοληψίας αρκετά μεγάλο ώστε να θεωρηθεί αντιπροσωπευτικό της γενικής έκθεσης του κοινού», επισημαίνει η οργάνωση στην έκθεσή της.

Συνολικά χρησιμοποιήθηκαν 97.000 δείγματα (από μη βιολογικές καλλιέργειες).

Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν;

Αντί να μειωθούν, τα ίχνη φυτοφαρμάκων σε λαχανικά και ιδιαίτερα σε φρούτα που πωλούνται εντός ΕΕ αυξήθηκαν σημαντικά την περίοδο μεταξύ 2011 και 2019.

Από τα κεράσια, έως τις λαχανίδες

Σύμφωνα με την έκθεση της PAN, τα πιο μολυσμένα φρούτα στην Ευρώπη με την πλέον επικίνδυνη κατηγορία φυτοφαρμάκων είναι τα βατόμουρα (51%).

Ακολουθούν τα ροδάκινα (45%), οι φράουλες (38%) και τα βερίκοκα (35%).

Περισσότερο από το ένα τρίτο (34%) των μήλων -του πιο ευρέως καλλιεργούμενου φρούτου στην ήπειρο- είναι επίσης εκτεθειμένα: ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από το 16% που ήταν προ δεκαετίας.

Αντιστοίχως τα ακτινίδια -που πριν από δέκα χρόνια ήταν σχεδόν απαλλαγμένα (4%) από τοξικές ουσίες- πλέον είναι κατά το ένα τρίτο (32%) μολυσμένα.

Τα μισά από τα κεράσια που δειγματίστηκαν από αξιωματούχους το 2019 είχαν ίχνη φυτοφαρμάκων (έναντι 22% το 2011).

Το 50% των αχλαδιών που παράγονται στην Ευρώπη έφεραν ίχνη έως και 5 τοξικών ουσιών.

«Το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 87% για τα αχλάδια που καλλιεργούνται στο Βέλγιο ή στο 85% των πορτογαλικών αχλαδιών», τονίζει η PAN.

Τα λαχανικά από την άλλη -λιγότερο επιρρεπή σε έντομα και ασθένειες- διαπιστώθηκε ότι ήταν λιγότερο εκτεθειμένα σε φυτοφάρμακα.

Σύμφωνα με τη μελέτη, ίχνη τοξικών ουσιών έφερε το 13% των δειγμάτων το 2019 (έναντι 11% το 2011).

Οι υψηλότερες ποσότητες εντοπίστηκαν στο σέλινο, στη σελινόριζα και στη λαχανίδα (31%).

«Θολό» τοπίο

«Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (Efsa) δημοσιεύει κάθε χρόνο έκθεση για τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων σε τρόφιμα και θεωρείται η πιο αξιόπιστη πηγή για το θέμα», σχολίασε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

«Για πολλά χρόνια, οι εκθέσεις έχουν δείξει ότι το 98% των συλλεγόμενων δειγμάτων είναι σύμφωνα με την νομοθεσία της ΕΕ», υπογράμμισε.

Για την ακρίβεια, η Κομισιόν αναφέρει ότι η χρήση επικίνδυνων φυτοφαρμάκων ήταν μειωμένη κατά 12% το 2019, σε σχέση με την περίοδο 2015-2017.

«Η παρουσία ιχνών ουσιών δεν σημαίνει ότι τα τρόφιμα είναι επικίνδυνα», τονίζει από την πλευρά της η Ανίκα Γκατ Σερέτνι, εκπρόσωπος της εμπορικής ένωσης CropLife Europe.

«Ο κίνδυνος για τους καταναλωτές από τη διατροφική σωρευτική έκθεση είναι κάτω από το όριο και επομένως δεν αποτελεί πραγματικό κίνδυνο», δήλωσε, επικαλούμενη τις εκθέσεις της Efsa.

Ο Λικ Μουλτινιέ, διευθυντή έρευνας στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικής Έρευνας (Inserm) της Γαλλίας, βρίσκει προβληματικό το γεγονός ότι στη μελέτη της PAN δεν διευκρινίζεται η ποσότητα των φυτοφαρμάκων που εντοπίστηκε στα δείγματα φρούτων και λαχανικών.

«Είναι σαν να λέμε ότι όλοι είναι αλκοολικοί, επειδή υπάρχουν ίχνη αλκοόλ σε ένα αλκοτέστ», είπε στη Liberation.

Η PAN ωστόσο επιμένει. «Οι κυβερνήσεις αθετούν τις νομικές υποχρεώσεις τους» από το 2011 για σταδιακή αντικατάσταση και κατάργηση των πλέον επικίνδυνων φυτοφαρμάκων, αναφέρει.

Τα συμπεράσματα της μελέτης, προσθέτει, «αποκαλύπτουν την αποτυχία των κρατών-μελών να εφαρμόσουν την κοινοτική νομοθεσία και να προστατεύσουν τους καταναλωτές».

Προς τούτο, η ΜΚΟ ζητά την «άμεση απαγόρευση των δώδεκα πιο τοξικών φυτοφαρμάκων» και «την πλήρη εξάλειψη των 55 πλέον επιβλαβών μέχρι το 2030».

«Αυτές οι χημικές ουσίες πρέπει να εξαφανιστούν από το φαγητό μας», λέει η Σαλομέ Ρουανέλ, εκπρόσωπος της PAN Europe.

«Η μετάβαση της ΕΕ σε ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων δεν μπορεί να επιτευχθεί, έως ότου εξαλειφθούν πλήρως τα πιο επικίνδυνα φυτοφάρμακα τόσο από το σύστημα παραγωγής, όσο και από το σύστημα κατανάλωσης», τονίζει.

«Αυτό δεν είναι απλώς μια πολιτική φιλοδοξία», παρατηρεί.

«Eίναι νόμος από το 2011 και είναι καιρός τα κράτη μέλη να ενεργήσουν βάσει αυτού».