Ιράν: Το εφιαλτικό σενάριο της εμπλοκής του στον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς [γραφήματα]

Η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή πέρα από τα στοιχεία της ανθρώπινης τραγωδίας έχει και τα χαρακτηριστικά του γεωπολιτικού σκακιού, υποστηρίζει σε ανάλυση του το Bloomberg. Η επιχείριση που εκτέλεσε η Χαμάς το Σάββατο είναι η πιο ακραία στην ιστορία της, καθώς στοχοποίησε γυναίκες και παιδιά και πήρε όμηρους σε τέτοια κλίμακα που είναι σχεδόν αδύνατον το Ισραήλ να μην απαντήσει έντονα και μαζικά.

Αυτή ήταν αναμφισβήτητα μια κίνηση που σχεδιάστηκε για να προκαλέσει μια αντίδραση και ιδανικά μια υπερβολική αντίδραση. Ιστορικά αντίστοιχες κινήσεις συνέβησαν το 1991, όταν ο Σαντάμ Χουσεΐν εκτόξευσε πυραύλους προς το Ισραήλ όταν οι συμμαχικές δυνάμεις υπό την ηγεσία των ΗΠΑ άρχισαν να βομβαρδίζουν το Ιράκ. Στόχος του ήταν να προκαλέσει το Ισραήλ να συμμετάσχει στη σύγκρουση και να φέρει έτσι και άλλα αραβικά έθνη στον πόλεμο στο πλευρό του Ιράκ. Η δεύτερη ήρθε μια δεκαετία αργότερα με τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, μια επίθεση κατά των ΗΠΑ που η αμερικανική απάντηση θεωρούταν δεδομένη. που κάποια απάντηση ήταν σίγουρη.

Πετρέλαιο: Μισός αιώνας από την πρώτη πετρελαϊκή κρίση- Οι πρώτες εκτιμήσεις

Το κόλπο του Σαντάμ ωστόσο δεν έπιασε. Το Ισραήλ απέφυγε να εμπλακεί, επιδεικνύοντας εντυπωσιακή αυτοσυγκράτηση. Το στρατήγημα της Αλ Κάιντα το 2001 ήταν πάρα πολύ επιτυχημένο, ωθώντας τελικά τις ΗΠΑ στην καταστροφική εισβολή και κατοχή του Ιράκ. Το πως θα αντιδράσει το Ισραήλ αυτή την φορά θα είναι καθοριστικό και για τις αγορές.

Κατά γενικό κανόνα οι συγκρούσεις μεταξύ του Ισραήλ και Παλαιστινίων σε αυτόν τον αιώνα είχαν ελάχιστες επιπτώσεις στην τιμή του πετρελαίου. Το διάγραμμα από τον Marko Papic της Clocktower Group παρουσιάζει τη μέση απόδοση του πετρελαίου για την περίοδο από 150 ημέρες πριν από το ξέσπασμα της σύγκρουσης έως 150 ημέρες μετά:

Καμία από τι συγκρούσεις δεν επεκτάθηκε πέρα από το Ισραήλ και τους άμεσους γείτονές του. Αυτό που είναι αρκετά σαφές, υποστηρίζει το Bloomberg,  είναι αυτό που οι υποστηρικτές της επίθεσης της Χαμάς ελπίζουν να αλλάξουν. Δεν υπάρχει κανένας ιδιαίτερος λόγος αυτή  σύγκρουση να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην τιμή του πετρελαίου εκτός αν το Ισραήλ αποφασίσει ότι πρέπει να τραβήξει τα όρια ασφαλείας του πολύ ευρύτερα από τα σημερινά του σύνορα. Αυτό το διάγραμμα από την Independent Strategy το εκφράζει ως μια σειρά από ομόκεντρους κύκλους

Σε αυτό το σημείο, μια ισραηλινή απάντηση που θα αφορά τη Γάζα είναι αναπόφευκτη, και η περαιτέρω σύγκρουση με τη συμμετοχή του Λιβάνου φαίνεται πολύ πιθανή. Αυτό ανοίγει το δρόμο για πολλές απώλειες ανθρώπινων ζωών θα έχει πολύ μικρό αντίκτυπο είτε στην πολιτική είτε στα οικονομικά των εθνών που βρίσκονται πιο μακριά. Εάν το Ισραήλ επιλέξει να εμπλέξει το Ιράν, αυτό θα είναι μια διαφορετική κατάσταση και οποιαδήποτε επέκταση για την εμπλοκή της Ρωσίας θα μπορούσε να αλλάξει τον κόσμο.

