Πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς: Δισεπίλυτο πρόβλημα για τις επιχειρήσεις στο Ισραήλ

Ένα εργοστάσιο στη μέση του πουθενά, στην ερημο Νεγκέβ στο νότιο Ισραήλ, αποτελούσε από το 2015 την ιδανική συνθήκη συμβίωσης και συνεργασίας Ισραηλινών και Παλαιστινίων, οι οποίοι εργάζονταν δίπλα δίπλα κατασκευάζοντας τα μηχανήματα της SodaStream για όλο τον κόσμο. Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων συγκρούσεων στην περιοχή, αποκαλούσαν το χώρο εργασίας τους «νησίδα ειρήνης», που κατάφερνε να λειτουργεί ως ανάχωμα κάθε εχθροπραξίας.

Ο πόλεμος που ξέσπασε στις 7 Οκτωβρίου, ωστόσο, διατάραξε αυτή την αρμονία, αυτή τη φορά με τρόπο ανεπανόρθωτο, όπως αναφέρει σε δημοσίευμα η WSJ.  Πολλοί από τους εργαζόμενους της εταιρείας, οι οποίοι γιορτάζουν μαζί το Χανουκά και το Ραμαζάνι -τις μεγάλες εθνικές εορτές των δύο λαών- στο ισραηλινό εργοστάσιο, έχουν διασκορπιστεί μετά τις επιθέσεις της Χαμάς. Κι αυτή πλέον είναι μια νέα πραγματικότητα που πολλές επιχειρήσεις καλούνται να διαχειριστούν.

Πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς: Υπαρκτός ο κίνδυνος ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή

Η εταιρεία ιδρύθηκε το 1903 στην Μεγάλη Βρετανία. Μετά τη συγχώνευσή της με την Soda-Club το 1998, βγήκε ξανά στην αγορά δίνοντας έμφαση στα πιο υγιεινά ποτά και μπήκε στο χρηματιστήριο Nasdaq τον Νοέμβριο του 2010. Η SodaStream έχει την έδρα της στο Kfar Saba του Ισραήλ και έχει 13 εργοστάσια παραγωγής. Τον Αύγουστο του 2018, εξαγοράστηκε από την PepsiCo για 3,2 δισεκατομμύρια δολάρια, λόγω των τεχνολογικών της καινοτομιών και της επιθυμίας της να προχωρήσει στην παροχή πιο υγιεινών προϊόντων.

Ένα ριψοκίνδυνο πείραμα

Η «νησίδα ειρήνης» της SodaStream προέκυψε από την έλλειψη εργατικού δυναμικού. Το 2008, η εταιρεία χρειαζόταν περισσότερους εργαζόμενους για το εργοστάσιό της, το οποίο βρισκόταν τότε στην κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Όχθη. Αλλά η εταιρεία δεν μπορούσε να βρει αρκετούς Ισραηλινούς πρόθυμους να αναλάβουν τις θέσεις εργασίας στο εργοστάσιο.

Πολλοί κάτοικοι της Γάζας και της Δυτικής Όχθης είναι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες από παλαιότερες συγκρούσεις με το Ισραήλ ή απόγονοι αυτών των προσφύγων. Η SodaStream αποφάσισε να προσλάβει Παλαιστίνιους που ζούσαν κοντά στο εργοστάσιο στη Δυτική Όχθη, προκαλώντας νευρικότητα σε ορισμένους από τους Ισραηλινούς υπαλλήλους της.

Τα τελευταία χρόνια, βομβιστές αυτοκτονίας είχαν πραγματοποιήσει θανατηφόρες επιθέσεις σε ισραηλινά εστιατόρια, εμπορικά κέντρα και λεωφορεία. Ομάδες όπως η Χαμάς και η Ισλαμική Τζιχάντ ανέλαβαν την ευθύνη για πολλές από αυτές. Στο πλαίσιο αυτό, η SodaStream αποφάσισε ότι όλοι οι εργαζόμενοι στο εργοστάσιο – Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι – θα περνούσαν από έλεγχο ασφαλείας στην είσοδο. Μερικοί Ισραηλινοί υπάλληλοι παραιτήθηκαν επειδή δεν αισθάνονταν ασφαλείς να εργάζονται μαζί με Παλαιστίνιους.

Ωστόσο το πείραμα φάνηκε να λειτουργεί. Όταν το εργοστάσιο πραγματοποίησε μια τελετή ανάμματος κεριών για το Χανουκά, μερικές δεκάδες Παλαιστίνιοι εργαζόμενοι στάθηκαν κοντά, παρατηρώντας την στιγμή. Κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού, πάλι, η εταιρεία φιλοξένησε ένα ιφτάρ -γεύμα μετά το ηλιοβασίλεμα-, για τους Παλαιστίνιους εργάτες.

