Εργασία: Η «αλά καρτ» αντιμεταναστευτική ρητορική στην Ευρώπη

Η υποδοχή και ο διαμοιρασμός των προσφύγων παραμένει το πλέον διαμφισβητούμενο ζήτημα στην ΕΕ, εδώ και τουλάχιστον δέκα χρόνια. Αυτό αποδείχθηκε εκ νέου στην τελευταία σύνοδο κορυφής της ΕΕ, τον περασμένο Ιούνιο, με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν να ισχυρίζεται ότι διεξάγει αγώνα «υπέρ της Ελευθερίας» και εναντίον μίας ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου.

Αλλά και ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι αρνείται οποιαδήποτε «υποχρέωση» να υποδεχθεί πρόσφυγες ή έστω – ως ελάχιστη συνεισφορά σε μία κοινή ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου – να καταβάλει κάποιο χρηματικό ποσό στα κράτη-μέλη που υποδέχονται πρόσφυγες στο έδαφός τους. Η αιτιολογία που προβάλλει είναι ότι η Πολωνία «θέλει να παραμείνει μία ασφαλής χώρα».

Παράλληλα, στην Πολωνία η αντιμεταναστευτική ρητορική κυριαρχεί στην προεκλογική ατζέντα, ενόψει της αναμέτρησης του Οκτωβρίου.

Βαρσοβία και Βουδαπέστη παίζουν δυνατά το χαρτί της διατήρησης της εθνικής τους ταυτότητας, ασκώντας πολύ συχνά βέτο στα ευρωπαϊκά όργανα.

Δεν κάνουν πίσω Ουγγαρία, Πολωνία στο προσφυγικό

Ωστόσο, όταν η συζήτηση μπαίνει στην ανάπτυξη και τις επενδύσεις, η ρητορική αυτή φαίνεται ότι αμβλύνεται.

Στην Πολωνία έχει ήδη αναγερθεί ένα τεράστιο μπλοκ με κοντέινερ, που θα φιλοξενήσει περίπου 5.200 εργάτες, οι περισσότεροι από τους οποίους προέρχονται από την Ασία. Οι Ινδοί, οι Πακιστανοί, οι Φιλιππινέζοι και οι Τουρκμένιοι απασχολούνται από την Orlen SA, τη μεγαλύτερη εταιρεία της Πολωνίας για την κατασκευή μιας νέας εγκατάστασης πλαστικών 6,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο εκτεταμένο συγκρότημα διύλισης της.

Και περίπου 600 χιλιόμετρα νότια στην Ουγγαρία, Κινέζοι οικοδόμοι βοηθούν στην κατασκευή ενός από τα τρία εργοστάσια κοντά στην πόλη Ντέμπρετσεν, μέρος του οράματος του πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν για την κατασκευή μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων που θα στηρίξουν τη μελλοντική ουγγρική οικονομία.

Αμήχανη αλήθεια

Όπως αναφέρει σε εκτενές του αφιέρωμα το Bloomberg, η ιδέα των αλλοδαπών εργαζομένων που καλύπτουν τα κενά στην αγορά εργασίας δεν είναι ασυνήθιστη και μια χρόνια έλλειψη αναγκάζει τους εργοδότες σε όλη την Ευρώπη να αναζητούν εργαζομένους από το εξωτερικό. Ωστόσο, σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, η τάση αυτή αποκαλύπτει μια αμήχανη αλήθεια: η οικονομική πραγματικότητα έχει αγγίξει μερικές από τις πιο ζωηρές αντιμεταναστευτικές ρητορικές στην ήπειρο.

Οι πολιτικοί στη Βαρσοβία και τη Βουδαπέστη διαφωνούν εδώ και καιρό με τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις ποσοστώσεις μεταναστών. Ωστόσο, καθώς βρίσκονται αντιμέτωποι με εκατοντάδες χιλιάδες κενές θέσεις σε μια αγορά εργασίας που απειλεί να βάλει φρένο στην ανάπτυξη, οι αξιωματούχοι υποστηρίζουν τώρα ότι χιλιάδες αφίξεις από την Ασία είναι «φιλοξενούμενοι εργαζόμενοι» και όχι μετανάστες που θα μείνουν.

