ΕΣΗΑΠΕ – ΕΛΕΤΑΕΝ: Οδικός χάρτης με 5 προτεραιότητες για την πράσινη ενεργειακή μετάβαση

Τον οδικό χάρτη που πρέπει να ακολουθήσει η Ελλάδα τα επόμενα 4 έτη, εάν επιθυμεί ειλικρινά την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της εγχώριας καθαρής ενέργειας, παρουσίασαν ο ΕΣΗΑΠΕ και η ΕΛΕΤΑΕΝ, καταδεικνύοντας 5 στρατηγικές προτεραιότητες:

Εθνικός Ενεργειακός Σχεδιασμός με ισορροπημένο μείγμα τεχνολογιών Α.Π.Ε

Το υπό αναθεώρηση ΕΣΕΚ πρέπει να περιλαμβάνει αυξημένους στόχους για τα χερσαία αιολικά πάρκα και πολύ πιο ισορροπημένο μείγμα αιολικών – φωτοβολταϊκών-υδροηλεκτρικών σε σχέση με το σενάριο που έχει παρουσιαστεί. Η αναγκαιότητα αυτή έχει τεκμηριωθεί από διαδοχικές μελέτες που έχουν παρουσιαστεί σε ειδικές εκδηλώσεις κατά το προηγούμενο διάστημα. Το ισορροπημένο μείγμα αιολικών – φωτοβολταϊκών – υδροηλεκτρικών οδηγεί σε ομαλότερη κατανομή της παραγωγής πράσινης ενέργειας μέσα στο 24ώρο. Γι’ αυτό συνιστά το πρώτο μέτρο ενεργειακής στρατηγικής για την ελαχιστοποίηση των περικοπών πράσινης ενέργειας και την μεγαλύτερη μείωση του κόστους για τους καταναλωτές.

Φυσικό αέριο: Καθοριστικός ο ρόλος του στην πράσινη μετάβαση

Το υπό αναθεώρηση ΕΣΕΚ πρέπει επίσης να εμπεριέχει στις βασικές προτεραιότητές του την Αποθήκευση, καθώς και την περαιτέρω επιτάχυνση της αναβάθμισης και της επέκτασης των ηλεκτρικών δικτύων και ιδιαίτερα των διασυνδέσεων.

Αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας

Η αποτελεσματική προώθηση της Αποθήκευσης αποτελεί το αναγκαίο συμπλήρωμα της στρατηγικής του ισορροπημένου μείγματος τεχνολογιών Α.Π.Ε. Από κοινού οι δυο αυτές στρατηγικές βοηθούν στη μείωση των περικοπών πράσινης ενέργειας και, συνακόλουθα, στη μεγιστοποίηση της έγχυσής της στα δίκτυα, με οικονομικά αποτελεσματικό τρόπο. Πρέπει να επιλεγεί, μετά από ενδελεχή μελέτη, το βέλτιστο, διαχρονικά, μείγμα μπαταριών και αντλησιοταμιευτικών, με κριτήρια την εξέλιξη του κόστους των τεχνολογιών, τις ανάγκες του συστήματος και την εγχώρια οικονομική ανάπτυξη.

Ηλεκτρικά δίκτυα και περικοπές ενέργειας

Το φιλόδοξο σχέδιο της αναβάθμισης και της επέκτασης των ηλεκτρικών δικτύων της χώρας και ιδιαίτερα των εγχώριων και διεθνών διασυνδέσεων πρέπει να επιταχυνθεί, να ολοκληρωθεί και να εμπλουτισθεί. Στρατηγικός στόχος πρέπει να είναι η Ελλάδα να καταστεί την επόμενη δεκαετία καθαρός εξαγωγός πράσινης ενέργειας.

Οι περικοπές πράσινης ενέργειας πρέπει να είναι το έσχατο μέσο για την διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας του Ηλεκτρικού Συστήματος, όπως προβλέπει και ο σχετικός Ευρωπαϊκός Κανονισμός. Η πρόσφατη απόφαση για την επιβολή μόνιμης και κατά προτεραιότητα περικοπής σε αιολικά πάρκα, χωρίς αποζημίωση, πρέπει να επανεξεταστεί και να προσαρμοστεί στις ρητές επιταγές του Ευρωπαϊκού Κανονισμού (ΕΕ) 2019/943 (Άρθρο 13) για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.

Αδειοδότηση και χωροταξία

Το αδειοδοτικό πλαίσιο πρέπει να ενσωματώσει πλήρως και στην ουσία τους -και  όχι μόνο στο γράμμα – τις σαφείς προτεραιότητες (ΑΠΕ-Αποθήκευση) και τις αναλυτικές προβλέψεις του REPowerEU.

