Διαφάνεια και Ακαδημαϊκότητα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Προσφάτως και λίγο πριν την ψήφιση του νέου νόμου‐πλαίσιο, προκηρύχτηκαν οι θέσεις του προέδρου του Πανεπιστημιακού Ερευνητικού Κέντρου (ΠΕΚ) και των διευθυντών των Ινστιτούτων του ΠΕΚ.

Μετά την ψήφιση του νέου νόμου όλα τα ΠΕΚ όφειλαν έως 21/10/22 να μετατραπούν σε ΠΑΚΕΚ (Πανεπιστημιακά Κέντρα Έρευνας και Καινοτομίας), δηλαδή από ΝΠΙΔ σε ΝΠΔΔ. Η παρούσα πρυτανική αρχή προκήρυξε δύο φορές τις θέσεις προέδρου και διευθυντών του ΠΕΚ. Κατά τη 2η προκήρυξη έθεσα και εγώ υποψηφιότητα.

Στις 18 Οκτωβρίου 2022, σε ειδική συνεδρίαση της Συγκλήτου πληροφορήθηκα ότι έλαβε χώρα η επιλογή των οργάνων διοίκησης του ΠΕΚ (προέδρου, διευθυντών ινστιτούτων, κλπ.). Όλη η διαδικασία που ακολουθήθηκε είναι ενδεικτική και χαρακτηριστική των προβλημάτων που ταλανίζουν το πανεπιστήμιό μας.

Τη λειτουργία του ΠΕΚ του πανεπιστημίου Ιωαννίνων καθορίζει ο εσωτερικός του κανονισμός (ΦΕΚ 590/26‐02‐2019), ο οποίος είχε εγκριθεί από τη Σύγκλητο κατά τη συνεδρίαση 1056/18‐12‐2018.

Σύμφωνα με το Άρθρο 6 του εσωτερικού κανονισμού:

1. περιγράφονται τα κριτήρια επιλογής για τη θέση του Προέδρου του ΠΕΚ, τα οποία αναφέρονται και στη σχετική προκήρυξη (διεθνές κύρος, διοικητική πείρα, ερευνητική δραστηριότητα σχετική με ένα ή περισσότερα αντικείμενα Ινστιτούτων, προσέλκυση
χρηματοδοτήσεων από ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα, εφαρμογή αποτελεσμάτων της έρευνας). Τα κριτήρια όμως αυτά δεν χρησιμοποιήθηκαν.
2. προβλεπόταν 5μελής επιτροπή για την αξιολόγηση των υποψηφίων. Η επιτροπή όμως που ορίστηκε σε παλαιότερη συνεδρίαση της Συγκλήτου ήταν 7μελής και αποτελείτο στην πλειονότητα από κομματικά μέλη, πρώην γενικούς γραμματείς υπουργείων, συγκεκριμένου
πολιτικού χώρου ή από συμμετέχοντες σε επιτροπές «σοφών» επίσης συγκεκριμένου πολιτικού χώρου, οι οποίοι είτε είχαν μικρή συνάφεια με αντικείμενα του ΠΕΚ είτε ήταν εντελώς άσχετοι με αυτά.
3. η 5μελής επιτροπή αξιολόγησης θα έπρεπε να συνεδριάζει εφόσον είναι παρόντα όλα τα μέλη της, να τηρεί διαδικασίες συνέντευξης με κάθε υποψήφιο και να αποφασίζει κατά πλειοψηφία για την κατάρτιση πίνακα αξιολόγησης των υποψηφίων, ο οποίος να συνοδεύεται από αιτιολογημένη έκθεση αξιολόγησης. Όμως, η επιτροπή δεν συνεδρίασε, δεν υπήρξαν διαδικασίες συνέντευξης και δεν καταρτίστηκε κανένας πίνακας αξιολόγησης συνοδευόμενος από αιτιολογημένη έκθεση αξιολόγησης. Αντίθετα, 6 από τα 7 μέλη της επιτροπής παρουσίασαν το καθένα χωριστή εισήγηση, η οποία όμως δεν κοινοποιήθηκε.
4. ο Πρύτανης με απόφαση του, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, διορίζει υποχρεωτικά ως Πρόεδρο του ΠΕΚ τον πρώτο κατά σειρά αξιολόγησης υποψήφιο σύμφωνα με τον πίνακα τον οποίο έχει υποβάλει η επιτροπή αξιολόγησης. Όμως, το θέμα
ήλθε στη Σύγκλητο, παρόλο που ήταν κατά νόμο αναρμόδιο όργανο για τη λήψη τέτοιας απόφασης.

Τελικά, κατά παράβαση κάθε σημείου του εσωτερικού κανονισμού εξέλεξαν πρόεδρο του ΠΕΚ νυν αντιπρύτανη, αφού κρίθηκε ως ο καλύτερος ερευνητικά, ακαδημαϊκά, διοικητικά και όσον αφορά στην προσέλκυση χρηματοδότησης, χωρίς όμως έγγραφη αιτιολόγηση και σύγκριση με τους άλλους υποψηφίους. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι παρόμοια μη τήρηση του κανονισμού παρατηρήθηκε και στην επιλογή των άλλων οργάνων διοίκησης του ΠΕΚ, όπως οι Διευθυντές των Ινστιτούτων.

