Συνταξιοδότηση στα 62; Οι Γάλλοι έχουν απόλυτο δίκιο

Η διαδρομή των διαδηλώσεων διαμαρτυρίας στο Παρίσι περνάει κατά μήκος της λεωφόρου μας. Ο κύκλος της γαλλικής ζωής αποτελείται από το ότι, κάθε λίγα χρόνια, η κυβέρνηση προσπαθεί να κάνει τους πάντες να δουλεύουν περισσότερο, μέχρι που μια λαϊκή εξέγερση ματαιώνει το σχέδιο. Με τον Εμανουέλ Μακρόν να θέλει να αυξήσει το κατώτατο όριο συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64, η εξέγερση επαναλήφθηκε. Τις προάλλες βγήκα από το κτίριό μας, πέρασα από το περίπτερο του κομμουνιστικού κόμματος μπροστά από την πόρτα μας, στο δρόμο που ήταν γεμάτος με διαδηλωτές, και έριξα μια ματιά στα πανό: «Να δίνεις τη ζωή σου στο αφεντικό, όχι!».

Γαλλία: Το υψηλό κόστος ζωής «σύμμαχος» του Μακρόν για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού

Συνήθιζα να υιοθετώ την τυπική αγγλοσαξονική άποψη ότι οι Γάλλοι πρέπει να συμβιβαστούν με την πραγματικότητα. Οι Γάλλοι 62 ετών μπορούν τώρα να περιμένουν να ζήσουν μέχρι τα 85, δημιουργώντας σχεδόν το μεγαλύτερο μέσο διάστημα παραμονής στη σύνταξη στην παγκόσμια ιστορία. Δούλεψε μέχρι τα 65 και θα έχεις ακόμα 20 χρόνια για να παίξεις μπιλιάρδο, σκεφτόμουν πάντα. Αλλά η ζωή μου εδώ ήταν μια σειρά από συνειδητοποιήσεις ότι στα μεγαλύτερα ζητήματα – τον πόλεμο στο Ιράκ, την πυρηνική ενέργεια, το τυρί – οι Γάλλοι τείνουν να έχουν δίκιο. Άλλαξα γνώμη για τις συντάξεις. Οι Γάλλοι έχουν οδηγήσει τον κόσμο στη δημιουργία ενός νέου λαμπρού σταδίου ζωής: της πρώτης χρυσής δεκαετίας της συνταξιοδότησης. Το σύστημά τους παραμένει σχεδόν προσιτό. Όλοι οι άλλοι οφείλουν να μάθουν από αυτούς.

Η Βαλχάλα για τους Γάλλους συνταξιούχους είναι μια πρόσφατη εφεύρεση. Το 1970, η Σιμόν ντε Μποβουάρ έγραψε ότι η κοινωνία αντιμετωπίζει τους ηλικιωμένους ως «σκουπίδια», με «άθλιο» βιοτικό επίπεδο. Αλλά το 1981, ο Φρανσουά Μιτεράν έγινε πρόεδρος διαφημίζοντας ένα νέο όραμα για τη συνταξιοδότηση: «Ζήστε επιτέλους!». Μείωσε την ηλικία συνταξιοδότησης από τα 65 στα 60 έτη.

Ακόμη και σήμερα, πολλοί Γάλλοι εργαζόμενοι παραιτούνται πριν συμπληρώσουν τα 60. Καθώς οι εταιρείες διώχνουν τους ηλικιωμένους εργαζόμενους, η Γαλλία «βρίσκεται κοντά στο παγκόσμιο ρεκόρ ως προς το ποσοστό αδράνειας των άνω των 55 ετών», λέει η οικονομολόγος Claudia Senik.

Η γαλλική συνταξιοδότηση χωρίζεται σε δύο διακριτές φάσεις. Η δεύτερη φάση είναι βίαιη: φθορά, χηρεία, γηροκομείο και τελικά, λοιπόν, το τέλος. Αλλά ιδεώδες για τους Γάλλους αποτελεί η χρυσή δεκαετία περίπου της ελευθερίας που προηγείται. Στα εξήντα σου, η δουλειά σου έχει τελειώσει, τα παιδιά έχουν μεγαλώσει, οι γονείς συνήθως έχουν πεθάνει, και για μοναδική φορά στη ζωή σου, μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις.

