Πληθωρισμός: Πώς η άνοδος των τιμών «ροκανίζει» τα εισοδήματα

Σε μείωση των πραγματικών εισοδημάτων των πολιτών οδηγεί η συνεχιζόμενη άνοδος των τιμών. Αν και ο πληθωρισμός στην Ελλάδα μειώθηκε σε μέσο επίπεδο τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τη Eurostat, η χώρα μας κατέγραψε την υψηλότερη άνοδο σε μηνιαίο επίπεδο, κάτι που προκαλεί ανησυχία ενόψει της δύσκολης συνέχειας.

Τη μεγαλύτερη άνοδο πληθωρισμού σε επίπεδο ευρωζώνης σημείωσε η Ελλάδα κατά τον Σεπτέμβριο, όπως αποκαλύπτουν τα επίσημα στοιχεία της Eurostat, τα οποία δημοσιοποιήθηκαν χθες. Όπως προκύπτει στην Ελλάδα σημειώθηκε άνοδος της τάξης του 1,9%, ενώ δεύτερη έρχεται η Ιταλία με 1,7% και Τρίτη η Αυστρία με 1%, κάτι που δείχνει το μεγάλο πρόβλημα που επικρατεί στη χώρα μας, κυρίως σε ό,τι αφορά την ακρίβεια στα τρόφιμα αλλά και τα καύσιμα.

Σούπερ μάρκετ: Μικραίνουν τις συσκευασίες προϊόντων – Χωρίς να ρίχνουν τις τιμές

Την ίδια στιγμή, μετά το “Greedflation”, τον πληθωρισμό δηλαδή της απληστίας των πολύ μεγάλων επιχειρήσεων για περισσότερα κέρδη, ήρθε το “Shrinkflation”, που συνίσταται στην συρρίκνωση του προϊόντος το οποίο αγοράζουν οι καταναλωτές με τα ίδια ή ακόμα περισσότερα χρήματα από πριν, συνιστά επιπλέον πλήγμα για τους πολίτες.

Ανισότητες

Παράλληλα, θα πρέπει να υπενθυμιστεί ότι κατά το πρώτο τρίμηνο του 2023 οι τιμές παραγωγού στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 17%, στο δεύτερο τρίμηνο του 2023 οι τιμές παραγωγού αυξήθηκαν κατά 2% στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κατά 21% στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2023 ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση η τιμή παραγωγού του ελαιολάδου αυξήθηκε κατά 8% και του γάλακτος μειώθηκε κατά 2%, στην Ελλάδα η τιμή παραγωγού του ελαιολάδου αυξήθηκε κατά 56% και του γάλακτος αυξήθηκε κατά 32%. Οι εξελίξεις αυτές οδηγούν στην ανησυχητική αύξηση των ανισοτήτων και στην επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου των νοικοκυριών, δεδομένου ότι συντελείται, μέσω του πληθωρισμού και της ακρίβειας των τροφίμων, μία σημαντική μεταφορά εισοδημάτων.

Μείωση στο πραγματικό εισόδημα

Άλλωστε, μείωση έως 2% του διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος σε πραγματικούς όρους προκάλεσε το 2022 ο πληθωρισμός στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι υπήρξαν μέτρων στήριξης, όπως τα διάφορα επιδόματα, η αύξηση του βασικού μισθού και οι επιδοτήσεις στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία τα οποία δημοσίευσε η Eurostat. Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνεται στις πρώτες εκτιμήσεις της Eurostat για τη διαμόρφωση των εισοδημάτων το 2022 στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής ;Eνωσης, εισοδήματα που σε ονομαστικές τιμές αυξήθηκαν μεν σε σύγκριση με το 2021, αλλά «ροκανίστηκαν» από τις πολύ μεγάλες ανατιμήσεις, κυρίως στην ενέργεια και στα τρόφιμα. Οι πρώτες εκτιμήσεις της Eurostat δείχνουν επίσης ότι ο πληθωρισμός προκάλεσε τη φτωχοποίηση μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού τόσο στην Ελλάδα όσο και συνολικά στην Ε.Ε.

Κίνδυνος φτώχειας

Ως εκ τούτου, συνθήκες ασφυξίας δημιουργούνται για τα νοικοκυριά στην Ελλάδα. Από τη μία πλευρά η συνεχιζόμενη ακρίβεια και από την άλλη τα ανεπαρκή εισοδήματα δείχνουν ότι αναμένεται να διογκωθούν οι δυσκολίες μέσα στους επόμενους μήνες.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το 17,4% του πληθυσμού της χώρας απειλεί ο κίνδυνος φτώχειας, σύμφωνα με την έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, όταν στον υπολογισμό του δείκτη λαμβάνεται υπόψη μόνο η ισοδύναμη δαπάνη με τρόπο κτήσης την αγορά (17,1% το 2021), ενώ ο δείκτης μειώνεται στο 13,4% του πληθυσμού (12,2% το 2021), όταν λαμβάνονται υπόψη όλες οι καταναλωτικές δαπάνες, ανεξάρτητα από τον τρόπο κτήσης (τεκμαρτό ενοίκιο από ιδιοκατοίκηση, ιδιοπαραγόμενα αγαθά, αγαθά και υπηρεσίες παρεχόμενες δωρεάν από τον εργοδότη, άλλα νοικοκυριά, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, κράτος κ.λπ.). Ενώ, οι ανατιμήσεις στα είδη διατροφής, οδηγούν τα νοικοκυριά να δαπανούν όλο και περισσότερα στις συγκεκριμένες ανάγκες, αγοράζοντας ωστόσο λιγότερα αγαθά.

Ανατροπές στις καταναλωτικές συνήθειες

Οι ανατιμήσεις και ο φόβος περαιτέρω πληθωριστικών πιέσεων, έχουν αλλάξει σε μεγάλο βαθμό τελευταία τις καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων, πολλοί εκ των οποίων κυνηγούν πλέον προσφορές, κουπόνια αλλά και κάρτες επιβράβευσης. Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα της Focus Bari, το 51% των Ελλήνων καταναλωτών στρέφεται περισσότερο στην αγορά προϊόντων «1+1 δώρo», ενώ 1 στους 2 πραγματοποιεί αγορές (49%) κατά την περίοδο των εκπτώσεων και των προσφορών. Η αγωνία πολλών καταναλωτών για την εξέλιξη του διαθέσιμου εισοδήματός τους και τη δυνατότητα αγοράς βασικών ειδών έχει στρέψει επίσης το 47% των καταναλωτών στην αντικατάσταση των επώνυμων προϊόντων με προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Παράλληλα, ποσοστό της τάξης του 34% προχωρεί στη σύγκριση τιμών διαδικτυακά ή στα φυσικά καταστήματα, ενώ λόγω της αύξησης του κόστους των προϊόντων, τον τελευταίο ένα χρόνο, πάνω από 3 στους 10 (33%) προτιμούν να κάνουν ψώνια σε φθηνότερα ή εκπτωτικά καταστήματα.