Κορωνοϊός: Η νέα απειλή της πανδημίας – Πόσο κινδυνεύουμε από τις αναδυόμενες παραλλαγές

Από τη στιγμή που η Κίνα τερμάτισε την «Zero-Covid» πολιτική στα τέλη του περασμένου μήνα, τα νοσοκομεία της έχουν κατακλυστεί από δεκάδες ασθενείς. Όμως, καθώς αυξάνονται οι ανησυχίες για την απειλή νέων παραλλαγών, το Πεκίνο έχει επικριθεί από παγκόσμιους φορείς υγείας για έλλειψη διαφάνειας σχετικά με τη διάδοση του ιού στη χώρα.

Πλέον, τουλάχιστον 15 χώρες έχουν αποφασίσει την επιβολή υποχρεωτικού τεστ Covid για ταξιδιώτες που φτάνουν από την Κίνα, κυρίως για να διασφαλίσουν ότι καμία παραλλαγή δεν θα περάσει απαρατήρητη. Η αρμόδια υπηρεσία υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου, για παράδειγμα, ζήτησε από τα νοσοκομεία να ιχνηλατήσουν όλα τα δείγματα ιού από ασθενείς που έχουν φτάσει από την Κίνα και νοσηλεύονται με Covid.

Ο χάρτης των μέτρων απέναντι στην έκρηξη κρουσμάτων της Κίνας [Γράφημα]

Στο πλαίσιο αυτό, οι Financial Times θέτουν ένα κρίσιμο ερώτημα: Πόσο πιθανό είναι η έξαρση της πανδημίας να οδηγήσει στη δημιουργία ισχυρών παραλλαγών από την Κίνα ή άλλες χώρες με υψηλό αριθμό κρουσμάτων, όπως οι ΗΠΑ; Οι πιθανότητες θεωρούνται χαμηλές από πολλούς επιδημιολόγους, αν και οι ίδιοι εξακολουθούν να ανησυχούν ότι η έλλειψη διαφάνειας σε ορισμένες χώρες θα μπορούσε να εμποδίσει τον εντοπισμό.

Το «οικογενειακό δέντρο» της Covid

Τι γνωρίζουμε για τις παραλλαγές στην Κίνα;

Το Gisaid, μια παγκόσμια βάση δεδομένων που επιτρέπει στους επιστήμονες να παρακολουθούν τον κορωνοϊό καθώς μεταλλάσσεται, ανακοίνωσε την Τρίτη ότι τα δείγματα που ελέγχθηκαν «μοιάζουν πολύ με γνωστές παραλλαγές που παρατηρήθηκαν σε διάφορα μέρη του κόσμου μεταξύ Ιουλίου και Δεκεμβρίου».

Σε παρόμοιο συμπέρασμα κατέληξαν και στοιχεία που παρουσιάστηκαν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ανάλυση των οποίων δημοσιεύθηκε την Τετάρτη. «Καμία νέα παραλλαγή ή μετάλλαξη δεν παρατηρείται στα διαθέσιμα δεδομένα», ανέφερε ο ΠΟΥ.

Ο Peter Bogner, διευθύνων σύμβουλος της Gisaid, είπε ότι θα ήταν «σοβαρό λάθος» να επικεντρωθούμε αποκλειστικά στην απόκτηση έγκαιρων δεδομένων από την Κίνα, επειδή «νέες σημαντικές παραλλαγές μπορούν να εμφανιστούν οπουδήποτε στον κόσμο».

«Δυστυχώς αρχίζουμε να βλέπουμε κενά επιτήρησης να εμφανίζονται σε όλο τον κόσμο», επεσήμανε στους Financial Times και πρόσθεσε πως «η Κίνα εντείνει ενεργά τις προσπάθειές της για τη διάθεση περισσότερων δεδομένων σχετικά με τις κυκλοφορούσες παραλλαγές, έτσι ο φακός επιτήρησής μας στην Ασία γίνεται όλο και πιο οξύς μέρα με τη μέρα. Θα ήταν λοιπόν σκόπιμο να εμπιστευόμαστε την επιστήμη έναντι της πολιτικής».

Το Κατάρ απαιτεί από τους ταξιδιώτες που φθάνουν στο έδαφός του από την Κίνα να προσκομίζουν αρνητικό τεστ για Covid-19 , το οποίο θα πρέπει να έχει πραγματοποιηθεί μέσα σε 48 ώρες από την αναχώρησή τους.

Η Αυστραλία και ο Καναδάς είναι οι τελευταίες χώρες που μπήκαν στη λίστα όσων ζητούν αρνητικό τεστ από ταξιδιώτες που φτάνουν από την Κίνα, ενώ Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία έχουν ξεκινήσει να υποβάλλουν σε τεστ όσους φτάνουν από την Κίνα, όπου και εντοπίζονται χιλιάδες νέα κρούσματα. Η Αυστραλία υποστηρίζει πως χρειάζονται μέτρα για την παρακολούθηση νέων παραλλαγών και από την Πέμπτη θα ζητά αρνητικό τεστ για τους επισκέπτες από την Κίνα.

Τον ίδιο δρόμο ακολουθεί η Νότια Κορέα, ενώ το Μαρόκο προχώρησε ένα βήμα παραπέρα επιβάλλοντας απαγόρευση αφίξεων από την Κίνα, ανεξαρτήτως εθνικότητας, από τις 3 Ιανουαρίου. Η Ιαπωνία θα επιβάλλει επταήμερη καραντίνα σε όσους ταξιδιώτες από την Κίνα εντοπίζονται θετικοί στον κορωνοϊό, ενώ από την πλευρά της η Ινδία ανακοίνωσε πως οι ταξιδιώτες από Κίνα, Χονγκ-Κονγκ, Ιαπωνία, Σιγκαπούρη, Νότια Κορέα και Ταϊλάνδη θα πρέπει να παρουσιάσουν αρνητικό τεστ πριν την αναχώρησή τους.

