Απομιμητικά προϊόντα: Γιατί οι νέοι αγαπούν τόσο πολύ τις «μαϊμούδες»

Η αρμόδια για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Euipo) χτυπά το καμπανάκι του κινδύνου: σε ποσοστό 52% οι Ευρωπαίοι από 15 έως 24 ετών είχαν αγοράσει το τελευταίο 12μηνο τουλάχιστον ένα προϊόν-απομίμηση τη χρονιά, σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε για τη σχέση των νέων με θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιοποιήθηκαν την Τετάρτη, 8 Ιουνίου.

«Πρόκειται για μια τάση εξόχως ανησυχητική», εκτιμά το Euipo. Κάποιοι νέοι σε ηλικία καταναλωτές ψώνισαν «μαϊμού» κατά λάθος. Αυτοί αντιστοιχούν όμως μόλις στο 15% του συνόλου. Σε ποσοστό 37% έψαξαν επί τούτου για να τη βρουν τη «μαϊμού» στην αγορά – δεν διευκρινίζουν αν κρατούσαν μαζί τους κι ένα τσαμπί μπανάνες για να διευκολυνθούν. Οι περισσότεροι ήταν απλώς αδιάφοροι αν το προϊόν που επέλεγαν ήταν γνήσιο ή όχι. Αρκεί που τους γυάλιζε στο μάτι και το άντεχε η τσέπη τους.

Αν και τα αποτελέσματα της έρευνας «δεν είναι άμεσα συγκρίσιμα με παλαιότερες μελέτες», το Euipo αναφέρει ότι το 2019 μόνο το 14% των νέων παραδεχόταν ότι εσκεμμένα αναζητούσε προϊόντα-απομιμήσεις, είτε στα φυσικά καταστήματα είτε μέσω του Διαδικτύου.

Ταινίες και streaming

Η έρευνα διεξήχθη μεταξύ 22.021 νέων στις 27 χώρες-μέλη τον περασμένο Φεβρουάριο. Και έδειξε ότι η προτίμησή τους εστιάζεται κυρίως σε προϊόντα πειρατείας πνευματικής ιδιοκτησίας. Ακολουθούν οι απομιμήσεις επωνύμων ενδυμάτων, υποδημάτων, ηλεκτρονικών ειδών και προϊόντων υγιεινής και ομορφιάς.

Συγκεκριμένα από όσους εν γνώσει τους και από πρόθεση αγόρασαν «πειρατικά ή μαϊμούδες» τους τελευταίους 12 μήνες, το 67% επέλεξε κινηματογραφικές ταινίες, το 51% τηλεοπτικές σειρές, το 34% μουσικά έργα, το 33% λογισμικά προγράμματα, το 28% παιχνίδια βίντεο, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό 34% πλήρωσε «πειρατές» για να παρακολουθήσει απευθείας τηλεοπτικές αναμεταδόσεις αθλητικών γεγονότων.

Σε πολλές περιπτώσεις η παράνομη αυτή δραστηριότητα συνίσταται στην παρακολούθηση ειδικών ιστοσελίδων, κυρίως για το «κατέβασμα» ταινιών και τηλεοπτικών σειρών ή για την χρήση εφαρμογών για την αναπαραγωγή μουσικής.

Ζήτημα τιμής

Το Euipo σημειώνει ότι η κύρια αιτία για τις αγορές παράνομων πειρατικών προϊόντων παραμένει η χαμηλή τιμή. Δεύτερη αιτία είναι το ότι οι καταναλωτές έχουν πρόσβαση στο προϊόν που επιθυμούν μόνο μέσω των παράνομων πηγών. Δεν μπορούν δηλαδή να το βρουν νόμιμα στην αγορά! Μιλάμε για απόλυτα συνειδητοποιημένους καταναλωτές ψηφιακών προϊόντων κατά κανόνα.

Σε ό,τι αφορά τις απομιμήσεις ακριβών επωνυμιών ρούχων, παπουτσιών, αρωμάτων και άλλων φυσικών προϊόντων, το 55% που τα προτιμούν ηθελημένα δηλώνουν ως αιτία το χαμηλό τους κόστος. «Μα καλά, δεν τους ενδιαφέρει η ποιότητα της μαϊμούς;», θα αναρωτηθεί κανείς. Είναι όμως σε όλους γνωστό ότι εδώ και δεκαετίες οι «καλές μαϊμούδες» είναι, δυστυχώς, εφάμιλλες των γνήσιων προϊόντων σε ποιότητα.

Το είχε δηλώσει δημοσίως ο κινέζος μεγιστάνας Τζακ Μα προτού τον βάλει στο στόχαστρο (για άλλους λόγους) το καθεστώς του Πεκίνου: «Πρέπει να προστατεύσουμε την πνευματική ιδιοκτησία, πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να σταματήσουμε τις αντιγραφές προϊόντων. Αλλά οι OEM κατασκευάζουν καλύτερα προϊόντα σε καλύτερη τιμή. Είναι οι ίδιες εταιρείες, άλλωστε, που δουλεύουν για τους επώνυμους οίκους. Χρησιμοποιούν τις ίδιες πρώτες ύλες, την ίδια τεχνογνωσία. Κι αυτό είναι σήμερα το πρόβλημα: τα προϊόντα τους είναι καλύτερα από τα φέροντα την ακριβή επωνυμία».

Ο ιδρυτής της γιγαντιαίας εταιρείας ηλεκτρονικού εμπορίου Alibaba αναφέρεται στους κατασκευαστές γνήσιου εξοπλισμού (Original Equipment Manucacturer ή OEM), τις ασιατικές βιομηχανίες δηλαδή που συνεργάζονται με επώνυμες φίρμες της Δύσης τις οποίες προμηθεύουν μέρη και εξαρτήματα των προϊόντων που παράγουν, είτε πρόκειται για κινητά τηλέφωνα είτε για γυναικείες τσάντες είτε για μπλουζάκια.

Όσο ενοχλητικό κι αν είναι, θα πρέπει να παραδεχθεί κανείς ότι είναι εν τέλει συνειδητοποιημένοι καταναλωτές όσοι επιλέγουν «μαϊμούδες». Δεν χάνουν σε ποιότητα, ενώ κερδίζουν σε τιμή.

Πρόκειται ασφαλώς για ένα φαινόμενο εκτροπής, για μια ανωμαλία που δημιούργησε και θέριεψε το κύμα μετεγκαταστάσεων βιομηχανικών μονάδων από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη στην Ανατολική Ασία τις τρεις δεκαετίες της κατακλυσμιαίας παγκοσμιοποίησης (1990-2020).

Αλλαγή σκηνικού

Πάμπολλες φίρμες έχουν μεταφέρει το σύνολο της παραγωγής τους εκ Δυσμών προς Ανατολάς. Γυρίζει όμως ο τροχός, φουντώνουν οι εμπορικοί πόλεμοι (εσχάτως και οι φυσικοί), έχει ήδη ξεκινήσει μια διαδικασία απο-παγκοσμιοποίησης, ο κόσμος και το διεθνές εμπόριο χωρίζονται πάλι σε «Ανατολή και Δύση» με δασμούς, κυρώσεις και με κάθε λογής σύνορα, τα οποία δεν ευνοούν τη διακίνηση «μαϊμούδων» και προϊόντων παραχάραξης εν γένει.

Υπάρχει βέβαια πάντοτε παρών και ακαταμάχητος ο παράγων «ηλεκτρονικό εμπόριο και ψηφιακή κατανάλωση», που δεν γνωρίζει πολλά από εμπορικά τείχη και περιορισμούς. Η διαπίστωση ανήκει στο αρμόδιο ευρωπαϊκό Γραφείο, το Euipo, το οποίο καλεί «όλους τους ενδιαφερομένους, τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τους εκπαιδευτικούς και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να ευαισθητοποιήσουν το νεανικό κοινό σχετικά με τους κινδύνους της παραποίησης, της απομίμησης και της πειρατείας».

Είναι εξάλλου βαρύ και οδυνηρό και το οικονομικό κόστος των απομιμήσεων και της πειρατείας για τις χώρες της Δύσης. Είναι βαρύ για τους προϋπολογισμούς τους, αλλά και για τους πολίτες-καταναλωτές κατ’ επέκταση, διότι αυτοί (οι αγοραστές προϊόντων-μαϊμού…) στερούνται πόρους που θα μπορούσαν να διοχετευθούν, θεωρητικά, σε κοινωνικές πολιτικές, έργα κοινωνικής ωφελείας κλπ.

Βαρύ το τίμημα

Πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο. Τον περασμένο Δεκέμβριο η ΕΕ (το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών και Επιχειρήσεων ή CEBR σε συνεργασία με το βρετανικό όμιλο NetNames που ειδικεύεται στην προστασία των επωνυμιών στο Διαδίκτυο), εκτίμησε ότι η παράνομη αγορά προϊόντων παραχάραξης και απομιμήσεων, που διακινούνται ως επί το πλείστον μέσω Ίντερνετ, έχει πολύ μεγάλο αντίκτυπο στην οικονομία και στην απασχόληση στην ΕΕ και σε ολόκληρη τη Δύση, ενώ ευθύνεται και για περίπου ένα εκατομμύριο θανάτους ετησίως!

«Η κυκλοφορία μέσω Διαδικτύου προϊόντων-μαϊμού αυξάνεται διαρκώς και στοιχίζει 2,5 εκατ. θέσεις εργασίας κάθε χρόνο» απεφάνθησαν σε έρευνά τους το CEBR και ο NetNames. Οι ΗΠΑ είναι η χώρα που πλήττεται περισσότερο, καθώς έχει και τη μεγαλύτερη αγορά προϊόντων-μαϊμού στον κόσμο, με ετήσιο τζίρο 225.000 εκατ. δολάρια (1,3% του αμερικανικού ΑΕΠ). Επίσης οι ΗΠΑ χάνουν 750.000 θέσεις εργασίας το χρόνο εξαιτίας της δραστηριότητας αυτής.

Σε ό,τι αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι απώλειες φορολογικών εσόδων φθάνουν τα 167 δισ. ευρώ ετησίως. Η Γερμανία (η δεύτερη παγκοσμίως σε οικονομικές και κοινωνικές απώλειες μετά τις ΗΠΑ) χάνει 107.500 θέσεις εργασίας ετησίως, ενώ η Γαλλία 26.300 θέσεις εργασίας.