Γαλλία: Ο Τσέχος δισεκατομμυριούχος που εισέβαλε στη γαλλική ελίτ με μπαράζ συγχωνεύσεων και εξαγορών

Οπλισμένος με ένα απύθμενο σεντούκι που τον έχει κάνει έναν από τους πιο εξέχοντες dealmakers στην Ευρώπη, o Ντάνιελ Κρετίνσκι εκμεταλλεύεται τώρα τα κέρδη-ρεκόρ που αποκομίζει από την κίνησή του να εξαγοράσει εταιρείες που πιέζονται από το υψηλό χρέος. Πέραν του ότι έκλεισε συμφωνία για να αποκτήσει τον έλεγχο της προβληματικής γαλλικής αλυσίδας σούπερ μάρκετ Casino Guichard Perrachon SA σε μια διαδικασία αναδιάρθρωσης πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ τον περασμένο μήνα, ανακοίνωσε επενδύσεις σε τομείς τόσο διαφορετικούς όπως η τεχνολογία και η έκδοση βιβλίων.

Γαλλία: Ενίσχυση των ελέγχων για τις ξένες επενδύσεις σε τοπικές επιχειρήσεις

Ο 48χρονος ιδιοκτήτης του μεγαλύτερου ιδιωτικού ενεργειακού ομίλου ετερογενών δραστηριοτήτων στην Ευρώπη διαθέτει καθαρή περιουσία περίπου 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με τον Δείκτη Δισεκατομμυριούχων του Bloomberg, ωφελούμενος κυρίως από την ενεργειακή κρίση που έπληξε την Ευρώπη. Η κύρια εταιρεία του, η Energeticky a Prumyslovy Holding AS με έδρα την Πράγα, είχε έσοδα 37 δισεκατομμυρίων ευρώ πέρυσι, τέσσερις φορές υψηλότερα από το 2020. Αναμένεται μάλιστα ότι θα συνεχίσει να αναπτύσσεται.

Αυτό ενισχύει τα χρήματα που διαθέτει ο Κρετίνσκι για εξαγορές, τροφοδοτώντας μια σειρά από συμφωνίες υψηλού προφίλ τους τελευταίους 12 μήνες – ειδικά στη Γαλλία – που τον έχουν βάλει στο μικροσκόπιο της επιχειρηματικής και πολιτικής ελίτ της χώρας. Για χρόνια, πρόβαλε την εικόνα ενός νεφελώδους επιχειρηματία. Και ενώ εξακολουθεί να προστατεύει την ιδιωτική του ζωή, έχει αρχίσει να συζητά πιο ανοιχτά τις επενδύσεις του — μιλώντας στα γαλλικά μέσα ενημέρωσης κατά τη διάρκεια της συμφωνίας για το σουπερμάρκετ, για παράδειγμα, για να εξηγήσει το ενδιαφέρον του για την επιχείρηση.

Γαλλόφιλος

Ο αυτοαποκαλούμενος γαλλόφιλος, με αρχοντικό απέναντι από το Μέγαρο των Ηλυσίων οδήγησε μια ομάδα επενδυτών που κατέληξαν σε συμφωνία για την ανακεφαλαιοποίηση και τον έλεγχο του Casino, το οποίο βρισκόταν εδώ και χρόνια σε τέλμα από τις στάσιμες πωλήσεις στην εξαιρετικά ανταγωνιστική γαλλική αγορά παντοπωλείων. Η συμφωνία αναδιάρθρωσης, με επικεφαλής ένα από τα επενδυτικά οχήματα του Κρετίνσκι, την EP Global Commerce AS, πρόκειται να δώσει στον δισεκατομμυριούχο μερίδιο περίπου 40% στον λιανοπωλητή.

Λιγότερο από μια εβδομάδα αργότερα, μια άλλη εταιρεία που ανήκει στον Κρετίνσκι, η EP Equity Investment, δήλωσε ότι επρόκειτο να αγοράσει την ταλαιπωρημένη επιχείρηση IT outsourcing της Atos SE, την Tech Foundations, η οποία δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στην εποχή του cloud. Τον Ιούνιο, ο Κρετίνσκι υπέγραψε συμφωνία για την αγορά του Editis, του δεύτερου μεγαλύτερου πωλητή βιβλίων στη Γαλλία, και τον Μάρτιο αύξησε τις συμμετοχές του στο κατάστημα λιανικής Fnac Darty στο 25%.