Η συμπερίληψη είχε θετικές συνέπειες. Οι Παλαιστίνιοι προχώρησαν στην εταιρεία, αναλαμβάνοντας διευθυντικούς ρόλους. Η SodaStream διοργάνωσε εκδρομές για τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους. Οι φιλίες άνθισαν.

Πώς κατέληξε στην έρημο στο Ισραήλ

Μέχρι το 2015, η κύρια μονάδα παραγωγής της εταιρείας βρισκόταν στο Mishor Adumim, ένα βιομηχανικό πάρκο στον ισραηλινό οικισμό Ma’ale Adumim στη Δυτική Όχθη, γεγονός που προκάλεσε διαμάχη και εκστρατεία για μποϊκοτάζ των προϊόντων της. Λίγες ημέρες μάλιστα πριν εμφανιστεί σε μια διαφήμιση της SodaStream για το Super Bowl το 2014, η ηθοποιός Scarlett Johansson παραιτήθηκε από πρέσβειρα της Oxfam, μιας ανθρωπιστικής ομάδας που είχε επικρίνει τους ισραηλινούς οικισμούς ως παράνομους σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Η SodaStream αντέτεινε ότι το εργοστάσιό της παρείχε θέσεις εργασίας σε Παλαιστίνιους με υψηλότερες αμοιβές από αυτές που θα κέρδιζαν διαφορετικά στη Δυτική Όχθη.

Τον Οκτώβριο του 2015, υπό την αυξανόμενη πίεση από ακτιβιστές του κινήματος BDS υπό την ηγεσία των Παλαιστινίων, η SodaStream έκλεισε τις εγκαταστάσεις της στο Mishor Adumim και τις μετέφερε πέρα από την πόλη Lehavim, στην έρημο Νεγκέβ, στο νότιο Ισραήλ.

Από το σημείο αυτό, τα σύνορα με τη Γάζα απέχουν περίπου 33 χιλιόμετρα. Πριν από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, οι εγκαταστάσεις της SodaStream είχαν περίπου 1.500 υπαλλήλους, εκ των οποίων περίπου το ένα τρίτο ήταν Βεδουίνοι. Περισσότεροι από 100 ήταν Παλαιστίνιοι που μεταφέρονταν καθημερινά με λεωφορεία από τη Δυτική Όχθη, ενώ προ μεταφοράς ο αριθμός αυτός έφτανε ακόμη και τους 500.

Η εταιρεία άσκησε πιέσεις για να λάβει ισραηλινές άδειες εργασίας για ορισμένους από αυτούς ώστε να εργαστούν στο νέο εργοστάσιο, έβαλε λεωφορεία για τη μετακίνησή τους, ενώ άρχισε να προσλαμβάνει και Βεδουίνους που ζούσαν κοντά στις νέες εγκαταστάσεις.  Κάποτε ήταν νομάδες, αλλά τώρα έχουν εγκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό, είναι μουσουλμάνοι Άραβες και έχουν ισραηλινή υπηκοότητα. Κατά τη διάρκεια του πολέμου της ανεξαρτησίας του Ισραήλ, σχεδόν το 90% των Βεδουίνων που ζούσαν τότε στη Νεγκέβ αναγκάστηκαν να φύγουν, κυρίως στην Ιορδανία.

Το νέο εργοστάσιο της SodaStream περιλάμβανε μια συναγωγή καθώς και μουσουλμανικές αίθουσες προσευχής. Η ετήσια γιορτή του Ραμαζανιού έγινε μία από τις μεγαλύτερες του Ισραήλ, με χιλιάδες καλεσμένους, μεταξύ των οποίων ο πρέσβης των ΗΠΑ και άλλοι διπλωμάτες. Συγκεντρώθηκαν έξω, τρώγοντας ψητό κοτόπουλο και αρνί και ένα παραδοσιακό πιάτο ρυζιού που ονομάζεται maqluba. Με πολλούς Αιθίοπες στο προσωπικό, η SodaStream γιόρτασε επίσης την εβραϊκή εθιοπική γιορτή Sigd, σερβίροντας ένα γεύμα με injera, ένα αιθιοπικό ψωμί.

Τι συμβαίνει τώρα

«Το εργοστάσιο λειτουργεί τώρα με περίπου τα δύο τρίτα του συνήθους προσωπικού του», σύμφωνα με την εταιρεία. Τουλάχιστον ένας υπάλληλος της SodaStream έχει σκοτωθεί και ένας έχει πέσει θύμα ομηρίας. Άλλοι έχουν χάσει στενά μέλη της οικογένειάς τους, συμπεριλαμβανομένου ενός υπαλλήλου Βεδουίνων, του οποίου ο γιος σκοτώθηκε όταν μια ρουκέτα έπληξε το σπίτι τους στο νότιο Ισραήλ.

