Ρωσία: Η απειλή του Πούτιν ανατρέπει τις ισορροπίες

Από την ημέρα που έγινε πρόεδρος της Ρωσίας, ο Βλαντίμιρ Πούτιν είχε μία στόχευση: να πάρει τη ρεβάνς από την Ιστορία, επιβεβαιώνοντας το στάτους της Ρωσίας ως μεγάλης δύναμης. Επικεντρώθηκε στην υπονόμευση της βορειοατλαντικής συμμαχίας συστηματικά, με αποκορύφωμα την εισβολή του στην Ουκρανία, με την οποία πίστευε ότι θα αποδυναμώσει το ΝΑΤΟ καθώς θα απέτρεπε τη μελλοντική ένταξη του Κιέβου στους κόλπους του. Πέτυχε ακριβώς το αντίθετο.

Η συμμαχία που πριν δύο χρόνια ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν χαρακτήριζε ως «εγκεφαλικά νεκρή» έχει αναστηθεί για τα καλά, είναι πιο ενωμένη και πιο ισχυρή από ποτέ. Σύντομα θα είναι και μεγαλύτερη. Οι Φινλανδία και Σουηδία, που ακόμη και κατά τις πιο τεταμένες στιγμές του Ψυχρού Πολέμου δεν αισθάνθηκαν την ανάγκη για ένταξη παρά την εγγύτητά τους με τον εξ Ανατολών γίγαντα, εγκατέλειψαν οριστικά και αμετάκλητα την ουδετερότητα που εφάρμοσαν για δεκαετίες.

Παρέδωσαν επίσημα το αίτημα ένταξης

Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας, Ελσίνκι και Στοκχόλμη παρέδωσαν στο ΝΑΤΟ επισήμως το αίτημα ένταξής τους, καθιστώντας ξεκάθαρο ότι η απειλή από τη Ρωσία είναι διαρκής, δείχνοντας όμως ταυτόχρονα ότι δεν θα εκφοβιστούν από αυτή. Μέχρι στιγμής η απάντηση του Κρεμλίνου δεν υπήρξε ιδιαίτερα σκληρή. Ο Πούτιν χαρακτήρισε την απόφαση του Ελσίνκι λανθασμένη, προειδοποιώντας για αρνητικό αντίκτυπο, όμως τόνισε ότι δεν υπάρχει απειλή για την ασφάλεια της χώρας.

Παρ’ όλα αυτά, η Ρωσία, όπως επισημαίνεται σε όλες τις αναλύσεις, εξακολουθεί να είναι μια τρομερή πυρηνική δύναμη. Ενδεχόμενη απόφασή της να μετακινήσει πυραύλους ή τακτικά πυρηνικά όπλα πιο κοντά στα σύνορα του ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να πυροδοτήσει ένα παρακινδυνευμένο παιχνίδι ισχύος. Δεν πρέπει να υποτιμάται το γεγονός ότι η χώρα έχει τον μεγαλύτερο αριθμό πυρηνικών κεφαλών από οποιαδήποτε άλλη, σύμφωνα με το ερευνητικό Ινστιτούτο SIPRI στη Στοκχόλμη.

«Νέα Ευρώπη χωρίς ενδιάμεσο χώρο»

Οι αλλαγές που συντελούνται είναι τεκτονικές. Οι ευρωπαίοι σύμμαχοι παίρνουν για πρώτη φορά στα σοβαρά τη συλλογική τους άμυνα. Με έναν λόγο, δείχνουν να κατανοούν ότι η διασφάλιση της ειρήνης δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς σοβαρή αποτρεπτική ισχύ. Και αυτή είναι η ισχυρότερη ένδειξη μέχρι τώρα μιας βαθιάς αλλαγής στη Γηραιά Ηπειρο.

«Πρόκειται για μια νέα Ευρώπη, στην οποία δεν υπάρχει πλέον ενδιάμεσος χώρος. Οι χώρες είτε προστατεύονται από το ΝΑΤΟ είτε είναι μόνες τους απέναντι σε μια Ρωσία που κυβερνάται από έναν άνθρωπο αποφασισμένο να διεκδικήσει θέση στην παγκόσμια διεθνή σκηνή μέσω της βίας» σχολιάζει ο Ρότζερ Κοέν στους «New York Times». Για τον πολιτικό αναλυτή και πρόεδρο του think tank Eurasia Group Ιαν Μπρέμερ, είναι μια ιστορική, μοναδική ευκαιρία ώστε οι θεσμοί και οι ηγεσίες να βγουν ισχυρότερες και πιο στιβαρές από την τρέχουσα κρίση, όπως επισημαίνει στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter, προωθώντας το νέο του βιβλίο «The Power of Crisis».