Από έξω, είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς μια στρατηγική πίσω από τις αγορές, αλλά ο Κρετίνσκι έχει πει ότι ως μέρος των προσπαθειών του για διαφοροποίηση από την ενέργεια θα στόχευε κλάδους που παρέχουν βασικά προϊόντα και υπηρεσίες, όπως υποδομές, λιανικές και ταχυδρομικές υπηρεσίες.

Δράττοντας ευκαιρίες

Η στρατηγική εκτυλίσσεται καθώς πολλές επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπη εξακολουθούν να ταλαιπωρούνται από τον αντίκτυπο μιας σειράς οικονομικών κραδασμών – τα πανδημικά lockdown, οι αναταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα και οι προσπάθειες των κεντρικών τραπεζών να δαμάσουν τον υψηλό πληθωρισμό αυξάνοντας τα επιτόκια. Αυτό έχει επιβαρύνει τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων, δημιουργώντας ευκαιρίες για εξαγορές συγκρίσιμες με το περιβάλλον της αγοράς στον απόηχο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης πριν από περισσότερο από μια δεκαετία.

Ο όμιλος έχει επίσης αποδειχθεί ικανός να δράττει ευκαιρίες, με το πιο ορατό παράδειγμα να είναι η απόκτηση μεριδίου της αλυσίδας πολυκαταστημάτων των ΗΠΑ Macy’s Inc. στα μέσα του 2020. Λέγοντας αρχικά ότι η αγορά ήταν στρατηγική κίνηση, μια άνοδος της τιμής της μετοχής ώθησε τον Κρετίνσκι να πουλήσει τις περισσότερες από τις μετοχές της Macy’s με κέρδος περίπου 50 εκατομμυρίων δολαρίων μόλις λίγες εβδομάδες αργότερα, σύμφωνα με το Bloomberg.

Ο Κρετίνσκι αποτελεί το σπάνιο είδος ξένου μετόχου σε μερικά από τα πιο σημαίνοντα μέσα ενημέρωσης της χώρας. Μεταξύ άλλων περιουσιακών στοιχείων, είναι μέτοχος μειοψηφίας της εφημερίδας Le Monde και του τηλεοπτικού καναλιού TF1, και επίσης είναι ιδιοκτήτης διαφόρων περιοδικών, συμπεριλαμβανομένου του Elle, δίνοντάς του μια πόρτα στο γαλλικό κατεστημένο.

Η επιχειρηματική αυτοκρατορία του Κρετίνσκι περιλαμβάνει πολλές βασικές μονάδες, με τη μεγαλύτερη, την EPH, να κατέχει περιουσιακά στοιχεία αξίας λίγο κάτω των 31 δισεκατομμυρίων ευρώ στο τέλος του περασμένου έτους. Ενώ πραγματοποιεί τις εξαγορές του μέσω πολλών εταιρειών, συνήθως εργάζεται με μια σχετικά μικρή ομάδα στις περισσότερες από τις συμφωνίες του, είτε πρόκειται για την αγορά ενός εργοστασίου παραγωγής ενέργειας είτε για την απόκτηση ενός κολοσσού λιανικής. Η ομάδα βασικών συναλλαγών δεν αποτελείται από περισσότερα από 50 άτομα που εκτελούν τις υπηρεσίες που άλλοι αναθέτουν σε επενδυτικές τράπεζες και συμβουλευτικές εταιρείες.

Ο στενός κύκλος του δισεκατομμυριούχου περιλαμβάνει τον Chief Financial Officer Πάβελ Χόρσκι, ο οποίος είναι στην εταιρεία από την ίδρυσή της το 2009 και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού στα μαθηματικά και προηγουμένως ήταν ανώτερος σύμβουλος εταιρικού κινδύνου στη Royal Bank of Scotland. Μια ομάδα κορυφαίων μάνατζερ του Κρετίνσκι κατέχει επίσης μειοψηφικό μερίδιο στις εταιρείες του.

Αβάσιμοι φόβοι για σχέσεις με Ρωσία

Ενώ τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης και ορισμένα μέλη της ελίτ της χώρας αρχικά φοβήθηκαν ότι ο Τσέχος επιχειρηματίας είχε δεσμούς με τη Ρωσία και τον έβλεπαν με καχυποψία, έγινε αξιοσέβαστο μέλος του κατεστημένου μέσα σε λίγα μόλις χρόνια. Μία από τις εταιρείες του Κρετίνσκι εκμεταλλεύεται έναν αγωγό φυσικού αερίου στη Σλοβακία που διοχετεύει φυσικό αέριο σε πελάτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά αυτός απορρίπτει οποιουσδήποτε δεσμούς με τη ρωσική οικονομία. Το γεγονός ότι ο Κρετίνσκι κατάφερε να εξασφαλίσει τη συμφωνία για το Casino, μια από τις πιο γνωστές μάρκες της Γαλλίας, δείχνει πόσο μικρή αντίσταση έχει αντιμετωπίσει. Η χώρα είχε προηγουμένως αντιταχθεί σε έναν μη Γάλλο επενδυτή που αναλάμβανε μια αλυσίδα παντοπωλείων, όταν απέτρεψε την προσπάθεια της Καναδικής Alimentation Couche-Tard Inc. να αγοράσει την Carrefour SA, της αντιπάλου της Casino, πριν από περισσότερα από δύο χρόνια.

Ως δικηγόρος, ο  Κρετίνσκι ξεκίνησε τις δραστηριότητές του το 1999 στην ιδιωτική επενδυτική εταιρεία J&T στην Πράγα. Μιλώντας σε μια ομάδα φοιτητών 15 χρόνια αργότερα, ο Κρετίνσκι ανέφερε ότι κέρδιζε περίπου 1.000 δολάρια το μήνα. Υπενθύμισε επίσης ότι το πρώτο του μεγάλο οικονομικό μπόνους ήρθε περίπου επτά μήνες μετά τη δουλειά, όταν του απονεμήθηκε ένα εκατομμύριο κορώνες – περίπου 45.000 δολάρια με την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία – επειδή κέρδισε μια δίκη για την εταιρεία.

Μέσα σε μια δεκαετία, με την στήριξη του δισεκατομμυριούχου Πετρ Κέλνερ, σχημάτισε τον ενεργειακό όμιλο EPH – όπου αρχικά κατείχε μειοψηφικό μερίδιο. Μέσω εξαγορών, δημιούργησε έναν όμιλο περισσότερων από 70 εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε εννέα χώρες και βιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένων της παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, της μεταφοράς φυσικού αερίου, της αποθήκευσης και προμήθειας καθώς και του εμπορίου και της εφοδιαστικής.

Όταν ο Κέλνερ πέθανε σε συντριβή ελικοπτέρου το 2021, ο Κρετίνσκι έγινε μέλος μιας μικρής ομάδας που συμβουλεύει τους κληρονόμους του που κατέχουν το πλουσιότερο οικογενειακό γραφείο στην Ανατολική Ευρώπη. Ο Κέλνερ πούλησε τις μετοχές του πίσω στην EPH το 2014 και οι επακόλουθες αλλαγές στην ιδιοκτησιακή δομή της εταιρείας οδήγησαν στον Κρετίνσκι να αποκτήσει ένα μερίδιο ελέγχου και τον επενδυτικό του εταίρο Tkac να αποκτήσει μειοψηφικό μερίδιο.

Στοίχημα στην συνεχιζόμενη εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα

Ο Κρετίνσκι διασφάλισε τον πλούτο του στοιχηματίζοντας πριν δέκα χρόνια ότι θα έπαιρνε πολύ χρόνο στην Ευρώπη για να απογαλακτιστεί από τα ορυκτά καύσιμα, αρπάζοντας περιουσιακά στοιχεία που διαπραγματεύονταν επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και αναγκάστηκαν να εκφορτωθούν καθώς οι τράπεζες, υπό ολοένα και μεγαλύτερη πίεση για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διοικητικών ανησυχιών, περιόρισαν τη χρηματοδότηση σε σχέση με τα πρότυπα ESG. Αυτή η στρατηγική έχει προκαλέσει οργή από περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Η εταιρεία του Κρετίνσκι είπε ότι θέλει να επενδύσει 10 δισεκατομμύρια ευρώ σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σε ένα σχέδιο που περιλαμβάνει την κατασκευή νέων σταθμών παραγωγής ενέργειας με αέριο, οι οποίοι τελικά θα μετατραπούν σε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με βάση το υδρογόνο. Η άποψη της εταιρείας είναι ότι η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια θα πρέπει να γίνει με παράλληλη εξασφάλιση ηλεκτρικής ενέργειας σε προσιτές τιμές για όλους τους καταναλωτές.

