Μηδενικές εκπομπές άνθρακα, αλλά από όλους

Υπέρ των παγκόσμιων λύσεων στο πλαίσιο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) τάσσεται η BIMCO, μία από τις μεγαλύτερές ναυτιλιακές οργανώσεις του πλανήτη, με κείμενο που έδωσε πρόσφατα στη δημοσιότητα, με το οποίο τάσσεται επίσης υπέρ του στόχου των μηδενικών εκπομπών άνθρακα μέχρι το 2050.

Αρχικά η BIMCO αναφέρεται στη μέχρι τώρα κατάσταση σημειώνοντας ότι η ναυτιλία εξαιρέθηκε από τη σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC) καθώς αναγνωρίστηκε ότι η σύμβαση είναι ακατάλληλη για την αντιμετώπιση των εκπομπών από τη διεθνή ναυτιλία. Επίσης και στη Συμφωνία του Παρισιού, που εγκρίθηκε στο COP21 τον Δεκέμβριο του 2015, δεν υπήρξε αναφορά για τις εκπομπές αερίων της διεθνούς ναυτιλίας, πέρα από μια γενικότερη αναφορά ότι «οι ανεπτυγμένες χώρες θα πρέπει να συνεχίσουν να έχουν την πρωτοβουλία να αναλαμβάνουν απόλυτους στόχους μείωσης των εκπομπών σε ολόκληρη την οικονομία». Ο γενικός στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού είναι «να συγκρατηθεί η αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας πολύ κάτω από τους 2°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα και να συνεχιστούν οι προσπάθειες για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα».

Στρατηγική

Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO) συμφώνησε σε έναν Οδικό Χάρτη για την ανάπτυξη μιας Ολοκληρωμένης Στρατηγικής αντιμετώπισης των αερίων του θερμοκηπίου (Comprehensive IMO GHG Strategy) έως το 2023. Η αρχική στρατηγική (IS) εγκρίθηκε τον Απρίλιο του 2018. Η στρατηγική περιλαμβάνει τους ακόλουθους σημαντικούς στόχους:
• Να μειωθούν οι εκπομπές CO2 ανά μεταφορικό έργο, κατά μέσο όρο στη διεθνή ναυτιλία, κατά τουλάχιστον 40% έως το 2030, συνεχίζοντας τις προσπάθειες έως το 70% έως το 2050, σε σύγκριση με το 2008· και
• να κορυφωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη διεθνή ναυτιλία το συντομότερο δυνατό και να μειωθούν οι συνολικές ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 50% έως το 2050 σε σύγκριση με το 2008, ενώ συνεχίζονται οι προσπάθειες για τη σταδιακή εξάλειψή τους, σύμφωνα με το όραμα και τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού.

Το ζήτημα

Η αντιμετώπιση των φραγμών στη μετάβαση μπορεί να είναι το πιο σημαντικό ζήτημα που αντιμετωπίζει η ναυτιλιακή βιομηχανία, σημειώνει η BIMCO. Τα εμπόδια είναι πάνω από τις εμπορικές επιχειρηματικές πρακτικές, οι οποίες συνήθως υπερβαίνουν το πεδίο εφαρμογής των διεθνών κανονισμών.
H μετάβαση απαιτεί την ύπαρξη ενός μηχανισμού για τη διευκόλυνση ίσων όρων ανταγωνισμού μεταξύ των «συμβατικών» πλοίων και αυτών που θα ενσωματώνουν σταδιακά νέες τεχνολογικές εφαρμογές. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ναύλοι είναι απίθανο να έχουν σχέση με το κόστος λειτουργίας των πλοίων που θα χρησιμοποιούν πολύ ακριβότερα καύσιμα, εφόσον θα υπάρχουν ακόμη φθηνές εναλλακτικές λύσεις από ορυκτά καύσιμα.
Ο ΙΜΟ αποφάσισε στην 57η Σύνοδο-συνεδρίαση της Επιτροπής Προστασίας του Θαλασσίου Περιβάλλοντος (MEPC 57) να υιοθετήσει εννέα θεμελιώδεις αρχές, στις οποίες ένα μελλοντικό μέτρο που βασίζεται στην αγορά (MBM) θα τηρεί τα εξής:
1. Αποτελεσματική συμβολή στη μείωση των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.
2. Δεσμευτικό και εξίσου εφαρμοστέο από όλα τα κράτη σημαίας προκειμένου να αποφευχθεί η αποφυγή από κάποιους.
3. Αποδοτικό οικονομικά.
4. Να περιορίζει ή τουλάχιστον να ελαχιστοποιεί αποτελεσματικά τη στρέβλωση του ανταγωνισμού.
5. Να βασίζεται στη βιώσιμη περιβαλλοντική ανάπτυξη χωρίς να τιμωρεί το παγκόσμιο εμπόριο και την ανάπτυξη.
6. Να βασίζεται σε μια προσέγγιση με βάση στόχους χωρίς συγκεκριμένη περιγραφή μεθόδων για την επίτευξή τους.
7. Να υποστηρίζει την προώθηση και διευκόλυνση της τεχνικής καινοτομίας και της έρευνας και ανάπτυξης σε ολόκληρο τον ναυτιλιακό τομέα.
8. Να προσαρμόζεται σε κορυφαίες τεχνολογίες στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης.
9. Να είναι πρακτικό, διαφανές, χωρίς απάτες και εύκολο στη διαχείριση.
Η BIMCO χαιρετίζει την αρχική στρατηγική (IS) του ΙΜΟ και το όραμα και τους στόχους της, αλλά πιστεύει ότι δεν είναι αρκετή. Υποστηρίζει έτσι τον στόχο του καθαρών μηδενικών εκπομπών άνθρακα (net zero carbon) για τη ναυτιλία έως το 2050 και τονίζει ότι θα αναπτύξει τις απαραίτητες συμβατικές λύσεις για να βοηθήσει τη μετάβαση.

