Φυσικό αέριο: Το Ναγκόρνο Καραμπάχ βάζει φωτιά στη συμφωνία Βρυξελλών – Μπακού

Το Αζερμπαϊτζάν, επιχειρώντας να εκμεταλλευτεί το κενό που αφήνει στην Ευρώπη το ρωσικό φυσικό αέριο, έχει δεσμευτεί να διπλασιάσει τις ετήσιες εξαγωγές φυσικού αερίου έως το 2027: και η είδηση τον περασμένο Ιούλιο ότι η BP βρήκε νέες δεξαμενές φυσικού αερίου κάτω από το υπάρχον κοίτασμα πετρελαίου Azeri–Chirag–Gunashli (ACG) στην Κασπία Θάλασσα, φέρνει ακόμα πιο κοντά την υλοποίηση της συγκεκριμένης υπόσχεσης.

Ωστόσο, η αιφνιδιαστική επίθεση του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και η συμφωνία των Αρμενίων του θύλακα να συνθηκολογήσουν φαίνεται ότι περιπλέκει τα πράγματα, καθώς στις Βρυξέλλες εντείνονται οι πιέσεις για επανεξέταση της ενεργειακής αυτής συμφωνίας.  Στο παιχνίδι μπήκε και η Ρωσία, η οποία ισχυρίζεται ότι οι ειρηνευτικές δυνάμεις της στην περιοχή έχουν «απομακρύνει» έως και 2.000 κατοίκους, ενισχύοντας τις ανησυχίες για μια πιθανή εθνοκάθαρση των 100.000 περίπου Αρμενίων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Η ενεργειακή συμφωνία με το Αζερμπαϊτζάν φέρει την προσωπική σφραγίδα της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Τον Ιούλιο του 2022 η φον ντερ Λάιεν πέταξε στο Μπακού όπου συναντήθηκε με τον Αζέρο Πρόεδρο Ιλχάμ Αλίεφ. Εκεί χαρακτήρισε τη χώρα ως «αξιόπιστο εταίρο» στον αγώνα για απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.

Πόσο πετρέλαιο αγόρασε η Ελλάδα από το Αζερμπαϊτζάν

Ο πρόεδρος της Κομισιόν υπέγραψε με τον Ιλχάμ Αλίεφ ένα μνημόνιο-ορόσημο βάσει του οποίου το Αζερμπαϊτζάν σχεδιάζει να στείλει περίπου 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην ΕΕ έως το 2027 — περίπου το 18% της ετήσιας ζήτησης του μπλοκ . Επιπλέον, συμφωνήθηκαν επίσης ορισμένα έργα ηλιακής ενέργειας και υδρογόνου σε μια προσπάθεια να τροφοδοτηθεί η αυξανόμενη ζήτηση της ΕΕ για καθαρή ενέργεια.

Αντιδράσεις στο ευρωκοινοβούλιο

Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκφράζει επιφυλάξεις. Μάλιστα πολλές φορές στο παρελθόν έχει ψηφίσει υπέρ της επιβολής περιορισμών και απαγορεύσεων σε αξιωματούχους του Αζερμπαϊτζάν για το ρόλο τους στην κρίση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Χθες, το ευρωκοινοβούλιο εξέδωσε ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία ζητά την άμεση παύση των εχθροπραξιών και  εκφράζει ανησυχίες ότι το Αζερμπαϊτζάν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει «τη στρατιωτική κλιμάκωση ως πρόσχημα για να εξαναγκάσει την έξοδο του τοπικού πληθυσμού».

Η ανακοίνωση αναφέρει επίσης ότι «ελλείψει άμεσης διακοπής της συνεχιζόμενης επίθεσης, καλούμε το Συμβούλιο να επανεξετάσει ριζικά τις σχέσεις της ΕΕ με το Αζερμπαϊτζάν υπό αυτό το πρίσμα και να εξετάσει το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων κατά των αρμόδιων αρχών του Αζερμπαϊτζάν».

«Πρέπει να αντιδράσουμε τώρα με άμεσες κυρώσεις» είπε ο Γάλλος ευρωβουλευτής και μέλος της επιτροπής ενέργειας Φρανσουά-Ξαβιέ Μπελαμί, ενώ ο Ολλανδός Thijs Reuten, ο οποίος συμμετέχει στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου, κάλεσε επίσης τη φον ντερ Λάιεν να «αναστείλει [τη] ενεργειακή συμφωνία του Αζερμπαϊτζάν και να θέσει τον Πρόεδρο Αλίεφ υπό πλήρεις κυρώσεις».

