Φυσικό αέριο: Πώς οι δεξαμενές της Ουκρανίας μπορεί να συμβάλουν στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης

Η Ευρώπη συνεχίζει τη μέχρι τώρα επιτυχημένη προσπάθειά της να «απογαλακτιστεί» από τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου. Οι δεξαμενές αποθήκευσης φυσικού αερίου γεμίζουν με έναν καλό ρυθμό ρυθμό και όλα τα σημάδια υποδεικνύουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση επιτυγχάνει τον στόχο της για αποθήκευση κατά 90% πολύ πριν από την προθεσμία της 1ης Νοεμβρίου.

Όπως τονίζει το ινστιτούτο Bruegel, για αυτά τα αισιόδοξα μηνύματα βοήθησαν σε μεγάλο βαθμό οι αυξημένες εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Στο μεταξύ, ο στόχος μείωσης της ζήτησης κατά 15% που έθεσε η ίδια η ΕΕ εξακολουθεί να τηρείται. Μάλιστα, μόλις γεμίσουν οι δεξαμενές, η ΕΕ θα μπορεί να νοιώθει καλύτερα προετοιμασμένη για τον επερχόμενο χειμώνα.

Λήξη συναγερμού στην Ελλάδα για έξτρα αποθέματα φυσικού αερίου

Ωστόσο, σύμφωνα με έκθεση του think tank που εδρεύει στις Βρυξέλλες, είναι πιθανό κατά τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου και του Οκτωβρίου να υπάρξει υπερπροσφορά φυσικού αερίου στην ΕΕ. Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης θα είναι γεμάτες και η χειμερινή ζήτηση δεν θα έχει ακόμη αυξηθεί. Αυτό το όριο χωρητικότητας θα μπορούσε να υπονομεύσει την ικανότητα της ΕΕ να διαχειριστεί τα αποθέματά της.

Το χειμώνα το αέριο κοστίζει περισσότερο και, επομένως, χωρίς μεγαλύτερη χωρητικότητα στις μονάδες αποθήκευσης, η ΕΕ μπορεί να κληθεί να πληρώσει περισσότερα. Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης Αυγούστου και Σεπτεμβρίου 2023 διαπραγματεύονται στα 26 ευρώ ανά μεγαβατώρα, ενώ τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για το πρώτο τρίμηνο του 2024 διαπραγματεύονται στα 49 ευρώ/MWh. Αυτή η διαφορά των 23 €/MWh αντανακλά το σημαντικό ασφάλιστρο που συνδέεται με την παροχή φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή ήπειρο το χειμώνα σε σύγκριση με το καλοκαίρι, ειδικά εάν ο χειμώνας είναι ιδιαίτερα κρύος.

Η ΕΕ θα πρέπει επομένως να εξετάσει τις επιλογές για την αποθήκευση περισσότερου αερίου τώρα. Σημαντική συνεισφορά ενδέχεται να προσφέρουν οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης στην Ουκρανία. Όπως επισημαίνεται, αυτή η δυνατότητα θα αυξήσει την ικανότητα αποθήκευσης της ΕΕ κατά περίπου 10%.

Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης στην Ουκρανία

Μακριά από την 1η γραμμή

Μπορεί η αποθήκευση ζωτικών καυσίμων σε μια χώρα που δέχεται πυραυλικές επιθέσεις σε ενεργειακές υποδομές να ακούγεται σαν τρελή ιδέα, ωστόσο κερδίζει ολοένα και περισσότερους υποστηρικτές καθώς οι εγκαταστάσεις είναι αρκετά μακριά από την πρώτη γραμμή και ορισμένοι έμποροι πιστεύουν ότι αξίζει τον κίνδυνο. «Η αποθήκευση στην Ουκρανία μπορεί να βοηθήσει στην εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης κατά το δεύτερο μισό του καλοκαιριού 2023, δεδομένης της εξαιρετικής σύνδεσής τους με τις αγορές φυσικού αερίου της ΕΕ», ανέφερε από την πλευρά της η γερμανική εταιρεία κοινής ωφελείας RWE AG, η οποία έχει χρησιμοποιήσει την αποθήκευση της Ουκρανίας στο παρελθόν.

Για να καταστεί βιώσιμη η αποθήκευση φυσικού αερίου στην Ουκρανία, οι τιμές θα πρέπει να πέσουν αρκετά χαμηλά για να δικαιολογήσουν το κόστος. Η ΕΕ πιθανότατα θα χρειαστεί επίσης να παρέμβει για να παράσχει ένα backstop έναντι πιθανών απωλειών που σχετίζονται με τον πόλεμο. Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο των προσπαθειών που καταβάλλονται στην ΕΕ, ώστε να αποφευχθεί ο πανικός που οδήγησε τις τιμές σε ιστορικά υψηλά και σε σημαντικές κρατικές παρεμβάσεις. Σύμφωνα με το think tank Bruegel, προκειμένου να προστατεύσουν εταιρείες και καταναλωτές, οι κυβερνήσεις της ΕΕ διέθεσαν βοήθεια 646 δισεκατομμυρίων ευρώ και δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά μια επανάληψη.

Η χωρητικότητα αποθήκευσης φυσικού αερίου της χώρας —που βρίσκεται σε σχετική ασφάλεια έως και 2 χιλιόμετρα κάτω από το έδαφος— ανέρχεται συνολικά σε περισσότερα από 30 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ο φορέας εκμετάλλευσης Ukrtransgaz διαθέτει το ένα τρίτο αυτού του χώρου — που αντιστοιχεί περίπου στο 10% της ζήτησης της ΕΕ για το τέταρτο τρίμηνο πέρυσι.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τον περασμένο Ιανουάριο η  Ουκρανία ξεκίνησε μια νέα διαδικασία πιστοποίησης που θα επιτρέψει στον φορέα αποθήκευσης φυσικού αερίου UkrTransGaz να αποθηκεύει στρατηγικά αποθέματα φυσικού αερίου της ΕΕ στις τεράστιες υπόγειες αποθήκες της. «Η επιτυχής πιστοποίηση θα δώσει στην UkrTransGaz το δικαίωμα να αποθηκεύει όχι μόνο φυσικό αέριο ιδιωτικών ξένων εταιρειών, αλλά και στρατηγικά αποθέματα φυσικού αερίου των κρατών μελών της ΕΕ σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου της Ουκρανίας για πρώτη φορά», ανέφερε σε δήλωση η UkrTransGaz.

Η επισκευή της κατεστραμμένης ενεργειακής υποδομής της Ουκρανίας θα κοστίσει δισεκατομμύρια, αλλά η συγκέντρωση των μετρητών θα βοηθήσει την ΕΕ να ολοκληρώσει την απομάκρυνσή της από τη ρωσική ενέργεια, δήλωσε ο επικεφαλής της μεγαλύτερης ενεργειακής εταιρείας της χώρας. «Η Ουκρανία πρέπει να ανοικοδομηθεί όχι από έλεος αλλά από πρακτικό επιχειρηματικό συμφέρον», δήλωσε στο Politico ο Τσερνίσοφ.