Αξιοσημείωτο είναι ότι η επιτροπή αξιολόγησης προτάθηκε ομόφωνα από το Πρυτανικό Συμβούλιο (δηλ. με τη σύμφωνη γνώμη και παρουσία του συγκεκριμένου αντιπρύτανη ο οποίος στη συνέχεια ήταν και υποψήφιος) και η Σύγκλητος έκανε δεκτή την πρόταση αυτή ομόφωνα (όπου και πάλι συμμετείχε ο αντιπρύτανης) στη συνεδρίαση αριθμ. 1131/26‐05‐2022. Επίσης, ότι ο κ. αντιπρύτανης
εκλέχθηκε και Πρόεδρος του ΠΕΚ αλλά και Διευθυντής Ινστιτούτου.

Άκουσα ως αντίλογο ότι αποτελεί ύψιστη δημοκρατική διαδικασία να αποφαίνεται η Σύγκλητος για τέτοια σημαντικά θέματα, ακόμη κι αν αυτό αποτελεί παράβαση κανονισμού ή νόμου. Αυτό όμως ανοίγει επικίνδυνα Κερκόπορτα, για να χρησιμοποιείται η Σύγκλητος, το ανώτατο όργανο του Πανεπιστημίου μας, ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ.

Τονίζω και υπενθυμίζω ότι δεν πρόκειται για αντίδραση ενάντια σε κάποιον αυταρχικό ή μη λειτουργικό νόμο που επιβλήθηκε στα ΑΕΙ εξωτερικά. Ο εσωτερικός κανονισμός των ΠΕΚ αποφασίστηκε από τη Σύγκλητο στο όχι και τόσο μακρινό 2019, κατά τη θητεία των τωρινών
πρυτανικών αρχών. Οι αποφάσεις της Συγκλήτου πρέπει να γίνονται σεβαστές από όλους, αλλά επίσης και από τους άρχοντες του Ιδρύματος. Θεωρώ ότι είναι ύβρις να προφασίζεται κάποιος τη δημοκρατία, για να παραβαίνει τους θεσπισμένους κανονισμούς αναιρώντας στην πράξη προηγούμενες αποφάσεις της ίδιας της Συγκλήτου.

Θα ήθελα να δώσω συγχαρητήρια στα μέλη της Συγκλήτου που κατήγγειλαν την όλη διαδικασία εκλογής των οργάνων διοίκησης του ΠΕΚ και αποχώρησαν από τη συνεδρίαση.

Σαν να μην έφτανε αυτό, αφού εκλέχτηκε στη Σύγκλητο η ηγεσία του ΠΕΚ, το ΠΕΚ μετατράπηκε μετά σε ΠΑΚΕΚ, σύμφωνα με τις διατάξεις του Άρθρου 462 του νόμου 4957/2022 (όπως περιγράφεται στο σχετικό θέμα της Πρόσκλησης της Συγκλήτου). Το άρθρο 462 προβλέπει ότι: «Η θητεία των οργάνων διοίκησης των Π.Ε.Κ. που μετατρέπονται σε ΠΑ.Κ.Ε.Κ., καθώς και των Ερευνητικών Ινστιτούτων τους συνεχίζεται μέχρι τη λήξη της θητείας τους.» Δηλαδή, λίγες μόνο μέρες πριν την εκλογή των μελών του Συμβουλίου, ορίστηκαν τα όργανα Διοίκησης του ΠΕΚ για μια τριετία (!!). Αυτό ίσως σε πολλούς δημιουργήσει εύλογα συνειρμό με την πράξη του Τραμπ να προχωρήσει σε διορισμό
δικαστών στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ λίγες μόνο μέρες πριν αποχωρήσει από την εξουσία.

Ο νέος νόμος‐πλαίσιο σαφώς και ρητά ορίζει ότι πρόεδρος του ΠΑΚΕΚ είναι, με εισήγηση του Πρύτανη στο συμβούλιο διοίκησης, είτε ο ίδιος ο Πρύτανης ή ο Αντιπρύτανης έρευνας. Οι δε Διευθυντές των Ινστιτούτων του ΠΑΚΕΚ εκλέγονται μετά από αιτιολογημένη εισήγηση ειδικών σε κάθε γνωστικό αντικείμενο εκάστου ινστιτούτου του ΠΑΚΕΚ και σίγουρα όχι μετά από εισήγηση μη σχετικών (π.χ. κοσμολόγων) για τη διεύθυνση κάποιου ινστιτούτου ή κοινωνικών γεωγράφων για τη διεύθυνση άλλου ινστιτούτου.

Παρόμοιες «ακαδημαϊκές» πρακτικές έχουν καταταλαιπωρήσει το Πανεπιστήμιό μας.

Σε λίγες μέρες έχουμε τις εκλογές για την ανάδειξη των μελών του Συμβουλίου του Ιδρύματος. Θα ήθελα να ζητήσω από τα μέλη του Συμβουλίου που θα εκλεγούν δύο πράγματα: Διαφάνεια και Νομιμότητα.

Φοβάμαι δε ότι η τιμωρία που ίσως έρθει σε όσους ανθρώπους της εξουσίας διαπομπεύουν το Πανεπιστήμιο με τις πράξεις τους, πέρα από τις όποιες πιθανές ηθικές ή ποινικές ευθύνες, είναι σίγουρα η ρωμαϊκή «damnatio memoriae».

*Θεόδωρος Ματίκας, καθηγητής του τμήματος Μηχανικών Υλικών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων