Γάζα: Πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς: Ποιος θα αναλάβει την ανοικοδόμηση της Γάζας μετά τον πόλεμο;

Τα τελευταία χρόνια, ο Διάλογος της Μανάμα, μια ετήσια συνεύρεση για θέματα ασφαλείας στο Μπαχρέιν, έχει επικεντρωθεί στην απειλή από το Ιράν και τους περιφερειακούς συμμάχους του. Μέχρι τώρα, αρκούσε να κατηγορήσει κάποιος ομιλητής το Ιράν για να εισπράξει χειροκροτήματα, αλλά πλέον αυτό δεν αρκεί, γράφει ο Economist.

Στην τελευταία συνάντηση, ο Μπρετ ΜακΓκουρκ, σύμβουλος του προέδρου Τζο Μπάιντεν για τη Μέση Ανατολή, αναφέρθηκε στον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα, που βρίσκεται στην έβδομη εβδομάδα του.

Πόλεμος Ιράν-Ισραήλ: Φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό τον Γιάννη

Αλλά η κουβέντα που ακολούθησε ήταν «καυτή». Πολλές φορές ο ΜακΓκουρκ ανέφερε ότι η Γάζα θα λάβει «ένα τεράστιο κύμα ανθρωπιστικής βοήθειας», μόνο όταν η Χαμάς απελευθερώσει τους περίπου 240 Ισραηλινούς και ξένους ομήρους που απήγαγε στις 7 Οκτωβρίου.

Η ανθρωπιστική κρίση που πλήττει 2,2 εκατομμύρια ανθρώπους στη Γάζα δεν έχει προηγούμενο. Τα τρόφιμα, το καθαρό νερό και τα φάρμακα σπανίζουν και οι ασθενείς πεθαίνουν σε νοσοκομεία που έχουν ξεμείνει από καύσιμα. Το νότιο μισό του θύλακα έχει διογκωθεί στο διπλάσιο του προπολεμικού πληθυσμού του μετά από την εισροή εκτοπισμένων Παλαιστινίων, ενώ ο βορράς θα είναι πιθανώς ακατοίκητος για χρόνια.

Αλλά ο αμερικανός απεσταλμένος φαινόταν αμετακίνητος. Η ιδέα ότι η βοήθεια προς τους αμάχους της Γάζας εξαρτάται από μια συμφωνία ομήρων δεν ακουγόταν ευχάριστα στο κυρίως αραβικό κοινό.

Αυτό δεν ήταν το μόνο σημείο διαφωνίας. Μετά από δύο ημέρες συνομιλιών με θέμα το σχέδιο για τη μεταπολεμική Γάζα, το αναπόφευκτο συμπέρασμα είναι ότι… δεν υπάρχει σχέδιο.

Ο θρυμματισμένος θύλακας θα χρειαστεί εξωτερική βοήθεια για την παροχή ασφάλειας, ανοικοδόμησης και βασικών υπηρεσιών. Κανείς, όμως, ούτε το Ισραήλ, ούτε η Αμερική, ούτε τα αραβικά κράτη ή οι παλαιστίνιοι ηγέτες- δεν θέλει να αναλάβει την ευθύνη για αυτό.

Η Αμερική ελπίζει ότι τα αραβικά κράτη θα συνεισφέρουν με στρατεύματα σε μια μεταπολεμική ειρηνευτική δύναμη, μια πρόταση που υποστηρίζεται επίσης από ορισμένους ισραηλινούς αξιωματούχους, σύμφωνα με τον Economist. Ωστόσο, η ιδέα δεν έχει βρει μεγάλη υποστήριξη από τους Άραβες. Μάλιστα, ο υπουργός Εξωτερικών της Ιορδανίας Αϊμάν Σαφάντι φάνηκε να το απέκλεισε εντελώς στη διάσκεψη.

Η απροθυμία έχει εξήγηση: Άραβες αξιωματούχοι δεν θέλουν να καθαρίσουν το χάος του Ισραήλ και να το βοηθήσουν να αστυνομεύσει τους άραβες αδελφούς τους. Αλλά, επίσης, δεν επιθυμούν να δουν το Ισραήλ να καταλαμβάνει εκ νέου τον θύλακα και παραδέχονται, τουλάχιστον σε ιδιωτικές συνομιλίες, ότι η Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ) είναι πολύ αδύναμη αυτήν τη στιγμή για να ανακτήσει τον πλήρη έλεγχο της Γάζας.

Ανήμπορη και διεφθαρμένη Παλαιστινιακή Αρχή

Σύμφωνα με τον ΜακΓκούρκ, μακροπρόθεσμα μια «αναζωογονημένη Παλαιστινιακή Αρχή» θα πρέπει να αναλάβει εκ νέου τον έλεγχο (όπως πριν η Χαμάς καταλάβει την εξουσία το 2007).

Για να συμβεί αυτό, όμως, απαιτούνται δύο –απίθανες- εξελίξεις. Πρώτα μια σοβαρή ισραηλινή προσπάθεια για την επίτευξη λύσης δύο κρατών: ο Μαχμούντ Αμπάς, ο παλαιστίνιος πρόεδρος, λέει ότι δεν θα επιστρέψει στη Γάζα χωρίς αυτό. Αλλά ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο ισραηλινός πρωθυπουργός, σε όλη την καριέρα του προσπαθεί να σαμποτάρει αυτή τη λύση των δύο κρατών (και δεν επιθυμεί ούτε η Παλαιστινιακή Αρχή να επιστρέψει στη Γάζα).