Τα διλήμματα των ουδετέρων

Με τις ρωσικές βόμβες να πέφτουν σε πόλεις της Ουκρανίας εκτοξεύοντας τις ανησυχίες για την ασφάλεια στα ύψη, χώρες εκτός συμμαχίας έρχονται αντιμέτωπες με δύσκολα διλήμματα. Στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες επικρατεί αναβρασμός και δη σε εκείνες που δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ, οι οποίες μπαίνουν στη διαδικασία να επαναξιολογήσουν συνολικότερα τα αμυντικά τους δόγματα, προσβλέποντας σε ενίσχυση της συνεργασίας τους με τη βορειοατλαντική συμμαχία. Και αυτό λέει πολλά.

Χαρακτηριστικότερο είναι το παράδειγμα της Ελβετίας. Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters, το υπουργείο Αμυνας της χώρας εκπονεί σχέδιο σχετικά με τις επιλογές ασφαλείας που περιλαμβάνουν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με χώρες του ΝΑΤΟ. Αν και η ιδέα της πλήρους ένταξης δεν διαφαίνεται στον άμεσο ορίζοντα, πληθαίνουν οι φωνές που λένε ότι η ουδέτερη χώρα πρέπει να συνεργαστεί πιο στενά με τη στρατιωτική συμμαχία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, ενώ η προοπτική για ένταξη στο ΝΑΤΟ στηρίζεται μεν από μια μειοψηφία της κοινής γνώμης, αλλά το ποσοστό που τάσσεται υπέρ έχει αυξηθεί σημαντικά.

Ετοιμες να πληρώσουν  Αυστρία και Ιρλανδία

Στην ίδια τροχιά κινείται και η επίσης ουδέτερη Αυστρία, που ούτε εκείνη επιθυμεί ένταξη στη βορειοατλαντική συμμαχία. Προτίθεται όμως να επενδύσει περισσότερα χρήματα στην ασφάλειά της και να συμβάλει ενεργά στην περαιτέρω ανάπτυξη της κοινής πολιτικής άμυνας, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις της υπουργού Αμυνας της χώρας Κλαούντια Τάνερ.

Ακόμα και στην Ιρλανδία, που είναι μια από τις πιο απομακρυσμένες γεωγραφικά χώρες της ηπείρου από τις μάχες της Ουκρανίας (άρα δεν αισθάνεται να απειλείται άμεσα), οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επαναπροσδιορίζουν τώρα την παραδοσιακή στάση ουδετερότητας, η οποία έχει τις ρίζες της στη μετα-αποικιοκρατική ιστορία της χώρας. «Στο παρελθόν, αν διατύπωνες την παραμικρή ανησυχία για τη θέση της Ιρλανδίας σχετικά με την ουδετερότητα, θα σε κατηγορούσαν ότι υποκινείς τον πόλεμο» επισημαίνει στο Politico ο Κέιθαλ Μπέρι, ανεξάρτητο μέλος του ιρλανδικού κοινοβουλίου. Τώρα το Δουβλίνο, που ξοδεύει τα λιγότερα χρήματα για την άμυνά του μεταξύ των 27 μελών της ΕΕ, βλέπει την αναγκαιότητα ενίσχυσης της αμυντικής του θωράκισης.

Πού αποσκοπεί η Αγκυρα

Αιφνιδιάζοντας αρχικά τους συμμάχους του ΝΑΤΟ, η Τουρκία βρήκε την ευκαιρία να σαμποτάρει τις προσπάθειες των δύο σκανδιναβικών χωρών να ενταχθούν στη βορειοατλαντική συμμαχία, κατηγορώντας τες ότι φιλοξενούν τρομοκράτες και εγείροντας ζήτημα βέτο. Ο Ταγίπ Ερντογάν ισχυρίζεται ότι αμφότερες προσφέρουν καταφύγιο σε άτομα που συνδέονται με οργανώσεις όπως το PKK και το Κίνημα του ορκισμένου του εχθρού Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο κατηγορεί ως ενορχηστρωτή της απόπειρας πραξικοπήματος του 2016.

Ζητεί την έκδοση στην Τουρκία 33 ατόμων αλλά και την άρση από Φινλανδία και Σουηδία του εμπάργκο όπλων που επέβαλαν στην Τουρκία το 2019, μετά τη στρατιωτική της επίθεση στη Βορειοανατολική Συρία. Το όπλο του βέτο που κρατάει στα χέρια του ο Ερντογάν είναι ένας μοχλός πίεσης όχι μόνο για μελλοντικές, αλλά και τωρινές τουρκικές αξιώσεις και δη αυτές που αφορούν το πλαίσιο αναβάθμισης των σχέσεων Αγκυρας – Ουάσιγκτον. Από το παζάρι πώλησης των νέων F-16 που ζητεί εδώ και καιρό ο τούρκος πρόεδρος, μέχρι την αποκατάσταση των σχέσεών του με τον αμερικανό ομόλογό του Tζο Μπάιντεν που δεν είναι και οι καλύτερες.

