Πόσα έτη περνούν οι Ευρωπαίοι στη σύνταξη;

Η συνεχής άνοδος του προσδόκιμου ζωής αντισταθμίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες από την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης στις περισσότερες χώρες (βλ. προηγούμενο Ιn Focus). Όμως πολλοί Ευρωπαίοι εξακολουθούν και περνούν περισσότερα έτη σήμερα στη σύνταξη σε σχέση και με τις προηγούμενες γενιές αλλά και συγκριτικά με άλλες χώρες.

Προσδόκιμο ζωής και ηλικία συνταξιοδότησης

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα (για το 2020), ο μέσος Ευρωπαίος αναμένεται να ζήσει κατά μέσο όρο μετά την αποχώρηση του από την αγορά εργασίας 19,5 έτη εάν είναι άνδρας, ή 24 έτη εάν είναι γυναίκα. Στις ΗΠΑ τα αντίστοιχα μεγέθη είναι 18,6 έτη για τους άνδρες 21,3 έτη για τις γυναίκες. Η διαφορά ανάμεσα στα δύο φύλα οφείλεται στο γεγονός ότι οι γυναίκες ζουν περισσότερο αλλά αποχωρούν νωρίτερα από την αγορά εργασίαςαπό τους άνδρες.

Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη και τρίτη θέση ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ στις γυναίκες (28,4 έτη) και στους άνδρες (23,0 έτη) αντιστοίχως. Μόνο στο Λουξεμβούργο (24,0 έτη) και στη Γαλλία (23,5 έτη) ζουν οι άνδρες περισσότερα χρόνια μετά από την πραγματική ηλικία συνταξιοδότησης, ενώ η Ισπανία (23,0 έτη) έρχεται τέταρτη με μικρή διαφορά από τη χώρα μας. Στις γυναίκες, την Ελλάδα ακολουθούν η Ισπανία (27,7 έτη), η Γαλλία (27,1 έτη), και το Λουξεμβούργο (26,4 έτη). Στο άλλο άκρο της κατανομής, ο μέσος Δανός ή Σουηδός αναμένεται να περάσει στη σύνταξη 4 έτη λιγότερα από τον μέσο Έλληνα αν είναι άνδρας, ή 6 έτη αν είναι γυναίκα.

Αποκλίσεις στο προσδόκιμο ζωής παρατηρούνται όχι μόνο μεταξύ χωρών και μεταξύ των δύο φύλων, αλλά επίσης μεταξύ κοινωνικών ομάδων. Όπως αναφέρεται σε πρόσφατο άρθρο της Le Monde, στη Γαλλία ένα διευθυντικό στέλεχος ηλικίας 35 ετών αναμένεται να ζήσει 6,4 χρόνια περισσότερο από ό,τι ένας εργάτης. Η εφαρμογή ενιαίων συνταξιοδοτικών κανόνων αναπαράγει τις ήδη υπάρχουσες ανισότητες στη διάρκεια ζωής.

Επί πλέον, οι πλούσιοι δεν ζουν απλώς περισσότερο από τους φτωχούς, είναι επίσης υγιέστεροι, και έτσι μετά τη συνταξιοδότηση περνούν περισσότερα χρόνια χωρίς αρρώστιες ή αναπηρίες. Το προσδόκιμο υγιούς ζωής διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα (η Ελλάδα είναι συγκριτικά ψηλά), αλλά και μεταξύ κοινωνικών ομάδων.

Αν και αυτά τα δύο δεδομένα χρησιμοποιούνται συχνά ως επιχειρήματα κατά της αύξησης της ηλικίας συνταξιοδότησης (πρόσφατα, στη Γαλλία κατά της μεταρρύθμισης του προέδρου Μακρόν), η ορθότητά τους ελέγχεται. Οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν ζουν λιγότερο από το μέσο όρο, και όμως σε πολλές χώρες συνταξιοδοτούνται νωρίτερα. Το ίδιο φυσικά (όπως είδαμε παραπάνω) συμβαίνει με τις γυναίκες.

Παραμένει γεγονός ότι ορισμένες κοινωνικές ομάδες πράγματι ζουν συντομότερες ζωές, ενώ επίσης πλήττονται περισσότερο από αρρώστιες ή αναπηρίες. Η βελτίωση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης όλων, και ιδίως αυτών των ομάδων, με στόχο την «ενεργό γήρανση», οφείλει να βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη της δημόσιας πολιτικής κάθε κράτους μέλους.

 Η Χρύσα Παπαλεξάτου είναι Υπότροφος της Ερευνητικής Έδρας «Α.Γ. Λεβέντη» στο Παρατηρητήριο Ελληνικής & Ευρωπαϊκής Οικονομίας του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Ο Μάνος Ματσαγγάνης είναι Υπότροφος της Έδρας «Σταύρος Κωστόπουλος», Επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Ελληνικής & Ευρωπαϊκής Οικονομίας του ΕΛΙΑΜΕΠ, και Καθηγητής Δημόσιας Οικονομικής στο Πολυτεχνείο Μιλάνου.