Οι θέσεις της BIMCO

• Η ρύθμιση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για πλοία στο διεθνές εμπόριο πρέπει να συμφωνηθεί στον ΙΜΟ και να είναι διαφανής, εναρμονισμένη και να εφαρμόζεται στα πλοία ανεξάρτητα από τη σημαία που φέρουν.

• Οποιαδήποτε πιθανή ρύθμιση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για τη ναυτιλία δεν θα πρέπει να επηρεάζει τη χωρητικότητα του παγκόσμιου στόλου.
• Για να γίνουν πραγματικότητα οι φιλόδοξοι στόχοι για net zero carbon έως το 2050, πρέπει να αναληφθούν συνεργατικές προσπάθειες καθώς και ευθύνες από διαφορετικούς ενδιαφερόμενους φορείς από όλη την κοινότητα που εμπλέκεται στη ναυτιλία, συμπεριλαμβανομένων πλοιοκτητών, φορτωτών, ναυλωτών, παρόχων ενέργειας, προμηθευτών καυσίμων, ναυπηγείων και κατασκευαστών κινητήρων.

• Ενα παγκόσμιο μέτρο βασιζόμενο στην παγκόσμια αγορά (market-based measure-MBM) που ορίζει μια τιμή στον άνθρακα είναι ένα ουσιαστικό μέρος της λύσης για την παροχή κινήτρων για επενδύσεις και τη λειτουργία πλοίων χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
• Ενα παγκόσμιο MBM θα πρέπει να δημιουργηθεί και να το διαχειρίζεται ο ΙΜΟ και να συμμορφώνεται με τις εννέα αρχές που έχουν συμφωνηθεί προηγουμένως. Θα είναι πλεονέκτημα να αναπτυχθεί ένα MBM, το οποίο διαθέτει προβλεψιμότητα και σταθερότητα όσον αφορά την τιμή του άνθρακα, ώστε να είναι κατάλληλο να ενσωματωθεί σε εμπορικές συμβάσεις.
• Το εμπορικό μέρος που είναι υπεύθυνο για τον καθορισμό της ταχύτητας και της διαδρομής ενός πλοίου θα πρέπει επίσης να έχει δικαιώματα εκπομπών ή οφειλές στο πλαίσιο ενός MBM. Αυτό σημαίνει τον ναυλωτή σε περίπτωση χρονοναύλωσης και το μέρος που δεσμεύει το πλοίο για ναύλωση σε ένα ταξιδί σε περίπτωση ναύλωσης ταξιδιού.
• Η πρόωρη απόσυρση των πλοίων θα μπορούσε να προκύψει από την αναδρομική εφαρμογή μη βιώσιμων πρόσθετων υποχρεωτικών τεχνικών μέτρων. Η πρόωρη απόσυρση πλοίων θα οδηγήσει πιθανότατα σε σημαντικές αρνητικές συνέπειες, όπως αδικαιολόγητη αφαίρεση της αναγκαίας μεταφορικής ικανότητας από την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού.
• Ενθαρρύνει τη μείωση των εκπομπών με επιχειρησιακά μέτρα, όπως η βελτιστοποίηση της ταχύτητας και η χρήση της αρχής «Just-in-time» για τη μετατροπή του χρόνου αναμονής στα λιμάνια σε χρόνο πλου.
Η BIMCO τέλος υποστηρίζει τη σύσταση ενός Συμβουλίου Θαλάσσιας Ερευνας του ΙΜΟ (IMO Maritime Research Board) για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας, από την υποχρεωτική συνεισφορά στα καύσιμα που χρησιμοποιούνται από τα πλοία και την ανάπτυξη ενός παγκόσμιου προτύπου περιεκτικότητας σε άνθρακα καυσίμου (global fuel carbon content standard).