Το βασικό εργαλείο για την εξέταση ενός συγκεκριμένου έργου Α.Π.Ε. είναι η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ).  Τα δεδομένα άλλων, πιο γενικών μελετών, όπως είναι οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ), πρέπει να αξιοποιούνται και να λαμβάνονται υπόψη από τις ΜΠΕ, αλλά αυτές οι γενικές μελέτες (όπως οι ΕΠΜ) δεν μπορεί να ορίζουν τεράστιες ζώνες a priori αποκλεισμών. Γι’ αυτό οι υπό διαβούλευση ΕΠΜ πρέπει να αναθεωρηθούν.

Το επόμενο μεγάλο βήμα: Θαλάσσια αιολικά πάρκα

Η Ελλάδα πρέπει να μην διαψεύσει τις προσδοκίες που έχει δημιουργήσει στη διεθνή αγορά της θαλάσσιας αιολικής ενέργειας. Πρόκειται για μια ευκαιρία με μεγάλα οφέλη σε πολλά επίπεδα: αναπτυξιακά, οικονομικά, ενεργειακά, εθνικά. Η νέα Κυβέρνηση πρέπει να επιταχύνει τη διαδικασία εφαρμογής του ψηφισμένου νομοθετικού πλαισίου. Η άμεση δημοσιοποίηση του σχετικού Εθνικού Προγράμματος θα είναι ένα ισχυρό μήνυμα προς την επενδυτική κοινότητα. Προϋπόθεση-κλειδί για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι η διασφάλιση της απορρόφησης της παραγωγής των ΘΑΠ μέσα από το σχεδιασμό, την εγκατάσταση νέων υποθαλάσσιων δικτύων και τη μεγάλη αποθήκευση.

Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του Οδικού Χάρτη, ο ΕΣΗΑΠΕ και η ΕΛΕΤΑΕΝ ανέφεραν πως τη στιγμή που η Ευρώπη συνειδητοποιεί το λάθος που έκανε ως προς την υστέρηση ανάπτυξης των Α.Π.Ε. και υιοθετεί στρατηγικές για την κατά προτεραιότητα επιτάχυνση της διείσδυσης της καθαρής ενέργειας με νέα Χρηματοδοτικά Προγράμματα και Σχέδια Δράσης, όπως το REPowerEU, το Net-Zero Industry Act (NZIA), κ.α., και ενώ ο πρόσφατος Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου 2022/2577 της 22.12.2022, ορίζει ότι τα έργα Α.Π.Ε. θεωρούνται ως ύψιστης προτεραιότητας, επειδή  υπηρετούν το υπέρτατο δημόσιο συμφέρον καθώς και τη δημόσια υγεία και ασφάλεια, η Ελλάδα εξακολουθεί να κάνει ένα βήμα μπρος και δύο πίσω.

Σύμφωνα με τους εκπροσώπους του ΕΣΗΑΠΕ και της ΕΛΕΤΑΕΝ, ακόμα και μετά τα πρόσφατα οδυνηρά μαθήματα της διεθνούς ενεργειακής κρίσης και παρότι ήταν η καθαρή ενέργεια – και ιδίως η αιολική – που συγκράτησε κατά το δυνατό το ράλι στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού και ελάφρυνε (μέσω της συνεισφοράς της στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης ΤΕΜ) τους λογαριασμούς των καταναλωτών κατά 4 δισ. ευρώ, στην πράξη υπάρχει σε εξέλιξη ένας ακήρυχτος, αλλά συνεχώς εντεινόμενος πόλεμος εναντίον της εγχώριας καθαρής ενέργειας και ειδικά κατά των αιολικών.

Επιπλέον, ο ΕΣΗΑΠΕ και η ΕΛΕΤΑΕΝ ανέφεραν πως καθ’ όλο το προηγούμενο διάστημα εμφανίζονταν μελέτες, κρατικές πρωτοβουλίες ή και αποφάσεις σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, με τυφλούς οριζόντιους αποκλεισμούς εκτεταμένων περιοχών όπως π.χ. η πρωτοβουλία για τα «Απάτητα Βουνά». Σημείωσαν επίσης ότι οι αποφάσεις για τους στόχους διατήρησης των προστατευόμενων περιοχών -αν και αναγκαίες- εκδόθηκαν χωρίς διαβούλευση και χωρίς δεδομένα.

Παράλληλα, επεσήμαναν πως οι τοπικές κοινωνίες υπόκεινται σε συνεχή παραπλάνηση και παραπληροφόρηση και πρόσθεσαν πως η ελληνική πολιτεία δεν έχει φροντίσει να εξηγήσει η ίδια, απλά και συστηματικά, τα οφέλη για την κοινωνία που προκύπτουν από την εγκατάσταση των αιολικών πάρκων, ούτε έχει εξασφαλίσει ακόμα την έγκαιρη και τακτική πληρωμή των ανταποδοτικών τελών στους κατοίκους των κοινοτήτων που φιλοξενούν τα αιολικά πάρκα.