Γιατί αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή για να επιτεθεί η Χαμάς;

Μια υψηλή τιμή του πετρελαίου θα ενθαρρύνει πάντα αυτούς που επωφελούνται από αυτό. Πιο συγκεκριμένα, οι ΗΠΑ βρίσκονται στη μέση της διπλωματικής προσπάθειας που έχει ως στόχο να πείσει το  Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία να συμμαχήσουν, πιθανώς με αντάλλαγμα αμυντικές εγγυήσεις. Το σενάριο αυτό έχει θετικά οφέλη για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, όχι όμως για το Ιράν που θ α βρεθεί επομονωμένο στον αραβικό κόσμο. Δεν υπάρχει πιο κατάλληλη χρονική συγκυρία για να προκληθεί το Ισραήλ να τα βάλει με τον Ιράν και να διαταράξει τις διπλωματικές σχέσεις με την Σαουδική Αραβία. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Wall Street Journal  το Ιράν βοήθησε στο σχεδιασμό της επίθεσης και έδωσε το πράσινο φως για αυτήν την περασμένη εβδομάδα, μια ιστορία που κάνει την κλιμάκωση πολύ πιο δύσκολο να αποφευχθεί. Επιπλέον, το Ιράν  χαιρέτησε τις εξελίξεις, υπογραμμίζοντας ότι αποτελούν «νέο κεφάλαιο» στην ιστορία της αντίστασης.

Το εφιαλτικό σενάριο σύγκρουσης Ιράν -Ισραήλ

Ο προφανής ιστορικός παραλληλισμός με τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ του 1973 που προκάλεσε το αραβικό εμπάργκο πετρελαίου μπορεί να μην είναι χρήσιμος σε έναν κόσμο που εξαρτάται πολύ λιγότερο από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής. Σύμφωνα με την Tina Fordham της Fordham Global Foresight, το χειρότερο σενάριο θα ήταν μια ολοκληρωτική σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν.

Μια επιστροφή στον κίνδυνο άμεσων στρατιωτικών εντάσεων, συγκεκριμένα ο κίνδυνος ισραηλινών επιθέσεων στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, θα είχε πιθανότατα συστημικό αντίκτυπο και δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί σε περίπτωση διεύρυνσης της σύγκρουσης. Δεν υπάρχει κίνδυνος επανάληψης του εμπάργκο των τιμών του πετρελαίου της δεκαετίας του 1970 αλλά οι υψηλότερες για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα τιμές του πετρελαίου θα τροφοδοτούσαν σαφώς τις ανησυχίες για τον πληθωρισμό. Οι συγκρούσεις είναι από τη φύση τους πληθωριστικές, οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, ακόμη περισσότερο.

Η αγορά πετρελαίου

Αυτό που θα πρέπει να περιμένουμε προς το παρόν είναι ότι οι τιμές του πετρελαίου θα πρέπει να αυξηθούν κάπως, για να αναγνωρίσουμε ότι ο κίνδυνος μιας μεγάλης διακοπής της προσφοράς που προκαλείται από έναν πόλεμο μόλις αυξήθηκε. Αυτό θα τείνει να θέσει ένα «πάτωμα» κάτω από την τιμή του αργού, αλλά λίγο περισσότερο από αυτό προς το παρόν. Ο τρόπος με τον οποίο άνοιξαν οι αγορές το πρωί στην Ασία είναι σύμφωνος με αυτή την ερμηνεία. Το Brent ενισχύθηκε κατά περίπου 4%, αλλά αυτό θα πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο του βίαιου selloff που προηγήθηκε. Η ανοδική πορεία των τιμών του μαύρου χρυσού συνεχίστηκε καθώς οι στρατιωτικές συγκρούσεις μεταξύ του Ισραήλ και της παλαιστινιακής ισλαμιστικής ομάδας Χαμάς πυροδότησαν φόβους ότι μια ευρύτερη σύγκρουση θα μπορούσε να επηρεάσει την προσφορά πετρελαίου από τη Μέση Ανατολή.

Το αργό πετρέλαιο τύπου Brent σημείωνε άνοδο 3,24 δολάρια ή 3,8% στα 87,85 δολάρια το βαρέλι , ενώ το αμερικανικό αργό West Texas Intermediate βρισκόταν στα 86,19 δολάρια το βαρέλι, αυξημένο κατά 3,40 δολάρια ή περίπου 4,1%.

Αυτή η σύγκρουση καθιστά δυσκολότερη την περαιτέρω πτώση της τιμής του πετρελαίου, αλλά η αναταραχή πρέπει να κλιμακωθεί πολύ περισσότερο προτού ωθήσει το πετρέλαιο προς τα πάνω.

Η αποτυχία των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών

Όσον αφορά το Ισραήλ, η ακριβής ιστορική σύγκριση θα μπορούσε να είναι αντίστοιχη με την επίθεση Τετ του Βόρειου Βιετνάμ το 1968. Ακολουθώντας τακτικές που θυμίζουν Ιούλιο Καίσαρα, η βορειο-βιετναμική ηγεσία εξαπέλυσε μαζική επίθεση εναντίον σημαντικών στρατιωτικών στόχων και κέντρων εξουσίας στο Νότιο Βιετνάμ την ημέρα της πρωτοχρονιάς του Τετ αιφνιδιάζοντας πλήρως την αμερικανική και νοτιοβιετναμική πλευρά.  Πιάνοντας τους Αμερικανούς στα πράσα και αποδεικνύοντας ότι δεν είχαν τον έλεγχο του Νοτίου Βιετνάμ που ισχυρίζονταν, ταρακούνησε ανεπανόρθωτα την αμερικανική πολιτική σκηνή. Δύσκολα μπορεί να κατανοήσει κανείς την αποτυχία των ισραηλινών μυστικών υπηρεσίων. Θεωρείται ωστόσο βεβαιο ότι θα έχει αντίκτυπο στην ήδη πορβληματική κυβέρνηση, κάνοντας τη συμπεριφορά πιο δύσκολα προβλέψιμη και την κατάσταση πιο επικίνδυνη.

Η καραμπόλα στην αμερικανική πολιτική σκηνή

Η κατάσταση αυτή θα μπορούσε επίσης να έχει μια στρεβλά θετική επίδραση στη δυσλειτουργική πολιτική των ΗΠΑ. Οι Ρεπουμπλικάνοι στο Κογκρέσο, οι οποίοι μόλις απομάκρυναν τον πρόεδρο της Βουλής, τείνουν να υποστηρίζουν σθεναρά το Ισραήλ. Ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έκανε μάλιστα το βήμα να μεταφέρει την πρεσβεία των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ. Αυτό καθιστά πολιτικά πολύ πιο δύσκολο για τους Ρεπουμπλικάνους να κλείσουν την κυβέρνηση και να εμποδίσουν μια συμφωνία για τον προϋπολογισμό, όταν φτάσει η επόμενη πολιτική προθεσμία στις 17 Νοεμβρίου, όπως εξηγούν ο Jason De Sena Trennert και οι συνάδελφοι του στο Strategas Research Partners «Η ανοησία της απομάκρυνσης ενός Προέδρου της Βουλής χωρίς λόγο δείχνει τώρα το κόστος της με μια Βουλή των Αντιπροσώπων που δεν μπορεί να προχωρήσει μέχρι να επιλεγεί νέος Πρόεδρος. Τουλάχιστον, τα γεγονότα αυτής της εβδομάδας θα πρέπει να αποτρέψουν το κλείσιμο της κυβέρνησης. Η κύρια μάχη στην πολιτική των Ρεπουμπλικάνων θα είναι για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας. Μπορούμε εύκολα να δούμε ένα σενάριο όπου περισσότεροι Ρεπουμπλικάνοι θα υποστηρίζουν λιγότερη χρηματοδότηση για την Ουκρανία, δεδομένων άλλων αναγκών. Αλλά το πιο πιθανό αποτέλεσμα, τουλάχιστον το ένστικτό μας λέει αυτή τη στιγμή, είναι για ένα κοινό πακέτο χρηματοδότησης Ουκρανίας/Ισραήλ που είναι απαραίτητο. Σύμφωνα με τη συμφωνία για το ανώτατο όριο του χρέους, ο βασικός αμυντικός προϋπολογισμός θα αυξηθεί περισσότερο από 3%. Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία για τον προϋπολογισμό, η Άμυνα θα μπορούσε να δει μια περικοπή της τάξης του 1%. Αυτή η περικοπή μας φαίνεται απίθανη σήμερα.»

Επενδυτικές επιλογές

Σύμφωνα με το Bloomberg μια ενδεδειγμένη επενδυτική πολιτική είναι οι αμυντικές μετοχές. Κλασικά οι επενδυτές σε περιόδους γεωπολιτικών αναταραχών στρέφονται στα ομόλογα και δη στα αμερικάνικα που θεωρούνται ασφαλές καταφύγιο, πόσο μάλλον τώρα που είναι πιο φθηνά μετά το πρόσφατο sell off που ταρακούνησε τις αγορές. Οι τελευταίες κινήσεις των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης των κρατικών ομολόγων, την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, υποδηλώνουν ότι αυτό το σοκ ώθησε τις τιμές προς τα πάνω (και επομένως ώθησε τις αποδόσεις προς τα κάτω), αλλά μέσα σε περίπου μία ώρα η αγορά επέστρεψε εκεί που βρισκόταν πριν από τη δημοσίευση των στοιχείων για την απασχόληση στις ΗΠΑ το Σεπτέμβριο το πρωί της Παρασκευής. Σήμερα , η αγορά ομολόγων είναι κλειστή στις ΗΠΑ, λόγω της αργίας για την Ημέρα του Κολόμβου