Το σχέδιο για τα Βαλκάνια και η Ελλάδα

Τον περασμένο Απρίλιο ο Ιλχάμ Αλίεφ πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στο Σεράγεβο της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.  Παρά τη σύντομη επίσκεψη -ο Αλίεφ αναχώρησε την ίδια μέρα- θεωρήθηκε αρκετά επιτυχημένη καθώς το Αζερμπαϊτζάν απέκτησε «έναν ακόμη στρατηγικό εταίρο στην Ευρώπη», με τους ηγέτες των δύο χωρών να υπογράφουν κοινή δήλωση σχετικά με τη διαμόρφωση στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.

Όπως γράφει το oilprice.com, με την επέκταση των διμερών σχέσεων, η επίσκεψη του Αλίεφ στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, με το Αζερμπαϊτζάν να στρέφεται όλο και περισσότερο προς τα Βαλκάνια.

.

Σταθερότητα και ασφάλεια;

Καθώς η ΕΕ ενδιαφέρεται να παρέχει και να διατηρήσει τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην ήπειρο, αποδίδει μεγάλη σημασία στη συμμετοχή του Αζερμπαϊτζάν στα Βαλκάνια (και στην Ιταλία). Θυμίζεται ότι η ίδια η φον ντερ Λάιεν συμμετείχε στα εγκαίνια της διασύνδεσης φυσικού αερίου Ελλάδας-Βουλγαρίας που προορίζεται να παραδίδει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν απευθείας στη Βουλγαρία.

Επί του παρόντος, το Αζερμπαϊτζάν συνεργάζεται αρκετά στενά με τη Βουλγαρία και την Ελλάδα στα Βαλκάνια: Στα τέλη του 2022, ανακοινώθηκε ότι ο Trans Adriatic Pipeline (TAP) είχε μεταφέρει με ασφάλεια πάνω από 18 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου στην Ελλάδα τη Βουλγαρία και την Ιταλία από την έναρξη των εμπορικών δραστηριοτήτων το 2020.

Η Βουλγαρία, η οποία έχει συμβόλαιο για 1 bcm φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν, ή το ένα τρίτο των ετήσιων αναγκών της χώρας, θέλει να αυξήσει αυτόν τον όγκο έως και 1 bcm περισσότερο ετησίως μετά την αναστολή των ροών ρωσικού φυσικού αερίου στη χώρα.

Ωστόσο, αυτό είναι ένα μικρό ποσοστό, καθώς υπάρχει τεράστιο δυναμικό για άλλα έργα, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής της διασύνδεσης φυσικού αερίου Ρουμανίας-Σερβίας, που θα μπορούσε επίσης να μειώσει την περιφερειακή εξάρτηση από τη Ρωσία με τη βοήθεια του φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν.

Σε αρκετές περιπτώσεις, η Βόρεια Μακεδονία έχει εκφράσει το ενδιαφέρον της για εισαγωγή φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν. Ωστόσο, αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ολοκλήρωση της διασύνδεσης Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας .

Η Ελλάδα

Επιπλέον, ο Ionian Adriatic Pipeline (IAP), ο οποίος βρίσκεται υπό κατασκευή, θα έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει αέριο του Αζερμπαϊτζάν από την Αλβανία στην Κροατία μέσω Μαυροβουνίου και Βοσνίας-Ερζεγοβίνης πριν το παραδώσει στην Κεντρική Ευρώπη, υπό την προϋπόθεση ότι θα δημιουργηθεί η απαραίτητη οικονομική και πολιτική υποστήριξη.

Και τονίζει το oilprice.com, ότι εν μέσω των τρεχουσών γεωπολιτικών εξελίξεων στην Ευρασία, το Αζερμπαϊτζάν έχει μια ιστορική ευκαιρία να επεκτείνει την επιρροή του στην περιοχή του Καυκάσου και της Κασπίας Θάλασσας τόσο προς τα ανατολικά (Κεντρική Ασία) όσο και προς τα δυτικά (Βαλκάνια). Ο αυξημένος ενεργειακός εφοδιασμός στην Ευρώπη και η περαιτέρω ανάπτυξη κρίσιμων έργων συνδεσιμότητας (Μεσαίος Διάδρομος) θα βοηθήσουν στην εξύψωση των φιλοδοξιών και των ευκαιριών του Μπακού.