Η αλλαγή στο αφήγημά τους, τους καθιστά στόχο έντονης κριτικής.

Το κυβερνών κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη της Πολωνίας, το οποίο επιδιώκει τρίτη συνεχόμενη θητεία στις εκλογές της 15ης Οκτωβρίου, τον περασμένο μήνα εγκατέλειψε το σχέδιο για επιτάχυνση της έκδοσης βίζας μετά από κριτική από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Στην Ουγγαρία, ο Όρμπαν κατηγορείται για την αντικατάσταση των ντόπιων με φθηνότερους Ασιάτες εργάτες.

«Φυσικά και υπάρχει μια αλλαγή», σχολίασε στο Bloomberg, είπε ο Λάζλο Παπ, δήμαρχος του Ντέμπρετσεν. «Αλλά υπάρχει μια τεράστια διαφορά μεταξύ της μετανάστευσης, στην οποία αντιτασσόμασταν και του ζητήματος των ξένων εργαζομένων, και η διαφορά είναι ο έλεγχος», δήλωσε ο Παπ, μέλος του κυβερνώντος κόμματος Fidesz του Orban. «Αυτό το κάνει αποδεκτό».

Όπως υπογραμμίζει το Bloomberg, από την προσφυγική κρίση του 2015 και την απόφαση της Γερμανίας να ανοίξει τα σύνορά της, οι λαϊκίστικες ηγεσίες στην Πολωνία και την Ουγγαρία έχουν θέσει τους εαυτούς τους «ως προστάτες της χριστιανικής κληρονομιάς της Ευρώπης».

Ο φράκτης του Όρμπαν

Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση του Όρμπαν έχτισε έναν φράχτη για να κρατήσει έξω τους πρόσφυγες, αρνήθηκε παράνομα να επεξεργαστεί αιτούντες άσυλο και ανάρτησε διαφημιστικές πινακίδες προειδοποιώντας τους ξένους να μην αφαιρέσουν θέσεις εργασίας στην Ουγγαρία. Ο ηγέτης του πολωνικού κυβερνώντος κόμματος Γιάροσλαβ Κατσίνσκι δήλωσε ότι οι μουσουλμάνοι αποτελούν απειλή για την Ευρώπη. Πιο πρόσφατα, τον Ιούλιο, οι δύο χώρες προσπάθησαν να εμποδίσουν ένα σχέδιο της ΕΕ για τα κράτη μέλη να μοιραστούν τις μεταναστευτικές ροές, οι οποίες βαρύνουν, κυρίως τις χώρες του νότου, όπως είναι η Ελλάδα.

Μπορεί η θέση αυτή να έχει εξασφαλίσει χιλιάδες ψήφους σε μερικά από τα λιγότερο πολυπολιτισμικά μέρη της Ευρώπης, ωστόσο οι περισσότερες ανατολικές οικονομίες στην ΕΕ έχουν ποσοστά ανεργίας περίπου 5%, και τουλάχιστον 670.000 θέσεις εργασίας παραμένουν ακάλυπτες σε όλη την περιοχή.

Αυτό ωθεί τις κυβερνήσεις να δράσουν απέναντι στη γήρανση του πληθυσμού και να αναζητήσουν εκατομμύρια ανθρώπους προκειμένου να διατηρήσουν τις οικονομίες τους σε λειτουργία τα επόμενα χρόνια. Η έλλειψη έγινε εντονότερη μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που ανέτρεψε τη ροή των εργαζομένων πέρα ​​από τα σύνορα.

