ΚΑΠ: Πώς θα κατανεμηθεί δικαιότερα το αγροτικό εισόδημα – Τι αποκαλύπτει νέα έκθεση

Tον σημαντικό ρόλο των στρατηγικών σχεδίων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) στη διασφάλιση των εισοδημάτων των αγροτών και της επισιτιστικής ασφάλειας, επιβεβαιώνει νέα έκθεση της Κομισιόν, στηρίζοντας παράλληλα τη μετάβαση της γεωργίας της ΕΕ προς ένα βιώσιμο γεωργικό μοντέλο.

Για την περίοδο 2023-2027, η ΚΑΠ υποστηρίζεται από 307 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 264 δισ. ευρώ προέρχονται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και επιπλέον 43 δισ. ευρώ από εθνικούς πόρους. Παράλληλα, προβλέπονται περίπου 2.500 παρεμβάσεις στα 28 στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ, που υποβλήθηκαν από τα κράτη μέλη και εγκρίθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Νέοι αγρότες: Ενισχύσεις έως 42.500 ευρώ – Τι προβλέπει το νέο πρόγραμμα

Ειδικότερα, η έκθεση επιβεβαιώνει ότι τα στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ αποσκοπούν στην εφαρμογή της πιο φιλόδοξης από ποτέ ΚΑΠ, από περιβαλλοντική και κλιματική άποψη, κατά την περίοδο 2023-2027. Αναλύει τον προβλεπόμενο αντίκτυπο των στρατηγικών σχεδίων στην επίτευξη των στόχων της ΚΑΠ για την περίοδο 2023-2027, ιδίως εκείνων που σχετίζονται με το περιβάλλον, το κλίμα και με κοινωνικές προσδοκίες, όπως η καλή διαβίωση και μεταχείριση των ζώων.

Τονίζει επίσης την ανάγκη να ενισχυθούν τα εργαλεία πρόληψης και διαχείρισης κινδύνων και να ενισχυθούν οι στρατηγικές προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

Πώς θα κατανεμηθεί δικαιότερα το αγροτικό εισόδημα

Συνολικά, τα στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ είναι προσανατολισμένα σε μια κοινή προσπάθεια για τη στήριξη του αγροτικού εισοδήματος, τη διασφάλιση της δικαιότερης κατανομής σε μικρότερες εκμεταλλεύσεις και τη μείωση των εισοδηματικών διαφορών στους πιο ευάλωτους τομείς και τις μειονεκτούσες περιοχές. Υπάρχει επίσης, μια αυξημένη κοινή προσπάθεια εκσυγχρονισμού των εκμεταλλεύσεων και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του κλάδου.

Κατά μέσο όρο, το αγροτικό εισόδημα είναι μόνο το 45% του μέσου μισθού στην οικονομία, με διακυμάνσεις μεταξύ διαφορετικών αγροτικών τομέων και αγροτικών συστημάτων. Το 2020, η στήριξη της ΚΑΠ αντιπροσώπευε το 23% του αγροτικού εισοδήματος της ΕΕ κατά μέσο όρο, η οποία αποδείχτηκε «κλειδί» για τη διατήρηση της γεωργικής δραστηριότητας και των θέσεων εργασίας σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές, επιβραδύνοντας την εγκατάλειψη της γης και την ερήμωση της υπαίθρου.

Άλλωστε, ένας ισχυρός και ανθεκτικός αγροτικός τομέας αποτελεί προϋπόθεση για μια σταθερή παραγωγή τροφίμων, έναν από τους ιστορικούς στόχους της ΚΑΠ, ο οποίος παραμένει επίκαιρος όσο ποτέ σήμερα.

Η αναδιανεμητική πληρωμή

Πάνω από το 10% των άμεσων πληρωμών της ΕΕ, που αντιπροσωπεύουν 4 δισ. ευρώ ετησίως, θα ανακατανεμηθεί μέσω αναδιανεμητικών πληρωμών προς όφελος των μικρομεσαίων εκμεταλλεύσεων.

Η πληρωμή αυτή έχει υπερδιπλασιαστεί σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο.

Παράλληλα, η γήρανση των αγροτών αντιπροσωπεύει μια άλλη πρόκληση για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης επισιτιστικής ασφάλειας.

Γι’ αυτό το λόγο η Κομισιόν χαιρετίζει το γεγονός ότι τα σχέδια θα στηρίξουν 377.000 νέους αγρότες για την εγκατάσταση τους στον αγροτικό χώρο. Στην αύξηση του αριθμού των νέων αγροτών που εισέρχονται στην παραγωγή προχωρούν σχεδόν όλα τα κράτη μέλη.

«Πράσινος» αγροτικός τομέας της ΕΕ

Απαραίτητη προϋπόθεση για να λάβουν το σύνολο των πληρωμών στη νέα ΚΑΠ, οι αγρότες πρέπει θα ακολουθούν τις αυξημένες απαιτήσεις για το περιβάλλον, το κλίμα, την υγεία, την καλή διαβίωση των ζώων και τις αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας. Αυτή η αρχή των όρων ισχύει για σχεδόν το 90% της χρησιμοποιούμενης αγροτικής έκτασης στην ΕΕ και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ενσωμάτωση των πρακτικών βιώσιμης γεωργίας.

Στις «πράσινες» παρεμβάσεις διατίθενται το 32% του συνολικού προϋπολογισμού της ΚΑΠ, που κατευθύνεται σε εθελοντικές δράσεις για την προώθηση των στόχων για το περιβάλλον, το κλίμα και την καλή διαβίωση των ζώων. Η μεγαλύτερη χρηματοδότηση προέρχεται από οικολογικά προγράμματα και δεσμεύσεις για το περιβάλλον και το κλίμα στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης, με 44,7 δισεκατομμύρια ευρώ και 33,2 δισεκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα. Σύμφωνα με την έκθεση, η ευελιξία που παραχωρήθηκε στα κράτη μέλη κατά τον σχεδιασμό αυτών των εργαλείων τους επέτρεψε να στοχεύσουν συγκεκριμένες ανάγκες στο εθνικό ή περιφερειακό τους πλαίσιο.