Τέλος, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν υποχρεωτικά τεστ στις αφίξεις από την Κίνα, από τις 5 Ιανουαρίου και στο πλαίσιο αυτό, οι επιβάτες των αεροπορικών αερογραμμών θα πρέπει να είναι αρνητικοί εντός 2 ημερών από την αναχώρηση.

Στις παραπάνω χώρες προστίθενται η Ταϊβάν, η Μαλαισία και το Ισραήλ, ενώ τα μέτρα που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τους ταξιδιώτες που καταφθάνουν από Κίνα, εν μέσω μεγάλης επιδημίας Covid-19 υιοθετεί ο ΕΟΔΥ στις συστάσεις του για την Ελλάδα.

ΕΟΔΥ: Με μάσκα και αρνητικό τεστ οι ταξιδιώτες που φτάνουν από Κίνα

Γιατί οι επιβάτες από την Κίνα αντιμετωπίζουν περιορισμούς;

Δυτικοί αξιωματούχοι αναφέρουν ανώνυμα ότι οι έλεγχοι στους ταξιδιώτες έχουν εισαχθεί ως επί το πλείστον για να αποτραπούν πιθανές παραλλαγές, αλλά σημείωσαν  ότι τα τρέχοντα μέτρα δεν δικαιολογούνται από καμία υπάρχουσα απειλή. Ένας ανώτερος ευρωπαίος αξιωματούχος, ο οποίος αρνήθηκε να κατονομαστεί, είπε ότι ήταν μια «πολιτική» απόφαση, επικαλούμενος «κυβερνήσεις που θέλουν να λένε ότι προστατεύουν τον λαό τους».

Η Κίνα επικρίθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας για την επιφυλακτικότητα της στη δημοσίευση δεδομένων, κάτι που μπορεί να έκανε τους δυτικούς αξιωματούχους επιφυλακτικούς για την προσέγγιση του Πεκίνου.

Οι τρέχοντες «έντονοι» ρυθμοί διάδοσης του ιού κατέστησαν «κατανοητό» ότι οι χώρες έλαβαν μέτρα για την προστασία των πολιτών τους, δήλωσε ο ΠΟΥ την Τετάρτη.  Ο Μάικ Ράιαν, επικεφαλής του προγράμματος έκτακτης ανάγκης του ΠΟΥ, είπε ότι ορισμένες χώρες επέλεξαν να είναι προσεκτικές ως απάντηση σε πιθανή νέα παραλλαγή εν μέσω σχετικής έλλειψης δεδομένων.

Από πού προέρχονται οι νέες παραλλαγές;

Οι ιοί αναπόφευκτα υφίστανται γενετικές μεταλλάξεις καθώς αναπαράγονται μέσα στους ξενιστές τους. Μερικές παραλλαγές «ευημερούν» επειδή εξαπλώνονται πιο εύκολα μεταξύ των ανθρώπων από τα υπάρχοντα στελέχη, ξεπερνώντας τις άμυνες.

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με το πώς έρχονται οι νέες παραλλαγές, επειδή είναι αδύνατο να εντοπιστεί ο πραγματικός ασθενής μηδέν, ο πρώτος φορέας του ιού.

Η πιο δημοφιλής άποψη μεταξύ των ειδικών είναι ότι οι περισσότερες παραλλαγές προκύπτουν από χρόνια λοίμωξη σε ένα ανοσοκατεσταλμένο άτομο που δεν μπορεί να «απαλλαγεί» από τον ιό για αρκετούς μήνες, δίνοντας χρόνο στην ανάπτυξη μιας σειράς μεταλλάξεων.

Ποιες παραλλαγές εξαπλώνονται εκτός της Κίνας;

Οι απόγονοι της Omicron κυριαρχούν παγκοσμίως. Ο αρχικός ιός Sars-Cov-2 και οι προκάτοχοι, έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Οι περισσότερες ανησυχίες μεταξύ των ειδικών αφορούν την XBB.1.5, το οποίο φαίνεται να προέρχεται από τις βορειοανατολικές ΗΠΑ τον Οκτώβριο και εξαπλώνεται ραγδαία σε ολόκληρη τη χώρα.

Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, το στέλεχος XBB.1.5 ήταν υπεύθυνο για το 40% των κρουσμάτων στις ΗΠΑ την τελευταία εβδομάδα του Δεκεμβρίου, ενώ αυξάνεται στην Ευρώπη και έχει εντοπιστεί σε περισσότερες από 25 χώρες, δήλωσε ο ΠΟΥ την Τετάρτη.

Το XBB.1.5 ονομάζεται ανεπίσημα Kraken από το μυθολογικό θαλάσσιο τέρας και κατάγεται από το XBB ή το Gryphon — υβρίδιο δύο απογόνων της Omicron BA.2. Μια βασική μετάλλαξη επιτρέπει στο XBB.1.5 να μεταδίδεται γρήγορα μεταξύ των ανθρώπων αποφεύγοντας τα αντισώματα που έχουν εκχωρηθεί από προηγούμενη μόλυνση ή εμβολιασμό, ενώ ταυτόχρονα συνδέεται πιο στενά με τα ανθρώπινα κύτταρα.

«Αν και υπάρχουν ακόμα πολλά να μάθουμε για αυτήν την παραλλαγή, δεν είναι «τρομακτική», είπε ο Έρικ Τοπολ, καθηγητής μοριακής ιατρικής στο Scripps Research στην Καλιφόρνια.