Πέραν αυτού, υπάρχει και κάτι άλλο στο πίσω μέρος του μυαλού του Ερντογάν. Συνηθίζει όχι τυχαία να ανεβάζει τους τόνους στη διάρκεια προεκλογικών περιόδων για να ενισχύσει τα ποσοστά του. «Πολλές από τις απαιτήσεις του για το PKK αποτελούν μέρος μιας γνώριμης τουρκικής μελωδίας. Αλλά έχει εσωτερικούς λόγους για να αντισταθεί στην Αμερική. Η οικονομία έχει καταρρεύσει και η δημοτικότητά του είναι πάντα σε χαμηλά επίπεδα. Με τον πληθωρισμό στο 66,9% και τις εκλογές το επόμενο καλοκαίρι, επιλέγει να κινητοποιήσει την εθνικιστική ψήφο» σχολιάζει στον «Guardian» ο Τζόναθαν Εϊάλ, αναπληρωτής διευθυντής της δεξαμενής σκέψης Rusi.

Θρίλερ με την τύχη των αιχμαλώτων μετά την πτώση της Μαριούπολης

«Οι Θερμοπύλες του 21ου αιώνα», όπως αποκάλεσε τη Μαριούπολη σύμβουλος του ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έπεσαν. Από την περασμένη Τρίτη και έπειτα από 83 ημέρες ηρωικών μαχών το εργοστάσιο του Αζοφστάλ, τελευταίο σύμβολο της ουκρανικής αντίστασης, πέρασε στον έλεγχο των φιλορώσων αυτονομιστών, μετά τη συμφωνία για παράδοση των τελευταίων μαχητών. Από την περασμένη Δευτέρα, όπως ανακοίνωσε το ρωσικό υπουργείο Αμυνας, πάνω από 1.730 στρατιώτες, πολλοί σοβαρά τραυματισμένοι, βγήκαν από το εργοστάσιο για να παραδοθούν και έχουν μεταφερθεί σε έδαφος υπό ρωσικό έλεγχο.
Η εκκένωση ήταν προϊόν εξαιρετικά λεπτών και μυστικών διαπραγματεύσεων μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Το Κίεβο δήλωσε ότι οι μαχητές θα ανταλλαγούν με ρώσους φυλακισμένους, όμως το ρωσικό υπουργείο Αμυνας δεν επιβεβαιώνει τον παραπάνω ισχυρισμό. Αντίθετα πολλοί είναι εκείνοι που κάνουν έκκληση οι στρατιώτες να μην απελευθερωθούν αλλά να δικαστούν. Η ρωσική Γενική Εισαγγελία ζήτησε από το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας την περασμένη Τρίτη να κηρύξει το τάγμα του Αζόφ τρομοκρατική οργάνωση. Το λιμάνι της Αζοφικής υπήρξε το σκηνικό ανελέητων βομβαρδισμών από την ημέρα που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία στα τέλη Φεβρουαρίου. Η στρατιωτική μηχανή του Πούτιν πραγματοποίησε θανατηφόρα χτυπήματα στο μαιευτήριο και στο ιστορικό θέατρο της πόλης όπου εκατοντάδες πολίτες είχαν βρει καταφύγιο. Τώρα εκφράζονται φόβοι ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα προσπαθήσουν να σβήσουν τα στοιχεία της βαρβαρότητάς τους χρησιμοποιώντας κινητά κρεματόρια ώστε να ξεφορτωθούν τα πτώματα, αναφέρει το CNN, χωρίς – όπως τονίζει – να μπορεί να επαληθεύσει τον ισχυρισμό. Παραθέτει όμως τα λόγια του Πέτρο Αντριουσένκο, συμβούλου του δημάρχου της Μαριούπολης, ότι «περιέργως το σχέδιο καθαρισμού των συντριμμιών συμπίπτει με τα μέρη της μεγαλύτερης καταστροφής… το θέατρο, τη λεωφόρο Μίρου, το νοσοκομείο που βομβαρδίστηκε ανελέητα τον περασμένο Μάρτιο».

Οι κινήσεις στο Ντονμπάς

Την ίδια ώρα, οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις και οι αυτονομιστές αυξάνουν τον έλεγχο στην ευρύτερη περιφέρεια του Ντονμπάς όπου οι μάχες εντείνονται με πολύ σκληρές συγκρούσεις και εκατέρωθεν βομβαρδισμούς. Τις τελευταίες ημέρες επίκεντρο των σφοδρών ρωσικών αεροπορικών επιθέσεων αλλά και των ανελέητων μαχών χερσαίων δυνάμεων είναι η πόλη του Σεβεροντονέτσκ. Οι Ουκρανοί αντιστέκονται σθεναρά και φαίνεται, σύμφωνα με ενημέρωση του ουκρανικού γενικού επιτελείου, να έχουν προς το παρόν απωθήσει τους Ρώσους. Αλλά η πόλη είναι σχεδόν περικυκλωμένη από ρωσικές δυνάμεις, οι οποίες μαζί με τους φιλορώσους αυτονομιστές επιτίθενται από όλες τις πλευρές. Σύμφωνα με το βρετανικό υπουργείο Αμυνας, η Μόσχα θα ενισχύσει εκεί το στρατιωτικό της μέτωπό, μεταφέροντας τις δυνάμεις που ως τώρα ήταν απασχολημένες στο Αζοφστάλ.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΒΗΜΑ