Ευρώ: Γιατί κατέρρευσε σε χαμηλό 20ετίας

Την περασμένη Τετάρτη το ευρώ, διασπώντας την απόλυτη ισοτιμία με το δολάριο, έφτασε σε νέο χαμηλό 20 ετών, έως τα 0,9998 δολάρια, περιοχή στην οποία κινούνταν τον Δεκέμβριο του 2002, θυμίζοντας τα πρώτα δύσκολα χρόνια του, όταν τον Οκτώβριο του 2000 υποχώρησε στο ιστορικό χαμηλό των 0,8230 δολαρίων, με τους επενδυτές να του δίνουν μάλιστα τότε την προσωνυμία «νόμισμα της τουαλέτας».

Με το κοινό νόμισμα να καταλαμβάνει πάνω από το 20% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων και τις ημερήσιες συναλλαγές στο ευρώ να ξεπερνούν τα 6 τρισ. δολ. την ώρα που και οι ομολογιακές αγορές της ευρωζώνης ξεπερνούν το 25% της παγκόσμιας αγοράς, το ευρώ δεν δείχνει ότι μπορεί εύκολα να φύγει από το προσκήνιο, ενώ θυμίζουμε πως την 1η Οκτωβρίου 2007 σημείωνε το ιστορικό υψηλό του στα 1,4282 δολάρια.

Απώλειες 12% Σήμερα, κινούμενο οριακά πάνω από την απόλυτη ισοτιμία σε σχέση με το δολάριο (1,001 δολ.), το ευρώ σημειώνει απώλειες 12% από την αρχή του έτους, καθώς με τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ να εκτινάσσεται στο 9,1%, στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 ετών, και τις αγορές να προεξοφλούν συνέχιση των επιθετικών αυξήσεων επιτοκίων από τη Fed, η επιτοκιακή διαφορά του δολαρίου με το ευρώ διευρύνεται, αφού η ΕΚΤ θα αυξήσει τα επιτόκια για πρώτη φορά τα τελευταία 11 χρόνια, στις 21 Ιουλίου, κατά 25 μονάδες βάσης (από -0,5% σήμερα) με μικρές πιθανότητες έκπληξης για μεγαλύτερη αύξηση (+0,50%). Η νομισματική πολιτική στις ΗΠΑ εξακολουθεί να κατευθύνει το ευρώ περισσότερο σε αυτό το στάδιο από ό,τι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Αυξήσεις επιτοκίων

Η Nomura αναμένει πως οι αυξήσεις των επιτοκίων της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ θα κορυφωθούν στο 3,50%-3,75% τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους, παρά την αναμενόμενη ύφεση που ξεκινά το τέταρτο τρίμηνο. Στη συνέχεια αναμένουν ότι η Fed θα σταματήσει έως ότου ο πυρήνας του πληθωρισμού επιβραδυνθεί στο 2%-2,5% ετησίως και θα μειώσει τα επιτόκια κατά 25 μονάδες βάσης από τη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου του 2023.

• Διαβάστε επίσης: Πώς φτάσαμε στο 1:1 για ευρώ και δολάριο – Τι σημαίνει για την Ευρώπη

Από την άλλη πλευρά, προβλέπει έξι αυξήσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ που θα οδηγήσουν τα επιτόκια υψηλότερα κατά 175 μονάδες βάσης μέχρι τον Μάρτιο του 2023. Αλλά καθώς θα παραμένει η ύφεση, αναμένει τη μείωσή τους κατά 25 μονάδες βάσης τον Ιούνιο του επόμενου έτους. Εάν μάλιστα η Γερμανία αποκοπεί πλήρως από το ρωσικό φυσικό αέριο, η πολιτική σύσφιγξης της ΕΚΤ θα μπορούσε να τελειώσει νωρίτερα από το προβλεπόμενο.

Οι ανησυχίες ακόμα και για ολική άρση της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου αλλά και η ταχεία επιδείνωση των όρων εμπορίου της περιοχής αυξάνουν πάντως τους φόβους για ύφεση στην Ευρώπη και δυσκολεύουν τον άθλο της ΕΚΤ για μείωση του πληθωρισμού αυξάνοντας τα επιτόκια, επιτείνοντας έτσι και την αδυναμία του κοινού νομίσματος. Παράλληλα, οι επενδυτές προχώρησαν το προηγούμενο διάστημα σε αύξηση

των πτωτικών (short) θέσεων εναντίον του ευρώ πιέζοντας το κοινό νόμισμα, ενώ σε συνθήκες γεωπολιτικών εντάσεων και υπό το πρίσμα της στρατιωτικής ισχύος των ΗΠΑ αλλά και οικονομικών αναταραχών, το δολάριο αναδεικνύεται ως «safe haven» (ασφαλές καταφύγιο) των επενδυτών.