Εκατοντάδες χιλιάδες «εργατικά χέρια»

Στην Ουγγαρία, ο Όρμπαν είπε σε στελέχη εταιρειών νωρίτερα φέτος ότι η οικονομία θα χρειαστεί 500.000 νέους εργαζομένους μέσα σε δύο χρόνια, εάν η χώρα θέλει να πετύχει επενδύσεις σε νέα εργοστάσια μπαταριών αξίας περίπου 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Αυτό ισοδυναμεί με περισσότερο από το 10% του σημερινού εργατικού δυναμικού της. Το κοινοβούλιο ψήφισε νόμο που διευκολύνει την είσοδο αλλοδαπών εργαζομένων, ενώ περιορίζει τη παραμονή τους σε τρία χρόνια.

Η Πολωνία πρέπει να εισάγει τουλάχιστον 200.000 μετανάστες ετησίως την επόμενη δεκαετία για να διατηρήσει την τρέχουσα αναλογία πληθυσμού σε ηλικία εργασίας προς συνταξιούχους, εκτιμά το ίδρυμα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας. Αυτός ο αριθμός συγκρίνεται με 188.000 ξένους που εγγράφηκαν το 2022, καθώς αρκετοί Ουκρανοί μετεγκαταστάθηκαν λόγω του πολέμου.

Η Τσεχική Δημοκρατία, όπου ο λαϊκιστής δισεκατομμυριούχος Αντρέι Μπάμπις έφυγε από την πρωθυπουργία πριν από δύο χρόνια, έκτοτε ενέκρινε υψηλότερες ποσοστώσεις για βίζα για εργαζομένους από τις Φιλιππίνες και τη Μογγολία, καθώς προσπαθεί να καλύψει το κενό που προκλήθηκε από τους αγνοούμενους Ουκρανούς.

«Οι εκκλήσεις από εταιρείες είναι πραγματικά απελπισμένες», δήλωσε ο υπουργός Εργασίας Marian Jurecka. Η χώρα θα χρειαστεί περίπου 300.000 περισσότερους αλλοδαπούς εργάτες έως το 2030 πέρα ​​από τους περίπου 900.000 που υπάρχουν τώρα, είπε.

Επενδύσεις και κοινή γνώμη

Στην Ουγγαρία, η κινεζική Contemporary Amperex Technology Co. Ltd., ή CATL, ξεκίνησε την κατασκευή ενός εργοστασίου μπαταριών 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το μεγαλύτερο στην Ευρώπη, κοντά στο Ντέμπρετσεν, κοντά στα ρουμανικά σύνορα.

Απέναντι από την τοποθεσία, ορισμένα ακίνητα μετατρέπονται σε στεγαστικά καταλύματα για αλλοδαπούς εργάτες.

Ο πολωνικός κολοσσός πετρελαίου και πετροχημικών Orlen, ο οποίος έχει στενούς δεσμούς με το κυβερνών κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη, φιλοξενεί χιλιάδες εργαζομένους για την κατασκευή του νέου του εργοστασίου. Επτά σειρές κοντέινερ ξεπήδησαν κοντά στην Μπιάλα, ένα χωριό περίπου 800 κατοίκων στα περίχωρα του Πλοκ στην κεντρική Πολωνία.

Η εταιρεία ξεκίνησε μια εκστρατεία για να καθησυχάσει τους ντόπιους ότι η εισροή ήταν προσωρινή, ενώ η αστυνομία ανέπτυξε περισσότερους αστυνομικούς για να κατευνάσει την ανησυχία για τυχόν αύξηση της εγκληματικότητας. Διεξήγαγε επίσης μια εκστρατεία ευαισθητοποίησης που ονομάζεται «StopHejt» για την καταπολέμηση του ρατσισμού. Φυλλάδια και αφίσες ανέβηκαν σε όλη την πόλη και αστυνομικοί διοργάνωσαν εργαστήρια κατά των διακρίσεων στα σχολεία.

Η στάση της Πολωνίας απέναντι στη μετανάστευση θα δοκιμαστεί ξανά τον Οκτώβριο. Ο Kaczynski, πρόεδρος του Law & Justice και ο πιο ισχυρός πολιτικός της Πολωνίας, ανακοίνωσε σχέδιο για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το σχέδιο μετεγκατάστασης μεταναστών της ΕΕ σε συνδυασμό με τις εκλογές.