Φυσικό αέριο: Οι πολλαπλές αποχρώσεις του πλαφόν

Οι υπουργοί ενέργειας συνεδρίασαν χθες στο Λουξεμβούργο, όπου και συζήτησαν εκ νέου το πλαφόν στο φυσικό αέριο, και συμφώνησαν σε μια νέα έκτακτη συνεδρίαση στις 24 Νοεμβρίου. Η συνεδρίαση αυτή ακολουθεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 6ης Οκτωβρίου, το οποίο υιοθέτησε μια δέσμη μέτρων για τη μείωση των τιμών ενέργειας (συμπεριλαμβανομένης της φορολόγησης υπερκερδών μέχρι το επίπεδο των 180 €/MWh στον κανονισμό 2022/1854), όπου όμως δεν ελήφθη κάποια συγκεκριμένη απόφαση σχετικά με πλαφόν στο φυσικό αέριο.

O όρος “πλαφόν” έχει αρχίσει πλέον να χρησιμοποιείται ως ασαφής ορολογία-ομπρέλα για πολλές διαφορετικές προτάσεις, με διαφορετικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, και διαφορετικούς υποστηρικτές στην ευρωπαϊκή κοινότητα.

Διαβάστε επίσης – ΕΕ: Συμφωνία για τους νέους κανόνες στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων

Επιδότηση αγορών από φυσικό αέριο

Η επιδότηση των αγοραστών φυσικού αερίου σκοπεύει στην αποζημίωση επιχειρήσεων που αγοράζουν φυσικό αέριο στην Ευρωπαϊκή αγορά, προκειμένου αυτές να μειώσουν το κόστος στο οποίο παράγουν τα δικά τους αγαθά.

Διαβάστε επίσης – Δούκας (ΕΜΠ): Δεν θα έχουμε αστρονομικές τιμές στο φυσικό αέριο τους επόμενους μήνες

Παράδειγμα αυτού αποτελεί η επιδότηση ηλεκτροπαραγωγών στην Ιβηρική χερσόνησο, που τους επιτρέπει να παράγουν ηλεκτρισμό σε χαμηλότερο κόστος, το οποίο έχει οδηγήσει στη μείωση των τιμών ρεύματος στην Ιβηρική. Η προσέγγιση αυτή είχε αποκτήσει κάποια υποστήριξη πρόσφατα ανάμεσα σε ορισμένα Κράτη Μέλη. Θεμελιώδες πρόβλημα με την προσέγγιση είναι ότι δεν αντιμετωπίζει το ουσιαστικό πρόβλημα (της σπανιότητας φυσικού αερίου). Κατά συνέπεια, στο βαθμό που το μέτρο χρηματοδοτείται από κρατικούς προϋπολογισμούς, περνάει το κόστος στο γενικό πληθυσμό (μέσω ελλειμάτων στον προϋπολογισμό), αντί ευθέως μέσω των τιμών ενέργειας.

Και κρατά τη ζήτηση σε επίπεδα υψηλότερα του αποδοτικού, σε μια περίοδο που και οι καταναλωτές πρέπει να αποτελούν μέρος της λύσης.

Ενδιαφέρουσα εξέλιξη σε αυτό το πνεύμα ήταν η προ ημερών απόφαση της Γερμανίας να ανακοινώσει ένα πρόγραμμα στήριξης της οικονομίας της με 200 δισ. ευρώ από τον κρατικό της προϋπολογισμό.

Το ιβηρικό μοντέλο

Της υπουργικής συνεδρίασης στο Λουξεμβούργο προηγήθηκε ένα non-paper της Κομισιόν που αναλύει το Ιβηρικό μοντέλο. Το non-paper συζητά μια πιθανή εφαρμογή του Ιβηρικού μοντέλου σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, και συζητά ορισμένα σημεία προσοχής. Αφενός οι επιδοτήσεις είναι σε θέση να αυξήσουν την κατανάλωση σε φυσικό αέριο στην αγορά ηλεκτρισμού, και αν το επίπεδο της επιδότησης είναι αρκετά υψηλό δύνανται να μετακινήσουν τις μονάδες φυσικού αερίου χαμηλότερα στο merit order, το οποίο θα είναι σαφώς ένα σοβαρό σφάλμα. Επιπλέον, υπάρχει μια έμμεση ανακατανομή, με χώρες που χρησιμοποιούν περισσότερο φυσικό αέριο να επωφελούνται. Και παρομοίως, υπάρχει ο κίνδυνος διαφυγής του ηλεκτρισμού σε χώρες που δεν είναι Κράτη Μέλη (όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελβετία), το οποίο έμμεσα ρίχνει τις τιμές στις γειτονικές αυτές χώρες μέσω των Ευρωπαϊκών επιδοτήσεων.

Πλαφόν στην τιμή προσφοράς

Το πλαφόν στην τιμή προσφοράς επιβάλλει ένα ανώτατο όριο στην τιμή που μπορούν να προσφέρουν φυσικό αέριο οι πωλητές στην Ευρωπαϊκή αγορά. Η Ρωσία έχει ανακοινώσει πως αρνείται να πουλήσει φυσικό αέριο σε αγορές που υλοποιούν πλαφόν τιμής προσφοράς, και άλλοι πωλητές έχουν την επιλογή να αναζητήσουν αγορές πέραν την Ευρωπαϊκής για να διαθέσουν το φυσικό τους αέριο σε καλύτερη τιμή. Η Ελλάδα και η Ιταλία έχουν σκιαγραφήσει προτάσεις σε αυτήν την κατεύθυνση και έχουν συσπειρώσει άλλα Κράτη Μέλη. Ωστόσο, χώρες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό αέριο και των οποίων διακινδυνεύεται η ενεργειακή ασφάλεια λόγω του μέτρου αντιστέκονται.

Αγοραστικό καρτέλ

Μια αποφασιστική λύση στο θεμελιώδες πρόβλημα είναι το καρτέλ αγοραστών. Η Γερμανία έχει λάβει πρόσφατα θέση υπέρ του μέτρου. Πολλές σημαντικές λεπτομέρειες πρέπει να διευθετηθούν, όπως ο συντονισμός του καρτέλ στην κατανομή του φυσικού αερίου αν αυτό δεν υπερκαλύπτει τη ζήτηση.