Φυσικό αέριο: Η Ευρώπη ενώπιον της διακοπής των ροών μέσω Ουκρανίας

Ενώπιον ενός ακόμη ενεργειακού σκοπέλου βρίσκεται η Ευρώπη, που εδώ και ενάμισι χρόνο βρίσκεται αντιμέτωπη με διάφορες και διαφορετικές πλευρές της ενεργειακής κρίσης. Μιας κρίσης που πυροδότησε αρχικά η απότομη επανεκκίνηση της οικονομίας μετά τα lockdowns για τον κορωνοϊό, και εκτόξευσε ο δραματικός περιορισμός των ροών αερίου από τη Μόσχα προς τη γηραιά ήπειρο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Πόλεμος στην Ουκρανία: Η ροή αερίου από τη Ρωσία στην Ευρώπη μάλλον θα κοπεί εντελώς το 2024

Έναν χρόνο μετά το δραματικό καλοκαίρι του 2022, όταν οι τιμές του αερίου σκαρφάλωσαν σε δυσθεώρητα ύψη, και εννέα μήνες μετά την καταστροφή των αγωγών Nord Stream από επιχείρηση δολιοφθοράς (ως υπαίτια για την οποίαν ολοένα και περισσότερα δημοσιεύματα υποδεικνύουν την Ουκρανία), τώρα η Ευρώπη πρέπει να προετοιμαστεί για την πιθανή αποκοπή των ποσοτήτων αερίου που συνεχίζουν να ρέουν προς την Ευρώπη μέσω Ουκρανίας.

Ποιες χώρες «διψούν» ακόμη για ρωσικό αέριο

Όπως ανέφεραν σήμερα οι Financial Times, επικαλούμενοι τον Ουκρανό υπουργό Ενέργειας, ο ροή ρωσικού αερίου μέσω των ουκρανικών αγωγών θα μπορούσε να διακοπεί στο τέλος του επόμενου έτους, όταν και θα λήξει το σχετικό συμβόλαιο με την Gazprom.

Κάτι τέτοιο θα επηρέαζε περίπου το 5% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου της Ευρώπης, με τον Ουκρανό υπουργό να τονίζει ότι οι πιθανότητες Κίεβο και Μόσχα να συμφωνήσουν σε ανανέωση της σύμβασης διαμετακόμισης, που υπεγράφη το 2019, είναι ελάχιστες.

Αν και μικρές ως ποσοστό των συνολικών εισαγωγών αερίου, οι ποσότητες που φτάνουν στην Ευρώπη μέσω Ουκρανία εξακολουθούν να παραμένουν εξαιρετικά σημαντικές για ορισμένες κεντροευρωπαϊκές χώρες, όπως η Αυστρία και η Σλοβακία. Για τη Βιέννη, οι αγωγοί που διασχίζουν την εμπόλεμη χώρα αποτέλεσαν περίπου το 50% των εισαγωγών αερίου τον Μάιο. Για τη γειτονική Σλοβακία, το ποσοστό αυτό εκτοξεύεται στο 95%.

Εάν ο ουκρανικός διάδρομος αποτελέσει παρελθόν, διαθέσιμη θα μείνει μόνο η νότια διαδρομή προς την Ευρώπη, μέσω του TurkStream που τροφοδοτεί βαλκανικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Από τη διαδρομή αυτή τον Μάιο εισήχθη μόλις το 3% των ποσοτήτων αερίου της γηραιάς ηπείρου.

Φόβοι για νέο ράλι των τιμών

Ο Ουκρανός υπουργός Ενέργειας σημείωσε ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί θα μπορούσαν, εάν το επιθυμούν, να επιχειρήσουν να επαναδιαπραγματευτούν τη σύμβαση, η οποία είναι σημαντική και για την Ουκρανία λόγω των υπερπολίτιμων τελών διέλευσης. Όμως αναλυτές που επικαλούνται οι FT τονίζουν ότι κάτι τέτοιο φαντάζει εξαιρετικά απίθανο, δεδομένης της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

Όπως τονίζει το βρετανικό έντυπο, η απώλεια ακόμη και ενός μικρού ποσοστού των συνολικών εισαγωγών αερίου της Ευρώπης θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέο ράλι των τιμών, δεδομένης της στενότητας των παγκόσμιων αγορών.

Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο Ρώσος αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιχαήλ Γκαλούζιν είχε δηλώσει ότι η απόφαση να μην παραταθεί η συμφωνία διαμετακόμισης φυσικού αερίου θα «επιφέρει πλήγμα» στην ΕΕ, ενώ η Ουκρανία «θα πυροβολήσει τον εαυτό της στα πόδια χάνοντας τα μερίσματα από τη διαμετακόμιση».

Τα έσοδα του Κιέβου από τα τέλη διαμετακόμισης υπολογίζονται σε 7 δισ. δολάρια για την περίοδο 2020-2024.

Σε κάθε περίπτωση, η Gazprom θα μπορούσε να συνεχίσει να συμμετέχει στο ενεργειακό «παιχνίδι» της γηραιάς ηπείρου – αν κάτι τέτοιο της επιτραπεί, κατοχυρώνοντας την αποστολή ποσοτήτων αερίου μέσω των δημοπρασιών που υποχρεούται να διεξάγει ο διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου, σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανόνες.

Αγωνία στη Γερμανία

Στην Αυστρία η OMV, μία από τις μεγαλύτερες ενεργειακές εταιρείες της χώρας, δηλώνει έτοιμη να ανταποκριθεί στη ζήτηση ακόμα και χωρίς ρωσικό αέριο.

Λίγο βορειότερα, όμως, η μεγαλύτερη βιομηχανική δύναμη της Ευρώπης δεν αντιμετωπίζει την προοπτική τερματισμού των αποστολών αερίου μέσω Ουκρανίας με την ίδια ψυχραιμία.

Πριν δέκα ημέρες, στις 12 Ιουνίου, ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ, προειδοποιούσε ότι η χώρα του μπορεί να αναγκαστεί να περιορίσει τη βιομηχανική της παραγωγική ικανότητα, εάν η συμφωνία διαμετακόμισης φυσικού αερίου της Ουκρανίας με τη Ρωσία δεν παραταθεί μετά τη λήξη της στο τέλος του επόμενου έτους.

Μιλώντας σε οικονομικό συνέδριο στην ανατολική Γερμανία, ο Χάμπεκ δεν μάσησε τα λόγια του: Προειδοποίησε ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να αποφύγουν να «κάνουν ξανά το ίδιο λάθος», υποθέτοντας ότι η οικονομία δεν θα επηρεαστεί ακόμα και αν δεν ληφθούν μέτρα για την εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού.

Όπως εξήγησε, σύμφωνα με το Bloomberg, σε περίπτωση που τερματιστούν οι εναπομείνασες αποστολές ρωσικού αερίου προς την κεντρική Ευρώπη, η Γερμανία θα πρέπει να αντισταθμίσει την έλλειψη που θα δημιουργηθεί στέλνοντας η ίδια ποσότητες, η οποία όμως θα δημιουργήσει αναταράξεις στο εσωτερικό της χώρας, με επιχειρήσεις να αναγκάζονται να περιορίσουν ή ακόμα και να διακόψουν την παραγωγή.