Podcast ΒΑΒΕΛ – Σπ. Κυρίτσης (πρ. ΣΜΕΧΑ): Υπάρχουν επενδυτικές ευκαιρίες στο χρηματιστήριο

Το ελληνικό χρηματιστήριο «πουλάει» αυτό το διάστημα, καθώς η οικονομία είναι σε καλύτερη κατάσταση από ότι ήταν κάποια χρόνια πριν και αυτή δυναμική αντανακλάται στο ταμπλό, επισημαίνει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Μελών Χρηματιστηρίου Αθηνών Σπύρος Κυρίτσης.

Στην συνέντευξη που έδωσε στο podcast ΒΑΒΕΛ προσθέτει ότι τα θεμελιώδη των εταιρειών που απαρτίζουν το ελληνικό χρηματιστήριο είναι εξαιρετικά τα τελευταία χρόνια. Αυτό προσθέτει δημιουργεί μια προσδοκία ότι υπάρχουν επενδυτικές ευκαιρίες, «υπάρχουν εταιρείες που έχουν κάτι να πουν στο επενδυτικό κοινό».

Σε ότι αφορά τις προσεχείς εκλογές ο πρόεδρος του ΣΜΕΧΑ, τονίζει την ανάγκη στους επενδυτές να είναι προσεκτικοί. Ωστόσο η όλη δυναμική των εταιρειών των εισηγμένων μας δείχνει αναφέρει, ότι «αν όντως δεν έχουμε εκλογικές περιπέτειες με την έννοια της ομαλότητας και της συνέχειας, νομίζω ότι το χρηματιστήριο θα έχει να δώσει πράγματα θετικά στο άμεσο μέλλον, άρα πολλοί βλέποντας αυτή και πιστεύοντας αυτή την εικόνα σου λέει, γιατί να μη μπω από τώρα, να κάνω μία τοποθέτηση από τώρα από το να περιμένω μετά από ένα-δύο-τρεις-τέσσερις μήνες. Δεν είναι λοιπόν κάτι που με φοβίζει υπό την έννοια ότι θα δημιουργηθεί μια φούσκα. Θεωρώ ότι το ελληνικό χρηματιστήριο έχει μείνει πολύ πίσω σε σχέση και με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά».

Για την σχέση του χρηματιστηρίου με την πολιτική και τις προσπάθειες πολιτικής εκμετάλλευσης του παρελθόντος, επισημαίνει ότι η αγορά μπορεί να λειτουργήσει εύκολα και άνετα χωρίς τους πολιτικούς. «Δεν χρειάζεται δηλαδή να μιλάνε οι πολιτικοί για την αγορά. Οι πολιτικοί ας κάνουν αυτό το κομμάτι που τους αναλογεί στο γενικότερο κομμάτι της οικονομίας και η αγορά θα βρει το βηματισμό της».

Ο κ. Κυρίτσης θυμάται και συγκρίνει την σημερινή κατάσταση με αυτή που επικρατούσε στο χρηματιστήριο στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Μιλάει για τα δισεκατομμύρια που άντλησαν μέσω αυξήσεων κεφαλαίου περίπου 250 εταιρείες, οι οποίες όχι μόνο δεν βοήθησαν στον εκσυγχρονισμό τους, αλλά κατέληξαν στο να μην υπάρχουν σήμερα οι περισσότερες από αυτές.

Χαρακτηρίζει την ελληνική αγορά ως μία καθαρά ευρωπαϊκή αγορά, που διέπεται από ευρωπαϊκούς νόμους και κανονισμούς. «Η αγορά μας πλέον έχει πάρα πολλούς, ξένους επενδυτές, ξένους θεσμικούς επενδυτές που δεν υπήρχε αυτή η πληθώρα επενδυτών πριν από κάποια χρόνια πριν». Δυστυχώς προσθέτει ακόμα δεν έχει το ίδιο πλήθος ενεργών, ιδιωτών επενδυτών, όπως ήταν η αγορά πριν από 15-20 χρόνια που κυριαρχούσαν οι Έλληνες επενδυτές.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του προέδρου του Συνδέσμου Μελών Χρηματιστηρίου Αθηνών Σπύρου Κυρίτση στο Podcast ΒΑΒΕΛ και τον Νίκο Φιλιππίδη

ΝΦ: Γεια σας, κύριε Κυρίτση!

ΣΚ: Γεια σας, κύριε Φιλιππίδη!

ΝΦ: Λοιπόν, δεν είναι τυχαία η παρουσία μας.

ΣΚ: Το φαντάζομαι.

ΝΦ: Λοιπόν, συνδυάζεται πάρα πολύ με όλα όσα συμβαίνουν και ξαφνικά έχει τραβήξει το ενδιαφέρον εκ νέου του κόσμου, των επενδυτών, αλλά και των απλών πολιτών. Θα μας πείτε εσείς, το χρηματιστήριο ζούμε μέρες που είχαμε χρόνια να τις δούμε;

ΣΚ: Ζούμε μέρες που είχαμε πολύ μεγάλο διάστημα να τις δούμε. Είναι αλήθεια αυτό που λέτε. Υπάρχει ενδιαφέρον και όσο περνάνε οι μέρες και εβδομάδες και βλέπουμε την απεικόνιση στο χρηματιστηριακό ταμπλό το ενδιαφέρον γίνεται ακόμα μεγαλύτερο και πιο έντονο. Υπάρχουν πραγματικά άνθρωποι που είχαν πολύ καιρό, χρόνια να ασχοληθούν και αρχίζουν και παίρνουν τηλέφωνα και ρωτάνε, ενδιαφέρονται, ψάχνουν να βρουν πληροφορίες. Πραγματικά υπάρχει μία άλλη εικόνα.

ΝΦ: Ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας έχει πάθει στο παρελθόν. Οι τωρινοί πελάτες, οι τωρινοί επενδυτές του χρηματιστηρίου τι άνθρωποι είναι;

ΣΚ: Καταρχήν, η αγορά μας, όπως είναι σήμερα το 2023, ο τρόπος δηλαδή που λειτουργεί η αγορά δεν έχει καμία σχέση με την αγορά, όπως ήταν πριν από περίπου 15 χρόνια και περισσότερο. Λοιπόν, μιλάμε για ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον λειτουργίας με ότι αυτό συνεπάγεται, την εποπτεία, τους κανονισμούς, την καθημερινότητα, την πληροφόρηση, οτιδήποτε έχει να κάνει με την αγορά. Η αγορά η ελληνική είναι εδώ και πάρα πολλά χρόνια μία καθαρά ευρωπαϊκή αγορά. Δηλαδή διέπεται από ευρωπαϊκούς νόμους και κανονισμούς. Ότι ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες όσον αφορά το πλαίσιο λειτουργίας ισχύει και στην Ελλάδα. Αυτό είναι το πρώτο και το βασικό θα έλεγα στοιχείο που έχει να κάνει με την αγορά μας τα τελευταία χρόνια. Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι η αγορά μας πλέον έχει πάρα πολλούς, αρκετούς, πάρα πολλούς -ο καθένας αναλόγως πως το, από ποια πλευρά το βλέπει- ξένους επενδυτές, ξένους θεσμικούς επενδυτές που δεν υπήρχε αυτή η πληθώρα επενδυτών πριν από πάλι κάποια αρκετά χρόνια πριν. Το τρίτο στοιχείο είναι ότι η αγορά μας δυστυχώς σε σχέση με το παρελθόν δεν έχει το ίδιο πλήθος ενεργών, ιδιωτών επενδυτών, όπως ήταν η αγορά αν θυμάστε πριν από 15-20 χρόνια που κυριαρχούσαν οι Έλληνες επενδυτές, με ότι αυτό θυμάται ο καθένας μας και ότι συνεπάγεται. Υπάρχει ενδιαφέρον. Δεν έχει καμία σχέση αυτό το ενδιαφέρον με αυτό που ήταν πριν κάποια χρόνια. Ευελπιστούμε, γιατί χρειάζεται η αγορά μας το καύσιμο από τους ιδιώτες, από τους Έλληνες ιδιώτες επενδυτές, ευελπιστούμε ότι σιγά-σιγά θα αρχίσουν να ενδιαφέρονται περισσότερο και να ασχολούνται με αυτό που λέγεται χρηματιστήριο και πώς μπορεί κάποιος να επενδύσει ένα μέρος των κεφαλαίων του στο ελληνικό χρηματιστήριο.

ΝΦ: Γιατί τώρα, γιατί τώρα βλέπουμε αυτή την άνθηση ή την έναρξη τέλος πάντων μιας καλύτερης περιόδου;

ΣΚ: Υπάρχει μία σειρά από παράγοντες που διαμορφώνουν πάντα την πορεία του χρηματιστηρίου και δη του ελληνικού χρηματιστηρίου, εξωγενείς και παράγοντες μέσα από την ίδια την αγορά. Υπάρχει ένα περιβάλλον το τελευταίο διάστημα που δείχνει ότι η χώρα σαν οικονομία γενικότερα, σαν πρόοδος και εξέλιξη τα πράγματα βαίνουν καλύτερα, οι δείκτες είναι καλύτεροι σε σχέση με ότι ήταν στο παρελθόν, οι βασικοί οικονομικοί δείκτες. Άρα αυτό δημιουργεί μια καλή ατμόσφαιρα γύρω από την ελληνική οικονομία. Αυτό αναμφίβολα επηρεάζει και την πορεία του χρηματιστηρίου, γιατί όταν έχεις μία οικονομία που είναι σε καλύτερη κατάσταση από ότι ήταν κάποια χρόνια πριν και όταν οι προοπτικές ακούγονται ακόμα αισιόδοξες και πιο ενθαρρυντικές προφανώς το χρηματιστήριο αντανακλά αυτή τη δυναμική και την αποτυπώνει στο ταμπλό. Από εκεί και πέρα υπάρχουν και μία σειρά άλλων στοιχείων που έχει να κάνει με το προϊόν που πουλάει, εντός εισαγωγικών “πουλάει” το ελληνικό χρηματιστήριο. Είναι οι συγκεκριμένες εταιρείες που αν δείτε τα θεμελιώδη πολλών εξ αυτών, είτε είναι μεγάλες, είτε είναι μικρές -σε μέγεθος μιλάω- εταιρείες έχουν πραγματικά μία πολύ καλή πορεία οικονομικών μεγεθών τα τελευταία χρόνια. Το ‘22 περιμένουμε ότι θα κλείσουν με πολύ καλύτερα νούμερα από ότι το ‘21 και ούτω καθεξής. Αυτό επίσης, δημιουργεί μια προσδοκία ότι υπάρχουν επενδυτικές ευκαιρίες, υπάρχουν εταιρείες που έχουν κάτι να πουν στο επενδυτικό κοινό, άρα όλη αυτή η ατμόσφαιρα και η εξωτερική και εσωτερική δημιουργεί την εικόνα που περιγράψατε προηγουμένως.

ΝΦ: Οι πιο πολλοί Έλληνες έχουν ταυτίσει το χρηματιστήριο με την περίοδο της δεκαετίας του ‘90, της πολύ μεγάλης άνθησης και στη συνέχεια της πολύ μεγάλης πτώσης. Εσείς επαγγελματικά, αν δεν κάνω λάθος, τότε μπήκατε μέσα στην αγορά.

ΣΚ: Το 1997.

ΝΦ: Ναι. Κι εγώ επαγγελματικά, επίσης τότε πρώτο-ασχολήθηκα και έψαχνα πληροφορίες για εταιρείες οι οποίες τότε φαινόντουσαν ως μετοχές λαμπρές και όταν τις έψαχνες λίγο δεν είχαν και πολλή ουσία, ακριβώς από πίσω. Αυτές οι πληγές του τότε, οι πρακτικές του τότε, τις θυμάστε;

ΣΚ: Τις θυμάμαι πάρα πολύ καλά. Και όχι μόνο εγώ και όλοι οι συμμετέχοντες στην αγορά όλα αυτά τα τελευταία 25 χρόνια. Τις θυμούνται και οι εποπτικές αρχές για να το συνδέσω φαντάζομαι με αυτό που θέλατε να πείτε. Οπότε ναι, και τις θυμόμαστε και έχουμε πάρει τα μαθήματα όλοι μας στο βαθμό που ο καθένας συμμετείχε και δραστηριοποιούνταν με το όποιο ρόλο είχε. Η αγορά, όπως είπα και στην εισαγωγή σήμερα, με την αγορά που λειτουργούσε το 1999 δεν έχει καμία σχέση. Είναι δύο εντελώς ξεχωριστά πράγματα όσον αφορά τη λειτουργία, την εποπτεία, το πλαίσιο ενημέρωσης, το πλαίσιο πληροφόρησης. Επειδή θέλω να είμαι συγκεκριμένος και να μη λέω πράγματα που ο καθένας μπορεί να τα μεταφράζει, όπως εκείνος νομίζει, να σας δώσω ένα παράδειγμα: το 1999, που ήταν τότε οι πολλές εταιρείες στο χρηματιστήριο και υπήρχε αυτή η, θυμάστε, τότε η συζήτηση και η φημολογία κλπ κλπ, θα σας δώσω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, όπως είπα, όταν  μια εταιρεία ήθελε να στείλει μια ενημέρωση ερχόταν σε έγχαρτη μορφή στο χρηματιστήριο. Δηλαδή σε κείμενο, γραφόταν σε κείμενο και ερχόταν είτε με το φαξ, είτε με τον ταχυδρόμο εντός εισαγωγικών, με το πρωτόκολλο. Αυτό λοιπόν το κείμενο θα έπρεπε να αναπαραχθεί εσωτερικά στο χρηματιστήριο Αθηνών, να ξαναγραφεί δηλαδή και να εισαχθή στην εφημερίδα του χρηματιστηρίου η οποία επίσης ήταν μία χάρτινη εφημερίδα, όπως όλες οι εφημερίδες αν θυμάστε που κυκλοφορούσαν τότε σε χάρτινη μορφή και να βγει την επόμενη ή την μεθεπόμενη μέρα αναλόγως με βάση τον όγκο εργασιών. Αυτά σήμερα δεν υπάρχουν. Σήμερα η πληροφορία είναι σε χρόνο ντετέ.

ΝΦ: Και στην μέση η πληροφορία κυκλοφορούσε ως φήμη.

ΣΚ: Και στο διάστημα, πολύ σωστά, επειδή υπήρχε όλο αυτό το διαδικαστικό πολλοί έβγαιναν και έλεγαν αυτά που ήθελαν να πουν ή που δεν έλεγαν αυτά που δεν ήθελαν να πούνε.

ΝΦ: Όλα αυτά τα λεφτά τότε, τι έγιναν; Εξαφανίστηκαν;

ΣΚ: Τα λεφτά ήταν πάρα πολλά, ήταν πάρα πολλά.

ΝΦ: Γιατί πέρα από τις αξίες που δημιουργήθηκαν, συγγνώμη που σας διακόπτω έγιναν και πραγματικά λεφτά με αυξήσεις κεφαλαίου που εταιρείες πήραν τα χρήματα. Υλοποιήθηκαν αυτές οι επενδύσεις;

ΣΚ: Εγώ ακριβώς σε αυτά τα λεφτά αναφέρομαι. Δεν αναφέρομαι στις συναλλαγές και στο πώς ανέβηκε ή πόσο κατέβηκε ο δείκτης. Αναφέρομαι, για την ουσία του θέματος, τα λεφτά που άντλησαν τότε περίπου 250, περίπου εταιρείες που ήταν και εισήχθησαν στο χρηματιστήριο εκείνη την τριετία-τετραετία. Αυτά λοιπόν, τα περισσότερα εξ αυτών των χρημάτων που συγκεντρώθηκαν από τις εισηγμένες εταιρείες ή από προς εισαγωγή εταιρείες ήταν κυρίως όταν η εταιρεία ήταν εισηγμένη και έκανε αύξηση του κεφαλαίου μέσα από το χρηματιστήριο. Όχι κατά τη φάση εισαγωγής στο χρηματιστήριο το γνωστό IPO, όπως λέμε. Τα περισσότερα λοιπόν από αυτά τα χρήματα συγκεντρώθηκαν μέσα από τη δραστηριότητα της εταιρείας ως εισηγμένη. Τα λεφτά αυτά λοιπόν πήγανε, τότε -θα σας τα πω σε κατηγορίες μεγάλες χοντρές, αν μου επιτρέπεται η έκφραση, κατηγορίες- σε αγορά παγίων, σε εξαγορές άλλων εταιρειών, σε μείωση τραπεζικού δανεισμού. Και δυστυχώς, τα περισσότερα από αυτά τα χρήματα που πήγαν, με τον τρόπο που επενδύθηκαν δεν έφεραν τα προβλεπόμενα αποτελέσματα στις εισηγμένες για αυτό η σημερινή εικόνα των 100 περίπου, 50 εισηγμένων εταιρειών αν τις δούμε ποιες είναι, είναι λίγες αυτές που ήταν εν ζωή, χρηματιστηριακή εννοώ το 2000.

ΝΦ: Είναι άλλη εικόνα τώρα του χρηματιστηρίου.

ΣΚ: Είναι διαφορετική εικόνα από αυτή που ήταν πριν από περίπου 20 χρόνια.

ΝΦ: Τι είδους αγορά είμαστε; Με ποια αγορά συγκρινόμαστε; Δηλαδή αυτή την στιγμή ένας επενδυτής ο οποίος σκέφτεται την Ελλάδα με ποια χώρα τη συγκρίνει;

ΣΚ: Είμαστε μια αγορά που χαρακτηριζομαστε, καταρχήν ως αναπτυσσόμενη. Και θέλουμε να μπούμε στις αναπτυγμένες αγορές. Αυτός είναι ένας χαρακτηρισμός, όπως έχουμε τα ομόλογα  την μισθωτική διαβάθμιση, κάτι αντίστοιχο.

ΝΦ: Που δεν έχουμε την επενδυτική βαθμίδα και νομίζω ότι επηρεάζει αρνητικά.

ΣΚ: Προφανώς. Άρα λοιπόν, οι επενδυτές που στρέφονται προς το ελληνικό χρηματιστήριο είναι επενδυτές θα έλεγα πιο, διατεθειμένοι να πάρουν μεγαλύτερο ρίσκο ως αγορά που προσφέρει τέτοιου είδους ρίσκο. Για αυτό και βλέπατε στο παρελθόν και βλέπουμε ακόμα και σήμερα να δραστηριοποιούνται ξένοι επενδυτές που έχουν τον χαρακτηρισμό του hedge fund το οποίο είναι ένα fund το οποίο θα μπει μέσα σε μία μετοχή, σε μία αγορά θα κάτσει κάποιο διάστημα, αναλόγως την κίνηση και την πορεία θα φύγει γρήγορα. Δεν είναι αυτό που λέμε μακροπρόθεσμος επενδυτής. Άρα λοιπόν, η αγορά μας έχει αυτό το χαρακτηριστικό ακόμα. Αν καταφέρουμε και αλλάξουμε αυτό το χαρακτηριστικό και το κάνουμε πιο αναπτυγμένη αγορά το μίγμα των ξένων επενδυτών που θα μπει είναι διαφορετικά ποιοτικά που σημαίνει ότι θα είναι και πιο μακροπρόθεσμοι με ότι αυτό συνεπάγεται για μία μεγαλύτερη, θα έλεγα σταθερότητα, όσον αφορά την εικόνα του χρηματιστηρίου σε βάθος χρόνου, όσον αφορά τις διακυμάνσεις των μετοχών.

ΝΦ: Είχαμε τέτοιους επενδυτές καλούς ποιοτικά, ανεπτυγμένα επενδυτικά κεφάλαια. Πότε τους χάσαμε;

ΣΚ: Με τα μνημόνια προφανώς αντιλαμβάνεστε ότι άλλαξε η εικόνα.

ΝΦ: Το 10, 10-11.

ΣΚ: Τα υπόλοιπα έχουν να κάνουν και με τις επιμέρους χρονικές στιγμές. Το μνημόνιο ή τα μνημόνια ως μνημόνια άλλαξαν όλη την εικόνα, λόγω της χώρας

ΝΦ: Αποκλεισμού από τις αγορές.

ΣΚ: Ακριβώς, ακριβώς.

ΝΦ: Ο Έλληνας γνωρίζει τη λειτουργία του χρηματιστηρίου;

ΣΚ: Εξαρτάται από τη ηλικία. Να ξεκινήσουμε από την ηλικία του Έλληνα. Υπάρχουν οι παλιοί επενδυτές μεγάλης ηλικίας, υπάρχουν οι επενδυτές που είναι στα 30-40 και υπάρχουν και οι μικροί, οι πιτσιρικάδες, όπως τους λέμε που είναι κάτω από τα 30. Οπότε θα πρέπει να δούμε την κάθε περίπτωση διαφορετικά, γιατί ξέρετε λειτουργούν και με διαφορετικό τρόπο. Δηλαδή οι μικρές ηλικίες που είναι εθισμένοι στην τεχνολογία, στο κινητό και στο εύκολο και γρήγορο, έχουνε πρόσβαση σήμερα από το κινητό τους που δεν υπήρχε αυτό πριν από 5-10-15 χρόνια σε όλες τις αγορές του κόσμου. Οπότε για αυτούς λειτουργεί λίγο διαφορετικά το πως βλέπουν ελληνικό χρηματιστήριο όταν ταυτόχρονα μπορούν να δουν και άλλα πράγματα και να επενδύσουν με το πάτημα ενός κουμπιού.

ΝΦ: Όπως έμπαιναν στα crypto και έχασαν πάρα πολλά λεφτά κι εδώ οι Έλληνες.

ΣΚ: Ακριβώς, ακριβώς.

ΝΦ: Είναι κάτι το οποίο η αλήθεια είναι, εσείς θα έπρεπε ειδικά που έχετε υποστεί αρκετά μεγάλη κριτική, εννοώ οι άνθρωποι της ελληνικής χρηματαγοράς πρέπει να το λέτε ότι έχουν χαθεί πολλά λεφτά σε κρυπτονομίσματα, διεθνείς αγορές εδώ από Έλληνες εγχώριους επενδυτές.

ΣΚ: Η οποία αγορά, όπως ξέρετε δεν είναι regulated, δεν είναι δηλαδή εποπτευόμενη. Οπότε εκεί κάνει ο καθένας ότι θέλει με τον τρόπο που λειτουργεί. Αυτή λοιπόν, η νέα γενιά που έχει μάθει και στο γρήγορο και στο εύκολο, γενικότερα σαν φιλοσοφία είναι πολύ πιο εύκολο να κάνει αυτού του είδους τις συναλλαγές, γιατί περιμένει γρήγορα αποτελέσματα. Υπάρχει μετά η γενιά των σαραντάρηδων που είναι πιο προσεκτική έχουνε και κάποιες παραστάσεις, τα χρήματά τους κάνουν και δεύτερες σκέψεις πως θα τα επενδύσουν στο βαθμό που έχουν διαθέσιμα λόγω της γενικότερης οικονομικής κατάστασης και υπάρχουν και πιο μεγάλοι που είναι μαθημένοι με βάση και το παρελθόν, τις εμπειρίες του παρελθόντος, που θέλουν να διαβάσουν, θα πάρουν δύο τηλέφωνα, θα κάνουν δύο δεύτερες σκέψεις παραπάνω, θα μιλήσουν δηλαδή με κάποιους και ελπίζω να είναι επαγγελματίες της αγοράς και όχι ο περίγυρος ο οποίος συνήθως δεν οδηγεί σε σωστές αποφάσεις που αυτοί λειτουργούν διαφορετικά. Το θέμα, εμείς σαν ελληνικό χρηματιστήριο να μπορέσουμε να αντλήσουμε, να μπορέσουμε να προσελκύσουμε όλες αυτές τις κατηγορίες των επενδυτών γιατί τους χρειαζόμαστε όλους, γιατί σήμερα το πλήθος των πελατών, των ημεδαπών, των Ελλήνων ιδιωτών, να το πω έτσι που δραστηριοποιούνται στο ελληνικό χρηματιστήριο είναι πολύ μικρό σαν νούμερο και θέλουμε πολύ περισσότερους, γιατί το έχει ανάγκη η αγορά μας, το έχουν ανάγκη οι 150 εισηγμένες εταιρείες υπό την έννοια ότι πρέπει να διαχυθεί μέσα στην αγορά αυτό το ενδιαφέρον και όχι μόνο σε επιλεγμένους τίτλους 5-10-15. Δεν είναι ένα χρηματιστήριο 15 τίτλοι. Είναι λάθος αυτό.

ΝΦ: Νιώθετε ότι μετά την κρίση των 90s ας πούμε, της δεκαετίας του ‘90 κρύψαμε το πρόβλημα κάτω από το χαλί, δηλαδή την έλλειψη γνώσης; Εγώ θυμάμαι να σας πω την αλήθεια στη δεκαετία του ‘90 πήγα φαντάρος. Όλοι οι στρατιωτικοί είτε ετοιμαζόντουσαν να ανοίξουν ΕΛΔΕ, είτε είχαν ανοίξει ΕΛΔΕ, είτε ρωτούσαν μαζικά για την πορεία μετοχών. Μετά όταν γύρισα από το στρατό πήγαινα στον οδοντίατρο μου έλεγε και δύο μετοχές. Το ερώτημα είναι όλοι αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι τότε ενδιαφέρθηκαν πιο πολύ το υπογράφουμε νομίζω όλοι, έχασαν μεγάλο μέρος της περιουσίας τους, αν σε αυτούς τους ανθρώπους πήγαμε μετά να τους πούμε τουλάχιστον ποιο ήταν το σωστό, η σωστή διαδικασία;

ΣΚ: Αυτό, όπως το περιγράφετε δεν έχει γίνει. Είναι λάθος που δεν έχει γίνει. Το θετικό όμως είναι -γιατί μου αρέσει να λέω και τα θετικά ταυτόχρονα με την όποια ειδική προσέγγιση- είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχει εντοπίσει το πρόβλημα και γίνονται συντεταγμένες προσπάθειες και από την κεφαλαιαγορά και από το υπουργείο και από το χρηματιστήριο να μπορέσουμε να δώσουμε σε αυτούς τους ανθρώπους έστω τη βασική οικονομική πληροφορία, δε θέλουμε να τους κάνουμε Γκουρού των αγορών ή οτιδήποτε άλλο. Κάποια βασικά πράγματα και με τη βοήθεια των ειδικών να μπορούν να παίρνουν τις αποφάσεις.

ΝΦ: Σας ανησυχεί κάτι από την άνοδο που καταγράφεται ξανά πάλι που επιχειρείται αυτό που επιχειρήθηκε και το ‘14; Μία άνοδος στο χρηματιστήριο πάνω από τις χίλιες μονάδες. Αυτό τώρα είναι πυροτέχνημα; Μας είπατε στην αρχή ότι λίγο τα θεμελιώδη όλα έχουν βελτιωθεί και το ‘14 κάτι τέτοιο υποψιαζόμασταν, μετά άλλαξε λίγο, αυξήθηκε ο πολιτικός κίνδυνος και άλλαξε πλήρως η κατάσταση. Σας ανησυχεί κάτι, σας προβληματίζει;

ΣΚ: Κοιτάξτε, όταν υπάρχουν εκλογές πάντα πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί γιατί ποτέ δεν ξέρεις μέσα από μία διαδικασία εκλογική τι θα προκύψει και τι θα γίνει την επόμενη μέρα και τη μεθεπόμενη. Δημιουργούν μια αβεβαιότητα οι εκλογές, αυτό θέλω να πω. Αυτό λοιπόν το έχουμε δει και στο παρελθόν σε αντίστοιχες εκλογικές περιόδους. Οπότε λοιπόν αυτό είναι ένα στοιχείο το οποίο πρέπει να το έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας. Ταυτόχρονα όμως, όταν βλέπεις ότι υπάρχει αυτή η όλη δυναμική των εταιρειών των εισηγμένων που έχουν τα θεμελιώδη που ανέφερα προηγουμένως και πιστεύεις ότι η αγορά μας, αν όντως δεν έχουμε εκλογικές περιπέτειες με την έννοια της ομαλότητας και της συνέχειας, νομίζω ότι το χρηματιστήριο θα έχει να δώσει πράγματα θετικά στο άμεσο μέλλον, άρα πολλοί βλέποντας αυτή και πιστεύοντας αυτή την εικόνα σου λέει, γιατί να μη μπω από τώρα, να κάνω μία τοποθέτηση από τώρα από το να περιμένω μετά από ένα-δύο-τρεις-τέσσερις μήνες. Δεν είναι λοιπόν κάτι που με φοβίζει υπό την έννοια ότι θα δημιουργηθεί μια φούσκα αν αυτό είναι το ερώτημά σας. Θεωρώ ότι το ελληνικό χρηματιστήριο έχει μείνει πολύ πίσω σε σχέση και με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά. Άμα δείτε την πορεία των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων τα τελευταία χρόνια ήταν θετική, το δικό μας δεν είχε αντίστοιχη θετική πορεία. Θα έλεγα μία σταθερή αρνητική, μία σταθερή πορεία για το τελευταίο διάστημα. Οπότε λοιπόν, υπάρχει όλο αυτό το ενδιαφέρον που νομίζω ότι μπορεί να δώσει αυτές τις, αυτή την θετική εικόνα που είπαμε προηγούμενους.

ΝΦ: Νιώθω ότι όλες αυτές οι επενδύσεις που έχουν δρομολογηθεί στην Ελλάδα δεν περνάνε μέσα από το χρηματιστήριο. Δηλαδή νιώθω ότι ακούγονται πλέον πολλά δισεκατομμύρια τα οποία αν τα ακούγαμε στη δεκαετία του ‘90 ή του 2000 θα ήταν ευκόλως εννοούμενο ότι θα έχουν αντίκτυπο στο χρηματιστήριο. Δηλαδή οι εταιρείες θα ήταν περισσότερες αυτές που θα εισάγονταν προς διαπραγμάτευση, θα ήταν αυτές θα σηκώνουν τα περισσότερα χρήματα. Δεν βλέπουμε αυτή την αντιστοίχιση, των πολλών επενδύσεων που τρέχουν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα με το χρηματιστήριο. Δεν σας προβληματίζει αυτό;

ΣΚ: Έχετε απόλυτο δίκιο. Βεβαίως μας προβληματίζει. Πριν από κάποια χρόνια το χρηματιστήριο ήταν ο βασικός μηχανισμός άντλησης κεφαλαίων και επενδύσεων μέσα από το χρηματιστήριο. Γι αυτό και υπήρχε αυτό το ενδιαφέρον να μπουν εταιρείες μέσα, να αντλήσουν λεφτά, να κάνουν επενδύσεις κλπ κλπ. Τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει και στην Ελλάδα θα έλεγα έτσι, η εικόνα από που κάποιος μπορεί να βρει λεφτά και πώς μπορεί να τα επενδύσει. Υπάρχουν τα λεγόμενα funds, με την καλή έννοια. Δεν λέω τα funds τα οποία μιλάμε για τα δάνεια, δεν μιλάω γι αυτά. Μιλάω για τα funds τα οποία επενδύουν σε εταιρείες με σκοπό να βγάλουν η εταιρεία την αξία της, την υπεραξία της και το fund να βγάλει το κέρδος του. Και βλέπετε στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια πόσες συναλλαγές γίνονται εκτός χρηματιστηρίου σε τέτοιου είδους εταιρείες. Σε ελληνικές εταιρείες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις που βλέπουν τα funds, to bl;epoyn κι άλλοι προφανώς ότι έχουνε μία προοπτική και δυστυχώς αυτοί οι επιχειρηματίες δεν έχουν σαν πρώτη επιλογή το ελληνικό χρηματιστήριο, έχουν σαν πρώτη επιλογή να μπει ένα fund στο μετοχικό τους κεφάλαιο, να βάλει κάποια λεφτά, με ίσως πιο γρήγορο τρόπο και πιο εύκολο, εντός εισαγωγικών πιο εύκολο τηλέφωνο και να προχωρήσουν μαζί με το fund ο επιχειρηματίας στην υλοποίηση του επενδυτικού τους σχεδίου. Άρα ναι, υπάρχει λοιπόν αυτό που δεν υπήρχε στο παρελθόν και είναι λυπηρό για μας, γιατί εμείς οι άνθρωποι που ερχόμαστε από το χρηματιστήριο, γνωρίζοντας τη δυναμική που έχει το ελληνικό χρηματιστήριο και γνωρίζοντας τα οφέλη που μπορεί να δώσει σε μία σοβαρή επιχείρηση -σοβαρή με την έννοια ότι το βλέπει σαν ένα εργαλείο ανάπτυξης και όχι σαν ένα εργαλείο κερδοσκοπίας, αυτό εννοώ σοβαρή- λυπούμαστε που πραγματικά δεν είναι η πρώτη επιλογή των  Ελλήνων επιχειρηματιών και είναι οι λόγοι πολλοί. Κάποιους από αυτούς αναφέραμε προηγουμένως. Μπορούμε να πούμε και στη συνέχεια και άλλους λόγους που δεν είναι η πρώτη επιλογή τους λοιπόν το να εισαχθούν στο ελληνικό  χρηματιστήριο, αλλά είναι θα έλεγα πολύ χαμηλότερες σχεδόν και καθόλου στην ατζέντα τους όσον αφορά το πώς μπορούν να αναπτυχθούν. Υπάρχει το ταμείο ανάκαμψης από την άλλη, τα λέω τώρα έτσι που έρχονται στο μυαλό μου τα επιμέρους θέματα το οποίο ξέρετε τα κεφάλαια που μπορεί να συγκεντρώσει και να επενδύσει στην ελληνική οικονομία μέσω των επιχειρήσεων θέλω να ελπίζω ότι θα υπάρξουν εταιρείες που θα συνδυάσουν κεφάλαιο από το ταμείο ανάπτυξης ή τη συμμετοχή του στο ταμείο ανάπτυξης μέσα από το ελληνικό χρηματιστήριο. Δηλαδή να βοηθηθούν κάποια κεφάλαια να αντληθούν μέσα από το ελληνικό χρηματιστήριο ώστε να συνδυαστούν με τα υπόλοιπα κεφάλαια του ταμείου ανάκαμψης και να προχωρήσουν αυτά τα επενδυτικά σχέδια. Είναι το καθένα από μόνο του από αυτά που ανέφερα είναι από μόνο το ένα έργο μεγάλης σημασίας που θα πρέπει όμως να τεθεί υπόψη των ανθρώπων που ασχολούνται θα έλεγα με τα δρώμενα και έχουν την ευθύνη των αποφάσεων, γιατί είναι κρίμα να χαθεί ακόμα μία ευκαιρία, όπως κάποιες άλλες που χάθηκαν στο παρελθόν για την περαιτέρω ανάπτυξη του ελληνικού χρηματιστηρίου. ΝΦ: Η νέα εποχή βλέπουμε να μην συμπεριλαμβάνει μεγάλο κομμάτι της επιχειρηματικότητας. Δηλαδή για παράδειγμα υπάρχουν οι επιχειρήσεις start-up που δημιουργούνται συνεχώς οι οποίες σηκώνουν τεράστια ποσά. Ποσά τα οποία σήκωναν μεγάλες βιομηχανίες τις προηγούμενες δεκαετίες έρχονται δύο παιδιά τα οποία έχουν μία ιδέα την οποία κάποιος τη χρηματοδότηση στο πρώτο στάδιο, στο δεύτερο ή στο τρίτο σηκώνουν μυθικά ποσά και αυτά πάλι είναι εκτός χρηματιστηρίου. Ενώ πλέον η ιδέα τους δημιουργεί αξίες, δημιουργεί υπεραξίες οι οποίες αναπτύσσονται. Μήπως πρέπει να εκσυγχρονιστεί περισσότερο πιο γρήγορα; Μήπως κάτι δεν πάει καλά με τους κανονισμούς;

ΣΚ: Ναι, νομίζω το άφησα και προηγουμένως να εννοηθεί ότι θα πρέπει να δούμε το χρηματιστήριο στην εποχή όπως έχει αυτή διαμορφωθεί τη δεκαετία που τρέχουμε. Γιατί είπαμε το χρηματιστήριο εξελίσσεται, όπως εξελίσσεται η οικονομία, όπως εξελίσσονται οι αγορές, όπως εξελίσσεται ο κόσμος, Άρα λοιπόν, προφανώς θέλει έναν άλλο τρόπο λειτουργίας του και να προσεγγίσει θα έλεγα, ανάγκες που έχουν και χαρακτηριστικά της σημερινής εποχής και να μπορέσει να πει σε αυτούς τους ανθρώπους και όλους αυτούς που εμπλέκονται σε αυτές τις διαδικασίες ότι η κεφαλαιαγορά είναι η πρώτη επιλογή. Διότι η εμπειρία λέει το εξής: λέει ότι μία εταιρεία που βλέπει, όπως το είπα και πριν το χρηματιστήριο σαν ένα μηχανισμό άντλησης κεφαλαίων και σαν ένα θα έλεγα, τη διαδρομή, τη διαδρομή για να πας κάπου παρακάτω, δεν είναι αυτοσκοπός δηλαδή, είναι διαδρομή, είναι το μέσο, μόνο οφελειμένη μπορεί να είναι. Γιατί έχει πρόσβαση σε φθηνά κεφάλαια, ενώ με τα funds η συμμετοχή ενός fund σε ένα κεφάλαιο είναι πολύ ακριβή, είναι πολύ ακριβή, το τονίζω αυτό. Δεύτερον, έχει τη δυνατότητα να εξωτερικεύσει ακόμα περαιτέρω την εταιρεία ως εταιρεία μέσα από την παρουσία της στο χρηματιστήριο, στο ταμπλό όπως το λένε, να προβεί σε μία σειρά από εσωτερικές ενέργειες λόγω του θεσμικού πλαισίου και να γίνει εσωτερικά πιο ισχυρή, πιο δυνατή, ποιότητα καλύτερη. Τρίτον, να προβάλλει τον εαυτό της, τα προϊόντα της σε ένα κοινό το οποίο μέχρι τότε δεν την ήξερε ή την ήξερε λίγο μέσα από την παρουσία της στο χρηματιστήριο. Τέταρτον, να διαπραγματευτεί με τις τράπεζες στο βαθμό που έχει ανάγκες τραπεζικού δανεισμού ακόμα καλύτερους όρους συνεργασίας ως εισηγμένη, ως regulated, διότι και οι τράπεζες δίνουν αξία και οι λοιποί εξωτερικοί συνεργάτες, προμηθευτές, οτιδήποτε στο ότι είναι regulated, είναι εποπτευόμενος. Άρα έχει κάποιο κώδικα, κάποιο μηχανισμό εσωτερικής λειτουργίας που είναι αποδεκτός. Υπάρχουν λοιπόν πολλά οφέλη. Δυστυχώς θα πρέπει αυτά τα οφέλη να επικοινωνηθούν -το δυστυχώς το λέω γιατί δεν έχει γίνει- με ένα συντεταγμένο τρόπο σε όλους αυτούς τους μικρομεσαίους και τις μεγάλες επιχειρήσεις της νέας εποχής που ενδιαφέρονται να βρουν κεφάλαια και να μπορέσουν και με κάποια κίνητρα φορολογικά, οικονομικά ή οτιδήποτε άλλο, να τραβήξουμε το ενδιαφέρον αυτών των επιχειρηματιών και να τους φέρουμε στο ελληνικό χρηματιστήριο.

ΝΦ: Εσείς έχετε εντόπισε ως ΜΕΧΑ το κίνητρο το σημαντικό το οποίο θα άλλαζε;

ΣΚ: Πριν από δύο χρόνια επί υπουργίας του κύριου Ζαββού με αυτή την κυβέρνηση είχε αναληφθεί μία πρωτοβουλία κατόπιν προτροπής και τους ΜΕΧΑ προς τον Υπουργό και είχε συσταθεί μία ομάδα εργασίας από εμπειρογνώμονες της αγοράς. Δηλαδή από εκπροσώπους όλων των θεσμικών φορέων της αγοράς. Δηλαδή από ανθρώπους της αγοράς οι οποίοι κάθισαν γύρω από ένα τραπέζι και διαμόρφωσαν ένα πλαίσιο προτάσεων για το πώς μπορούμε να κάνουμε καλύτερη την ελληνική κεφαλαιαγορά. 50 προτάσεις οι άνθρωποι αυτοί συγκεκριμένα περίπου κατέθεσαν με κάποιους άξονες υλοποίησης. Δυστυχώς αυτό το σχέδιο μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει περαιτέρω γιατί αυτό το σχέδιο προβλέπει την καταγραφή των προτάσεων, όπως έγινε, την περαιτέρω αξιολόγηση τους σε δεύτερο χρόνο που δεν προχώρησε και κάποιες παρεμβάσεις της κυβέρνησης σε επίπεδο φορολογικών και λοιπών κινήτρων και κάποιες παρεμβάσεις της ίδιας της ΕΧΑΕ σε επίπεδο χρηματοδότησης κάποιων δράσεων. Δυστυχώς αυτό το κείμενο παρέμεινε εδώ και δύο χρόνια αδρανές, υπήρξε πρόσφατα μία καινούργια πρωτοβουλία πάλι από το Υπουργείο Οικονομικών, από τον Υπουργό, τον κύριο Σταϊκούρα και δραστηριοποιήθηκε μέσω θα έλεγα έτσι, που εμμέσως συγκέντρωσης του ενδιαφέροντος και της συμμετοχής της CBRD της Ευρωπαϊκής κοινότητας, της επιτροπής κεφαλαιαγοράς, της ΕΧΑΕ και του οργανισμού ανασυγκρότησης να διαμορφώσουν μία στρατηγική για την αύξηση κεφαλαιαγοράς στην λογική ότι πώς μπορούμε να φτιάξουμε καλύτερη την ελληνική κεφαλαιαγορά. Έχει αρκετό δρόμο αυτό μπροστά. Ευχής έργον είναι η δουλειά που είχε γίνει δύο χρόνια πριν από ανθρώπους της αγοράς με τη δουλειά που θα γίνει τώρα ή που θα ξεκινήσει τώρα ή  που θα προχωρήσει τώρα με την πρωτοβουλία αυτά να παντρευτούν, να βγει κάτι αποτελεσματικό. Ξέρετε, θα πω κάτι ακόμη που το θεωρώ πολύ σημαντικό. Έχουμε φύγει από την εποχή που κάποιος μπορεί να κάνει τα πάντα και έχει άποψη για τα πάντα και έχει σωστή άποψη για τα πάντα, φορέας εννοώ, ή  κάποιος φορέας ή κάποιος που λειτουργεί μέσα σε αυτούς τους φορείς. Η εποχή μας και ειδικά η ελληνική κεφαλαιαγορά χρειάζεται συνεργασία και τη συμμετοχή όλων των συμμετεχόντων στην αγορά για να βγει κάτι το οποίο θα είναι και αποτελεσματικό και θα είναι και αποδεκτό από τους συμμετέχοντες, γιατί είναι εύκολο ο καθένας να βγαίνει και να κάνει κριτική. Το σημαντικό είναι να μπορείς να βοηθήσεις, να βάλεις πλάτη στο να πάμε την αγορά μας σε ένα επίπεδο πιο ψηλό.

ΝΦ: Γιατί νιώθω ότι οι πολιτικοί δεν θέλουν να μιλάνε για χρηματιστήριο;

ΣΚ: Ίσως φοβούνται, ίσως τους φοβίζει ακόμα. Κάτι που όπως είπα και στην αρχή της κουβέντας μας.

ΝΦ: Ατάκες Παπαντωνίου.

ΣΚ: Νομίζω ναι, έχουν μια φοβία, αλλά νομίζω δεν είναι δικαιολογημένη πλέον, έχουν περάσει τα πράγματα, έχει εξελιχθεί η αγορά, έχουμε πάει μπροστά, υπάρχουν άλλοι μηχανισμοί, άλλη νομοθεσία, άλλο πλαίσιο. Ας τα αφήσουμε αυτά πίσω και ας κοιτάξουμε την επόμενη.

ΝΦ: Όχι, γιατί βλέπω να πηγαίνουν με πολύ μεγάλη άνεση να χτυπάνε το σφυρί στο αμερικανικό χρηματιστήριο και στο ελληνικό χρηματιστήριο επί της ουσίας είναι λες και είναι απαγορευμένο έδαφος για τους περισσότερους, μη τους αδικήσω όλους τους πολιτικούς.

ΣΚ: Σωστά, καλά το λέτε, το 99, κάτι τους στοιχειώνει. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά πρέπει να το ξεπεράσουμε. Είμαστε στο 2023, δεν μπορούμε να ζούμε ακόμα στο 1999. Να μάθουμε από το 1999, αλλά όχι να συνεχίσουμε να ζούμε στο 1999.

ΝΦ: Δεν ξέρω αν τους θέλουμε τους πολιτικούς να μιλάνε για την αγορά.

ΣΚ: Η αγορά μπορεί να λειτουργήσει εύκολα και άνετα χωρίς τους πολιτικούς. Δεν χρειάζεται δηλαδή να μιλάνε οι πολιτικοί για την αγορά. Οι πολιτικοί ας κάνουν αυτό το κομμάτι που τους αναλογεί στο γενικότερο κομμάτι της οικονομίας και η αγορά θα βρει το βηματισμό της.

ΝΦ: Ωραία, και για τελευταίο, πείτε μας κάτι τώρα εδώ μεταξύ μας, δεν θα τα ακούσει κανένας άλλος, πείτε μας τι  μετοχές να αγοράσουμε.

ΣΚ: Λοιπόν είναι, είναι μία έτσι πρόταση, καταλαβαίνω την πλευρά σας. Θα έλεγα να ξεκινήσετε από τις μεγάλες εταιρείες του δείκτη, το 25άρι να δείτε εκεί μέσα ευκαιρίες, εταιρείες, επιλογές και να έχετε και στο πίσω μέρος του μυαλού σας σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις των μικρομεσαίων, γιατί και εκεί πέρα υπάρχουν διαμαντάκια.

ΝΦ: Και τι κοιτάζουμε ειδικά; Όταν κοιτάζουν μία μετοχή, τι κοιτάμε προσεκτικά;

ΣΚ: Ξεκινάμε από τα θεμελιώδη, τον κλάδο της εταιρείας που δραστηριοποιείται και τα θεμελιώδη και οικονομικά στοιχεία, αυτό είναι βασικό. Ξεκινάμε από εκεί. Ευτυχώς πλέον νομίζω ότι οι οικονομικές καταστάσεις για ανθρώπους που μπορούν να καταλάβουν πέντε πράγματα δεν έχουν αυτά τα -τώρα με προκαλείτε να πω κάτι άλλο και να πεταχτώ σε άλλο θέμα, αλλά έχει αξία- μέχρι και την εφαρμογή των διεθνών λογιστικών προτύπων που είναι ένα πλαίσιο σύνταξης και δημοσίευσης οικονομικών καταστάσεων που ισχύει σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο οι ελληνικές επιχειρήσεις συντάσσουν τους συλλογισμούς τους και οι εισηγμένες. Αυτό μέχρι και το 2002 ίσχυε, με βάση τα ελληνικά πρότυπα τα οποία για όσους δεν ξέρουνε, εσείς μάλλον το γνωρίζετε, είναι φορολογικά, δεν είναι λογιστικά, δηλαδή ξεκινάμε πως θα διαμορφώσουμε φορολογικά ισολογισμό μας και μετά θα κάτσουμε να κάνουμε και τις λογιστικές εγγραφές. Οπότε αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, και το λέω αυτό γιατί έτσι λίγο να ευθυμήσουμε, υπήρχαν οικονομικές καταστάσεις των εταιρειών με βάση τα ελληνικά πρότυπα και στο κάτω μέρος των οικονομικών καταστάσεων υπήρχε το πιστοποιητικό του ορκωτού ο οποίος ορκωτός όφειλε και αυτό έκανε έγραφε μία σειρά από παρατηρήσεις ότι η εταιρεία δεν ακολούθησε εκείνο, δεν έκανε εκείνο, δεν έκανε το άλλο, δεν δεν δεν δεν. Ήταν τα δεν, δεν ήταν ότι έκανε. Αν κάποιος άθροιζε ή αξιολογούσε τις παρατηρήσεις στο κάτω μέρος μπορούσε να δημιουργήσει μία εντελώς διαφορετική εικόνα του ισολογισμού σε σχέση με το πάνω μέρος. Κι εμείς τουλάχιστον που ασχολούμαστε με την αγορά, να μιλήσω για εμένα προσωπικά που πρώτα ξεκινούσα να διαβάσω το κάτω μέρος του ορκωτού και μετά πήγαινα στο πάνω μέρος.