Πολλοί ήταν οι εργαζομενοι της SodaStream που απομακρύνθηκαν από τα σπίτια τους ή κλήθηκαν από την ισραηλινή εφεδρεία, ενώ Παλαιστίνιοι υπάλληλοι από τη Δυτική Όχθη δεν μπόρεσαν να έρθουν στη δουλειά τους επειδή τα συνοριακά περάσματα προς το Ισραήλ έχουν κλείσει.

Οι εργαζόμενοι της SodaStream που απομακρύνθηκαν από τα σπίτια τους στο νότιο Ισραήλ μεταφέρθηκαν σε ξενοδοχεία σε πιο ασφαλείς περιοχές. Η εταιρεία τούς παρείχε τρόφιμα, προϊόντα υγιεινής και άλλα είδη πρώτης ανάγκης. Δύο διευθυντές προσφέρθηκαν εθελοντικά να φιλοξενήσουν τους εκτοπισμένους υπαλλήλους στα σπίτια τους. Άλλοι εργαζόμενοι μαγείρεψαν γεύματα, έκαναν παραδόσεις στις οικογένειες των εργαζομένων και βοήθησαν με τη φροντίδα των παιδιών.

«Αυτό στο οποίο επικεντρωνόμαστε αυτή τη στιγμή είναι σε μεγάλο βαθμό η ασφάλεια των συναδέλφων μας και των οικογενειών τους», διευκρίνισε ο οικονομικός διευθυντής της PepsiCo, Hugh Johnston. Οι συνάδελφοι παρέμειναν σε επαφή μέσω WhatsApp, ελέγχοντας ο ένας τον άλλον, προσφέροντας υποστήριξη και ανταλλάσσοντας συμβουλές σχετικά με το πώς να προστατεύουν τα παιδιά τους από τις βίαιες εικόνες στις ειδήσεις.

Ένα διεσπίλυτο πρόβλημα για τις επιχειρήσεις

Η βία έχει ξεριζώσει οικογένειες και έχει διαταράξει πολλές επιχειρήσεις στην περιοχή. Ο διευθύνων σύμβουλος της Coca-Cola James Quincey δήλωσε την Τρίτη ότι στον αριθμό των νεκρών περιλαμβάνονται Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι υπάλληλοι του δικτύου εμφιάλωσης της εταιρείας.

Η Augury, πάλι, εταιρεία λογισμικού με έδρα τη Νέα Υόρκη και το Ισραήλ, έχει 160 υπαλλήλους στη χώρα.«Κάθε εργαζόμενος γνωρίζει κάποιον που σκοτώθηκε, τραυματίστηκε ή κρατείται όμηρος», τόνισε ο Saar Yoskovitz, διευθύνων σύμβουλος και συνιδρυτής της εταιρείας. Τριάντα από τους υπαλλήλους του υπηρετούν τώρα στην ισραηλινή στρατιωτική εφεδρεία και άλλοι 30 έχουν μέλη της οικογένειας ή συζύγους που έχουν κληθεί να υπηρετήσουν. Πέρυσι η Augury κέρδισε βραβείο για την ποικιλομορφία του προσωπικού της, το οποίο είναι περίπου 10% αραβικό.

«Έχουμε Άραβες εργαζόμενους, έχουμε κοσμικούς Εβραίους, έχουμε ορθόδοξους Εβραίους, έχουμε δεξιούς και αριστερούς», δήλωσε ο Yoskovitz. «Όλοι περνούν την κόλαση», πρόσθεσε, »και ο καθένας ζει τη δική του εκδοχή της».

Αμέσως μετά τις επιθέσεις της Χαμάς, η ηγετική ομάδα της Augury πραγματοποίησε συναντήσεις όλων των εργαζομένων στο Ισραήλ και στις ΗΠΑ, καθώς και ανοιχτές συνεδρίες στις οποίες οι εργαζόμενοι μοιράστηκαν τον πόνο και τους φόβους τους, τη δυσκολία τους να κοιμηθούν και τις ερωτήσεις σχετικά με το αν θα μιλήσουν στα παιδιά τους για τις επιθέσεις. Μια μη κερδοσκοπική οργάνωση πραγματοποίησε μια συνεδρία μόνο για τους Άραβες υπαλλήλους της Augury.

Και οι περιπτώσεις δεν σταματούν εδώ. Η Optimove, μια ισραηλινή εταιρεία λογισμικού με 500 υπαλλήλους, έχει αναθέσει έργα στη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο για να αναπληρώσει τους δεκάδες εργαζομένους που έχουν επιστρατευτεί ή δεν μπορούν να εργαστούν για άλλους λόγους που σχετίζονται με τον πόλεμο.

«Αυτοί οι ταραγμένοι καιροί ουσιαστικά δοκιμάζουν την υποδομή που διαθέτεις», επισήμανε ο διευθύνων σύμβουλος Pini Yakuel, ο οποίος τώρα διευθύνει την εταιρεία από το διαμέρισμα ενός μέλους της οικογένειάς του στο Τελ Αβίβ.