Νέο νομισματικό εργαλείο

Από την άλλη πλευρά, την ώρα που παραμένουν οι διαφορές Βορρά – Νότου, η ΕΚΤ ανακοινώνει την ερχόμενη Πέμπτη ένα νέο νομισματικό εργαλείο που λέγεται πως θα φέρει τον τίτλο «Μηχανισμός Προστασίας Μετάδοσης» (Transmission Protection Mechanism), ώστε να μετριαστούν τα σοκ κατακερματισμού, αλλά θα πρέπει πρώτα να πείσει για την αποτελεσματικότητά του τις αγορές, συγκρατώντας τα spreads της περιφέρειας. Ηδη η πολιτική κρίση στην Ιταλία, που αύξησε το spread των ιταλικών ομολόγων ν με τα αντίστοιχα γερμανικά ομόλογα αναφοράς, δεικνύει τους συνεχείς κινδύνους για το νόμισμα.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Deutsche Bank, η πτώση του ευρώ ενισχύει τον πληθωρισμό, ωθώντας προς τα πάνω τις τιμές των εισαγωγών. Για κάθε υποτίμηση 10% του ευρώ έναντι του δολαρίου προστίθενται επιπλέον 0,2 ποσοστιαίες μονάδες στον πληθωρισμό της ευρωζώνης. Ενέργεια και πρώτες ύλες γίνονται ακριβότερες και για την Ελλάδα, αφού η διαπραγμάτευσή τους γίνεται σε δολάρια, ενώ έχουμε μαζικό κύμα ανατιμήσεων στα εισαγόμενα προϊόντα από χώρες της ζώνης του δολαρίου, όπως τρόφιμα, ποτά και διαρκή καταναλωτικά αγαθά, πιέζοντας τα εισοδήματα των νοικοκυριών και το κόστος των επιχειρήσεων. Ο εισαγόμενος πληθωρισμός αυξάνει τις πληθωριστικές πιέσεις καθιστώντας συνολικά δυσκολότερο τον στόχο της ΕΚΤ.

• Διαβάστε επίσης: ΕΚΤ: Οι συνέπειες της αύξησης των επιτοκίων για την Ελλάδα

Να σημειωθεί πως η αξία των νομισμάτων έχει αναδειχθεί ως ένα ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της εξίσωσης του πληθωρισμού. Παλαιότερα, ένα ασθενέστερο νόμισμα σήμαινε ότι οι εγχώριες εταιρείες μπορούσαν να πωλούν αγαθά στο εξωτερικό σε πιο ανταγωνιστικές τιμές, βοηθώντας την οικονομική ανάπτυξη. Με το κόστος των πάντων, από τα καύσιμα μέχρι τα τρόφιμα να αυξάνεται στα ύψη, η ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης έχει γίνει ξαφνικά πιο σημαντική.

Ευνοούνται οι εξαγωγές

Το αδύναμο ευρώ ευνοεί π.χ. τις ελληνικές εξαγωγές προς τις χώρες που χρησιμοποιούν το δολάριο ή νομίσματα συνδεδεμένα κυρίως με το δολάριο, αλλά από την άλλη πλευρά πολλά από τα προϊόντα χρησιμοποιούν πρώτες ύλες που αγοράζονται με βάση το δολάριο (π.χ. πετρελαιοειδή).

Η διολίσθηση του ευρώ καθιστά πάντως πιο φθηνές τις διακοπές για τους τουρίστες από τις ΗΠΑ, τη Μέση Ανατολή και την Κίνα, αλλά και τα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα, μετοχές ή ομόλογα), και ενισχύει τη διάθεση για άμεσες ξένες επενδύσεις. Πού θα πάει τώρα το ευρώ; Για την ING, βραχυπρόθεσμα οι πιθανότητες διάσπασης της απόλυτης ισοτιμίας στην περιοχή του 0,98-0,99 είναι μεγαλύτερες από μια ουσιαστική ανάκαμψη για το ευρώ.

• Διαβάστε επίσης: ΗΠΑ: Νέες διαβεβαιώσεις για τον παγκόσμιο ελάχιστο εταιρικό φόρο

Για την Deutsche Bank, το ευρώ θα υποχωρήσει κάτω από την απόλυτη ισοτιμία έναντι του δολαρίου, ιδιαίτερα εάν υπάρξει ολική διακοπή της παροχής του ρωσικού φυσικού αερίου. Τα 0,95 δολάρια ανά ευρώ δεν θεωρούνται κάτι απίθανο, ακόμα και αν η παροχή αερίου επιστρέψει σε κανονικά επίπεδα, καθώς το risk premium (ασφάλιστρο κινδύνου) εκτιμάται πως δεν θα μειωθεί τόσο εύκολα. Αναλυτές των Nomura, UBS και BCA Research αναμένουν πως η ισοτιμία θα φτάσει τα 0,90 δολάρια ανά ευρώ μέχρι τον χειμώνα στο δυσμενές σενάριο, ενώ συνολικά εκτιμάται πως τα θεμελιώδη στοιχεία της οικονομίας αυτή τη στιγμή υποστηρίζουν το δολάριο.

Κλειδί το φυσικό αέριο

Αν η Μόσχα σταματήσει τις προμήθειες αερίου, οι συνέπειες για το ευρώ θα είναι σοβαρές, εκτίμησε και η JP Morgan, προβλέποντας τώρα ισοτιμία ευρώ/ δολαρίου στο 0,95, αν και πλήρης διακοπή του φυσικού αερίου θα οδηγούσε το ευρώ στα 0,90 δολάρια. Η Goldman Sachs εκτίμησε πως μια πτώση της ανάπτυξης κατά 1% στην ευρωζώνη οδηγεί σε πτώση της ισοτιμίας ευρώ/ δολαρίου κατά 2%. Ετσι, στο δυσμενές σενάριο της ύφεσης «βλέπει» επιπλέον πτώση του ευρώ κατά 5%, αν και οι επίσημες προβλέψεις της αναφέρουν ισοτιμία ευρώ/δολαρίου στο 1,05 το επόμενο τρίμηνο, στο 1,10 το επόμενο εξάμηνο και στο 1,15 το επόμενο δωδεκάμηνο.

Αναλυτές της Citigroup δεν αποκλείουν μεσοπρόθεσμα ισοτιμία ευρώ/δολαρίου στο 0,95, με τις μακροπρόθεσμες προβλέψεις να κάνουν λόγο για ισοτιμία στο 1,04 στο τέλος του 2022 και στο 1,06 στο τέλος του 2023.