ΝΦ: Κ εμείς οι δημοσιογράφοι έτσι ξεκινούσαμε και τώρα έχω διαπιστώσει ότι οι παρατηρήσεις στο ορκωτό είναι ελάχιστες ή καθόλου.

ΣΚ: Γιατί έχουνε πλέον τα διεθνή λογιστικά πρότυπα που το έχουν απαγορεύσει όλο αυτό άρα λοιπόν η πληροφορία που βγαίνει για αυτό είπα τις διάφορες του ‘99 με το 2003 που βγαίνει τώρα είναι πραγματικά πολύ πιο αξιόπιστη, πολύ πιο ρεαλιστική σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Βλέπουμε λοιπόν τον κλάδο της επιχείρησης, διαβάζουμε τα θεμελιώδη τους, κοιτάμε να δούμε το πλάνο ενεργειών που έχει, δράσεων για τα επόμενα χρόνια και με βάση αυτά αξιολογούμε αν πιστεύουμε ότι αυτό θα μας δώσει μία άξια, ένα καλό μέρισμα. Η χρονιά φέτος μπορεί να αποτελέσει ρεκόρ χρονιάς για τα μερίσματα και τη νομισματική απόδοση κατ επέκταση και λαμβάνοντας υπόψη τα επιτόκια είναι ακόμα όπως ξέρετε πέριξ του μηδέν, πέριξ. Έχει ενδιαφέρον.

ΝΦ: Το οποίο είναι καλό να εξηγήσουμε τι είναι μέρισμα.

ΣΚ: Μέρισμα είναι το ποσό που θα πάρει πίσω κάποιος από την κερδοφορία της επιχείρησης, να το πω όσο πιο απλά μπορώ.

ΝΦ: Ως μέτοχος της επιχείρησης όταν αγοράζει μετοχές πλέον. Και οι εταιρείες παράγουν κέρδη.

ΣΚ: Και δίνουν ένα κομμάτι από αυτά στους μετόχους τους, τους ανταμείβουν. Υπάρχουν λοιπόν εταιρείες που έχουν μία μερισματική απόδοση στην τελευταία χρόνια, σε μία χρονιά και 4 και 5 και 6 και 7%. Αυτό είναι σημαντικό για κάποιον που σου λέει, θα πάρω ένα καλό μέρισμα, προφανώς με τον κίνδυνο τη στιγμή συμμετοχής, δεν το ξεχνάμε αυτό. Αλλά εταιρείες μεγάλες που έχουν μία μεγαλύτερη θα έλεγα έτσι, μικρότερη όσον αφορά τη διακύμανση των τιμών των μετοχών είναι παραπάνω στοιχείο για κάποιον να το επιλέξει σαν εταιρεία.

ΝΦ: Οφείλω να ρωτήσω τελευταία για τον κλάδο σας. Πώς είναι αυτή τη στιγμή, αν είναι υγιής, αν υπάρχουν άνθρωποι, νέοι, δυναμικοί οι οποίοι έχουν μπει στο επάγγελμα. Αν τέλος πάντων έχει ξαναφτιαχτεί μία φουρνιά καλών χρηματιστών.

ΣΚ: Όχι. Η απάντηση είναι δυστυχώς όχι, δεν είναι ο κλάδος σσε μια καλή κατάσταση όπως ήταν πριν ακρκετά χρόνια λόγω της γενικότερης τότε οικονομικής συγκυρίας και της άνθησης του χρηματιστηρίου. Έχει περιοριστεί σημαντικά ο αριθμός των χρηματιστηριακών εταιρειών. Αυτή τη στιγμή δραστηριοποιούνται, να σας το πω το στοιχείο, γιατί πολλοί με ρωτάνε και όταν τους λέω το νούμερο πέφτουν από τα σύννεφα. Δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα περίπου 40 χρηματιστηριακές εταιρείες, 30 ημεδαπές και 10 που έρχονται από το εξωτερικό. Άρα έχουμε 30 – 32 αν θυμάμαι καλά ελληνικές χρηματιστηριακές, όταν, το λέω αυτό γιατί θα προλάβω το ερώτημά σας, μα εγώ θυμόμουν 100. Τώρα δεν είναι 100, είναι 30. Άρα, ο κλάδος έχει συρρικνωθεί λόγω όλων αυτών που αναφέραμε τα προηγούμενα χρόνια. Αυτό είναι το στοιχείο αυτό σημαίνει ότι και πολλά στελέχη όλα αυτά τα χρόνια που μας πέρασαν μη βλέποντας αυτή την προοπτική που ο καθένας στο δικό του το βαθμό περίμενε, άλλαξαν αντικείμενο ή πήγαν κάπου αλλού ή οτιδήποτε άλλο. Άρα λοιπόν, ο κλάδος μας έχει ανάγκη και νέα στελέχη. Τα νέα στελέχη όμως θέλουν και καλές αμοιβές. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε μία καλή αγορά, να μπορεί να φέρνει τις καλές προμήθειες, να μπορεί να εισπράττει η χρηματιστηριακή τα έσοδα που πρέπει να εισπράττει, να μπορεί να διαχειρίζεται και να δίνει, είναι μια αλυσίδα  όλο αυτό το πράγμα.

ΝΦ: Και πάνε όλα μαζί. Και η οικονομία και οι επιχειρήσεις και η άνθηση των επενδυτών και των χρηματιστών, σωστά;

ΣΚ: Τουλάχιστον οι 30 χρηματιστηριακές που κατάφεραν και παρέμειναν αυτά τα 10 – 15 χρόνια των κρίσεων -δεν ήταν μόνο μία η κρίση- είναι πραγματικά σε μία κατάσταση καλή όσον αφορά την παρουσία του στον τρόπο που λειτουργούν. Δεν κινδυνεύει κάποιος από μία χρηματιστηριακή που θα είναι πελάτης της και αυτό είναι θα έλεγα, μία νότα αισιοδοξίας όσον αφορά τα επόμενα βήματα.

ΝΦ: Ευχαριστώ θερμά, κύριε πρόεδρε!

ΣΚ: Κι εγώ σας ευχαριστώ!

ΝΦ: Ευχαριστώ θερμά, κύριε Κυρίτση για τη συζήτηση που είχαμε. Νομίζω ότι ήταν ενδιαφέρουσα, θυμηθήκαμε πολλά και αναλύσαμε και εκτιμήσατε ακόμα περισσότερο. Ευχαριστώ θερμά!

ΣΚ: Να είστε καλά! Ευχαριστώ κι εγώ πολύ!