Όταν οι Γάλλοι βγαίνουν στη σύνταξη, η υγεία τους αρχικά βελτιώνεται, σημειώνει η Senik, προφανώς επειδή ασκούνται περισσότερο. Λίγοι πέφτουν στο κενό: το 2003, μόνο το 9% περιέγραψε τη συνταξιοδότηση ως κακή περίοδο, σύμφωνα με την εθνική στατιστική αρχή Insee. Οι Γάλλοι συνταξιούχοι απολαμβάνουν υψηλότερο μέσο βιοτικό επίπεδο από ό,τι οι εργαζόμενοι, αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι οι συνταξιούχοι συνήθως δεν χρηματοδοτούν παιδιά ή υποθήκες.

Μια συνταξιούχος που γνωρίζω εδώ με διασκεδάζει με ιστορίες για τους χειμώνες της στην Ινδία, όπου αυτή και οι φίλοι της διασκεδάζουν σαν έφηβοι backpackers. Η Danièle Laufer, στο L’année du Phénix, αναφέρει άλλες ευτυχισμένες ιστορίες συνταξιούχων: να ξεκινάς τη μέρα σου με ένα δίωρο πρωινό στον κήπο, να πηγαίνεις δύο φορές σε μια έκθεση μουσείου για να τη θυμάσαι ή να βρίσκεις παλιούς εραστές. Οι άνδρες συχνά επαναπροσδιορίζονται ως εθελοντές και οι γυναίκες ως γιαγιάδες.

Μεγάλο μέρος της γαλλικής ενήλικης ζωής είναι δομημένο ώστε να υπηρετεί τη χρυσή δεκαετία. Πολλοί άνθρωποι αρχίζουν να ονειρεύονται τη συνταξιοδότηση στα είκοσί τους. Μόνο το 21% των Γάλλων δηλώνουν ότι η εργασία έχει «πολύ σημαντική» θέση στη ζωή τους, από 60% που αυτό το ποσοστό ήταν το 1990, αναφέρει το Fondation Jean-Jaurès.

Ο εργασιακός βίος γίνεται πλέον αντιληπτός ως 172 τρίμηνα (για όσους γεννήθηκαν από το 1973 και μετά) που κανείς πληρώνει εισφορές για μια πλήρη κρατική σύνταξη. Το ποσό που πληρώνετε συσχετίζεται ελάχιστα με το πόσα θα σας δώσει το κράτος στο τέλος. Στη Γαλλία, οι ιδιωτικές συντάξεις είναι σπάνιες και η συνταξιοδότηση έχει ως στόχο την ισότητα.

Καταλαβαίνω τα επιχειρήματα του Μακρόν για τη μεταρρύθμιση. Αλλά η σημερινή γενναιοδωρία είναι μόνο σε μικρό βαθμό μη βιώσιμη: Η Γαλλία γερνάει πιο αργά από τις γειτονικές χώρες, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ της, 112,5%, είναι χαμηλότερος από αυτόν των ΗΠΑ, και οι συνολικές πληρωμές για τις συντάξεις προβλέπεται να παραμείνουν σταθερές ως ποσοστό του ΑΕΠ, καθώς οι συντάξεις δεν θα συνεχίσουν να συμβαδίζουν με τους μισθούς.

Ορισμένες μεταρρυθμίσεις έχουν νόημα – για παράδειγμα, η ενθάρρυνση των ηλικιωμένων να εργάζονται τουλάχιστον με μερική απασχόληση, όπως κάνουν ήδη περίπου 400.000 άνθρωποι. Αλλά είναι αντιαισθητικό να βλέπεις υπουργούς, οικονομολόγους και επιχειρηματίες να προτρέπουν όλους τους άλλους να συνεχίσουν να εργάζονται. Οι προτρέποντες είναι οι μακροβιότεροι και υψηλότερα αμειβόμενοι άνθρωποι στη Γαλλία. Σε αντίθεση με τους περισσότερους εργαζόμενους, αυτοί αποκτούν κύρος και ευχαρίστηση από τη δουλειά τους.

Ακολουθεί το σχέδιό μου για τη γαλλική συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση: Βάλτε το υψηλότερο 10% των εισοδημάτων να εργάζεται μέχρι, ας πούμε, τα 67. Δεδομένου ότι πρόκειται για τους υψηλότερα φορολογούμενους, αυτό θα πρέπει να βοηθήσει στην αναπλήρωση (των απωλειών) του συστήματος. Αφήστε τους απλούς ανθρώπους να διασκεδάσουν όσο ακόμα μπορούν.