Όσο είναι καιρός ακόμη…

Για να απαντήσει κανείς στο ερώτημα αν η κρίση του κράτους δικαίου στην Ευρώπη μας αφορά στην Ελλάδα, θα πρέπει προηγουμένως να ξεδιαλύνει ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της κρίσης αυτής.

Στην Ουγγαρία και την Πολωνία, εν πρώτοις, έχει εκδηλωθεί ως απόπειρα να χειραγωγηθούν δικαιοσύνη και μέσα ενημέρωσης.

Διαβάστε επίσης: Υποκλοπές: Στη δημοσιότητα ο νέος νόμος για τις παρακολουθήσεις – 25 ερωτήσεις-απαντήσεις

Η ελευθερία της έκφρασης απειλείται και επιχειρείται ακόμη και ο επηρεασμός  της εκλογικής διαδικασίας, με μεθοδεύσεις όπως η επαναχάραξη των εκλογικών περιφερειών σε όφελος του κυβερνώντος κόμματος και οι κραυγαλέες διακρίσεις υπέρ αυτού στον έλεγχο των εκλογικών δαπανών.

Χωρίς να έχουν κατέβει ακόμη στο επίπεδο της Ρωσίας της Λευκορωσίας  και της Τουρκίας, οι οποίες χαρακτηρίζονται πλέον από τους περισσότερους παρατηρητές ως αυταρχικά  αν όχι και ανοιχτά δικτατορικά καθεστώτα, η Ουγγαρία του κ. Ορμπάν και η Πολωνία του κ. Καζίνσκι αποτελούν έτσι το αρχέτυπο της «ανελεύθερης δημοκρατίας» (illiberal democracy): ενός καθεστώτος δηλαδή που σέβεται μεν στοιχειωδώς τα προσχήματα της ευρωπαϊκής συνταγματικής δημοκρατίας, στην ουσία όμως δεν διασφαλίζει ούτε τον έλεγχο των κυβερνώντων, ούτε την απρόσκοπτη εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία.

Διαβάστε επίσης: Μητσοτάκης: «Να μας πει ευθέως ο Τσίπρας ποια γραμμάτια ξεπληρώνει και σε ποιους»

Μερικές ανησυχητικές ενδείξεις

Το παράδοξο είναι ότι και οι δύο αυτές χώρες εξακολουθούν να ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχουν κινηθεί ωστόσο  εναντίον τους οι προβλεπόμενες διαδικασίες για την επιβολή όχι μόνο πολιτικών, αλλά και οικονομικών  κυρώσεων (άρθρο 7 ΣΕΕ, Κανονισμός 2020/2092).

Όποιο κριτήριο και αν χρησιμοποιήσει κανείς, η Ελλάδα δεν μπορεί να εξομοιωθεί με την Ουγγαρία και την Πολωνία. Επομένως, προς το παρόν τουλάχιστον, η κρίση του κράτους δικαίου στην Ευρώπη δεν την αφορά.

Υπάρχουν, εν τούτοις, μερικές ανησυχητικές ενδείξεις που δείχνουν ότι, αν χαλαρώσουμε, τα πράγματα μπορεί να εξελιχθούν ανησυχητικά και σε μας,  όπως  στην Σουηδία ή και την Ιταλία, όπου στις πρόσφατες εκλογές θριάμβευσαν ακροδεξιά κόμματα. Αναφέρομαι πρώτα-πρώτα στην υπόθεση των υποκλοπών, ο χειρισμός της οποίας από την κυβέρνηση  ήταν  άθλιος, Τα περιστατικά αστυνομικής βίας, εξ άλλου, εξακολουθούν να μένουν ατιμώρητα, ενώ η αντιμετώπιση των προσφύγων έχει οδηγήσει σε απανωτές καταδίκες μας από διεθνείς οργανισμούς.

Κοντολογίς, όσο είναι καιρός ακόμη, ας δείξουμε την αναγκαία εγρήγορση ώστε να μην χαθεί το μεγάλο κεκτημένο της Μεταπολίτευσης: το δημοκρατικό κράτος δικαίου.

*Ομότιμος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, ΕΚΠΑ

Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ – Κύκλος Ιδεών