Το δεύτερο είναι μια σοβαρή προσπάθεια για την επίτευξη της «αναζωογονημένης» Παλαιστινιακής Αρχής για την οποία μίλησε ο κ. ΜακΓκούρκ. Ο Αμπάς, ο οποίος είναι 88 ετών, εξελέγη το 2005 για τετραετή θητεία. Εξακολουθεί να βρίσκεται στην εξουσία, κατείχε καθήκοντα για περισσότερο από όσο ζούσαν οι περισσότεροι κάτοικοι της Γάζας. Είναι ένας άκαμπτος και αδιάφορος ηγέτης. Τόσο ο ίδιος όσο και οι βοηθοί του, ορισμένοι από τους οποίους είναι επίσης πιθανοί διάδοχοί του, θεωρούνται ευρέως διεφθαρμένοι. Κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει πώς μπορεί να ανανεωθεί η κυβέρνησή του, εκτιμούν οι αναλυτές.

Ακόμη και πριν από τον πόλεμο, τα πλούσια κράτη του Κόλπου είχαν βαρεθεί τη διπλωματία των επιταγών. Μάλλον θα είναι απρόθυμοι να χρηματοδοτήσουν την ανοικοδόμηση στη Γάζα, η οποία θα κοστίσει δισεκατομμύρια δολάρια. «Έχουν ήδη ξαναχτίσει τη Γάζα αρκετές φορές στο παρελθόν», είπε στον Economist ένας δυτικός διπλωμάτης στην περιοχή.

Μετά, υπάρχει η ίδια η Χαμάς. Οι ηγέτες της, και πολλοί από τους μαχητές της, φαίνεται ότι έχουν καταφύγει στη νότια Γάζα, όπου το Ισραήλ δεν έχει στείλει ακόμη χερσαία στρατεύματα. Προς το παρόν, φαίνεται ότι έχουν αρκετά τρόφιμα και καύσιμα για να παραμείνουν στον ιστό των σηράγγων κάτω από τη Γάζα. Οι άμαχοι υποφέρουν υπό την ισραηλινή πολιορκία. Οι κυβερνήτες τους όχι, καθώς δεν βρίσκονται υπό καμία απολύτως πίεση, σύμφωνα με μέλος του συμβουλίου εθνικής ασφάλειας του Ισραήλ. «Αντίθετα, [η πολιορκία] βοηθά τη Χαμάς, γιατί το χρησιμοποιούν για να δημιουργήσουν διεθνή πίεση για κατάπαυση του πυρός».

Το μηδενικό ενδιαφέρον της Χαμάς για τον λαό

Ο αξιωματούχος της Χαμάς, Μούσα Αμπού Μαρζούκ, ανέφερε σε τηλεοπτική συνέντευή του τον περασμένο μήνα ότι η Χαμάς δεν είναι υπεύθυνη για την προστασία των αμάχων στη Γάζα. Οι σήραγγες κάτω από τη λωρίδα, ισχυρίστηκε, υπάρχουν μόνο για την προστασία της Χαμάς, και κατέληξε ότι ο ΟΗΕ και το Ισραήλ θα πρέπει να προστατεύουν τους αμάχους.

Άλλοι ηγέτες της Χαμάς επέκριναν τα Ηνωμένα Έθνη επειδή απέτυχαν να στείλουν αρκετά τρόφιμα και φάρμακα. Έφεραν δυστυχία στη Γάζα πραγματοποιώντας τη σφαγή στο Ισραήλ τον περασμένο μήνα, αλλά θέλουν κάποιος άλλος να αντιμετωπίσει τις συνέπειες.

Για σχεδόν δύο δεκαετίες, η Γάζα ήταν άλυτο πρόβλημα. Το Ισραήλ και η Αίγυπτος αρκέστηκαν στο να την αφήσουν υπό αποκλεισμό μετά την κατάληψη από την Χαμάς. Παρά τις περιστασιακές προσπάθειές του για παλαιστινιακή ενότητα, ο κ. Αμπάς δεν είχε καμία επιθυμία να επιστρέψει στη Γάζα και η Χαμάς ήταν στην ευχάριστη θέση να κρατάει υπό έλεγχο τον υποβαθμισμένο θύλακα. Όλοι προσπάθησαν να διατηρήσουν το status quo.

Αυτό το status quo γκρεμίστηκε το πρωί της 7ης Οκτωβρίου. Το πρόβλημα έχει γίνει πολύ μεγαλύτερο και οι λύσεις είναι τραβηγμένες.

Οι αισιόδοξοι ελπίζουν ότι ο πόλεμος στη Γάζα θα προσφέρει την ευκαιρία να διευθετηθεί οριστικά η ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση. Πιθανότατα, όμως, θα τελειώσει με τη Γάζα ως ένα ακόμη από τα αποτυχημένα κράτη της Μέσης Ανατολής, που θα διαλυθεί αλλά δεν θα ξαναχτιστεί ποτέ.