Το σχέδιο επένδυσης σε σταθμούς αερίου, οι οποίοι στη συνέχεια θα είναι «έτοιμοι για υδρογόνο», εξακολουθεί να αποτελεί επέκταση του επιχειρηματικού μοντέλου των ορυκτών καυσίμων και επί του παρόντος δεν υπάρχει ούτε πράσινο υδρογόνο, ούτε αντίστοιχη υποδομή, ούτε επαρκείς ποσότητες ανανεώσιμης ενέργειας.

Την ίδια περίοδο Κρετίνσκι και ο Tkac απέκτησαν μαζί μερίδια σε μια σειρά από βιομηχανίες σε όλη την Ευρώπη. Οι συμμετοχές τους περιλαμβάνουν μετοχές της γερμανικής εταιρείας λιανικής και χονδρικής Metro AG, του βρετανικού σούπερ μάρκετ J Sainsbury Plc, της International Distributions Services Plc, της ιδιοκτήτριας της Royal Mail και της Foot Locker Inc. Φανατικός ποδοσφαιρόφιλος, ο δισεκατομμυριούχος έχει επίσης την πρωταθλήτρια Τσεχίας Sparta Praha και είναι ένας μειοψηφικός επενδυτής στην αγγλική ομάδα της Premier League West Ham United FC.

Τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας του βρίσκονται σε αρχοντικό Art-Nouveau σε ένα ακριβό μέρος της κεντρικής Πράγας. Η δεντρόφυτη λεωφόρος, που ονομάζεται Paris Street, περιβάλλεται από μπουτίκ πολυτελών εμπορικών σημάτων, συμπεριλαμβανομένων των Louis Vuitton, Dior και Hermes.

Γόνος ακαδημαϊκών

Ο Κρετίνσκι γεννήθηκε στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Τσεχίας, το Μπρνο, όπου σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Masaryk. Σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης, ο πατέρας του είναι καθηγητής πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Masaryk και η μητέρα του είναι δικηγόρος που υπηρέτησε ως δικαστής του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Ενώ έχει μείνει μακριά από την πολιτική της Τσεχίας, η εταιρεία του ενεπλάκη σε μια σπάνια δημόσια διαμάχη με την κυβέρνηση σχετικά με τον απροσδόκητο φόρο στην ενεργειακή βιομηχανία. Πέρυσι, η EPH είπε ότι θα μετεγκαταστήσει τις δραστηριότητές της στο εξωτερικό. Σύμφωνα με το Bloomberg, η εταιρεία αργότερα είπε ότι μετέφερε μέρος αυτών των εργασιών στην Ελβετία και στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά ότι διατήρησε ένα μεγάλο μέρος της επιχείρησης στην Τσεχία.

Ορισμένες από τις πρόσφατες συμφωνίες του έχουν επίσης τραβήξει την προσοχή των ελεγκτικών μηχανισμών στη Γαλλία. Τον Ιούλιο, δεκάδες βουλευτές από το συντηρητικό και συνήθως φιλοεπιχειρηματικό κόμμα των Ρεπουμπλικανών δημοσίευσαν κοινή επιστολή για να εκφράσουν την ανησυχία τους ότι η ιδιοκτησία της Atos, η οποία λειτουργεί για τον στρατό και αναπτύσσει δυνατότητες υπερυπολογιστών, θα μπορούσε να ξεφύγει από τον γαλλικό έλεγχο.

Ένας εκπρόσωπος του Κρετίνσκι απάντησε ότι δεν θα αυξήσει το μερίδιό του στη μεγάλη επιχείρηση δεδομένων και ασφάλειας στον κυβερνοχώρο της Atos SE, Eviden, πέραν του 7,5% και δεν θα έχει «ενεργό ρόλο» στην εταιρεία.

Υπήρχαν επίσης πολιτικοί που τόνισαν τη θετική επίδραση των χρημάτων του στη γαλλική οικονομία. «Δεν μπορείς να είσαι πολύ επιλεκτικός αν θέλεις να προσελκύσεις ξένες επενδύσεις στη Γαλλία», είπε στο Bloomberg ο Κριστόφ Μαριόν, βουλευτής του κόμματος του Εμανουέλ Μακρόν. «Ο Κρετίνσκι δεν είναι ούτε Αμερικανός, ούτε Κινέζος τελικά. Μιλάμε για ευρωπαϊκό κεφάλαιο».