Για παράδειγμα, η Πορτογαλία, η Βουλγαρία, η Κροατία, η Κύπρος, η Ελλάδα και η Σλοβενία ​​σχεδιάζουν να προωθήσουν τα οργανικά λιπάσματα ως εναλλακτική των συνθετικών. Η Γερμανία υποστηρίζει τόσο τις επενδύσεις όσο και τις ενισχύσεις συντήρησης για τη γεωργοδασοκομία. Η Φινλανδία έχει ένα πρόγραμμα χειμερινής κάλυψης για την προστασία του εδάφους, ενώ η Ισπανία προσφέρει επιπλέον χρηματοδότηση για βιώσιμες πρακτικές βόσκησης και κούρεμα σε βοσκοτόπους για τη μείωση της υποβάθμισης του εδάφους και τη βελτίωση της βιοποικιλότητας. Ένα πολωνικό οικολογικό σύστημα παρέχει σημαντική υποστήριξη για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης των ζώων.

Συνολικά, τα Στρατηγικά Σχέδια έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στον μετριασμό του κλίματος, ιδίως μέσω σημαντικών προσπαθειών για πρακτικές δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα στο έδαφος και στη βιομάζα. Συνολικά, το 35% της αγροτικής γης της ΕΕ θα πρέπει να επωφεληθεί από δράσεις τόσο για τη δέσμευση του άνθρακα όσο και για τη μείωση των εκπομπών οξειδίου του αζώτου. Σημειώνεται επίσης πρόοδος στην προστασία της αειφόρου διαχείρισης των φυσικών πόρων, με σημαντικές προσπάθειες για την προστασία του εδάφους, με εθελοντικές πρακτικές που καλύπτουν το 47% της αγροτικής γης της ΕΕ.

Στροφή στα βιολογικά

Όσον αφορά τις φιλοδοξίες της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ για το 2030, τα Στρατηγικά Σχέδια θα συμβάλουν στην επίτευξη του στόχου το 25% της ευρωπαϊκής αγροτικής έκτασης να καλλιεργείται βιολογικά.

Μέχρι το 2027, εκτιμάται ότι το 10% της αγροτικής γης της ΕΕ (5,6% το 2020) θα λάβει στήριξη από την ΚΑΠ για μετατροπή σε βιολογική παραγωγή.

Σύμφωνα με την έκθεση, οι συμπληρωματικές εθνικές πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη της αγοράς θα βοηθήσουν στην επίτευξη του συνολικού στόχου.

Εργαλεία διαχείρισης κινδύνου

Η έκθεση αναγνωρίζει επίσης τομείς για τους οποίους τα Στρατηγικά Σχέδια συλλογικά θα μπορούσαν να ήταν προσανατολισμένα σε πιο βέλτιστες προσεγγίσεις.

Για παράδειγμα, λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων και έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από κρίσεις και διαταραχές, η Κομισιόν ζητά περαιτέρω ενίσχυση των εργαλείων διαχείρισης κινδύνου σε ολόκληρη την Ένωση. Παρά τις αυξανόμενες προσπάθειες, μόνο το 14% περίπου του συνόλου των εκμεταλλεύσεων της ΕΕ αναμένεται να επωφεληθεί από αυτή τη στήριξη της ΚΑΠ.

Και αυτό οφείλεται στο γεγονός, ότι τα κράτη μέλη ενδέχεται να μην χρησιμοποιούν πάντα τη χρηματοδότηση της ΚΑΠ για τον σκοπό αυτό και να εφαρμόζουν αντ’ αυτού εθνικά ασφαλιστικά συστήματα.

Απαιτούνται επίσης προληπτικά μέτρα για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών των κρίσεων και για την αύξηση της ανθεκτικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων μεσοπρόθεσμα.

Υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών

Στην αξιολόγησή της, η Επιτροπή σημειώνει επίσης ότι απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες ώστε περισσότερες εκμεταλλεύσεις να υιοθετήσουν τις ψηφιακές τεχνολογίες και την καινοτομία. Ομοίως, το ευρύ φάσμα αναγκών για συμβουλές, κατάρτιση και ανταλλαγή γνώσεων δεν θα καλυφθεί από τη μέχρι στιγμής προγραμματισμένη χρηματοδότηση.

Οι ίδιες προκλήσεις ισχύουν και για τις αγροτικές κοινότητες. Το πρόγραμμα Leader, αντιπροσωπεύει το 7,7% των συνολικών ταμείων αγροτικής ανάπτυξης της ΕΕ.

Τέλος, η Επιτροπή τονίζει στην έκθεση ότι τα στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ δεν είναι το μόνο απαραίτητο εργαλείο που θα συμβάλλει τόσο στην εφαρμογή των φιλόδοξων στρατηγικών «Πράσινη Συμφωνία» (Green Deal), «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» (Farm to Fork) και την πολιτική για τη βιοποικιλότητα όσο και στην αντιμετώπιση παρόμοιων προκλήσεων.

Για παράδειγμα, η ανανέωση των γενεών, η μικροβιακή αντοχή και οι κοινωνικοοικονομικές ανάγκες των αγροτικών περιοχών δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν πλήρως χωρίς την κινητοποίηση άλλων εθνικών μέτρων και χρηματοδότησης από την ΕΕ, όπως τα ταμεία συνοχής της ΕΕ και η διευκόλυνση ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.