Τουρκία: Πώς τροφοδοτεί την πολεμική μηχανή της Ρωσίας

Σημαντική αύξηση καταγράφουν φέτος οι τουρκικές εξαγωγές στη Ρωσία, αγαθών ζωτικής σημασίας για την πολεμική μηχανή της Μόσχας, εντείνοντας τις ανησυχίες μεταξύ των ΗΠΑ και των συμμάχων τους ότι η χώρα λειτουργεί ως αγωγός για ευαίσθητα είδη από τους δικούς τους κατασκευαστές.

Όπως επισημαίνουν οι Financial Times, το αυξανόμενο εμπόριο και η αντίστοιχη αύξηση των εισαγωγών στην Τουρκία 45 υλικών που χρησιμοποιεί ο ρωσικός στρατός, υπονομεύει τις προσπάθειες των ΗΠΑ και της Ευρώπης να περιορίσουν την ικανότητα της Μόσχας να εξοπλίσει τις ένοπλες δυνάμεις της, τροφοδοτώντας εντάσεις μεταξύ της Άγκυρας και των εταίρων της στο ΝΑΤΟ.

Προχωρά το deal Μόσχας- Άγκυρας για κόμβο φυσικού αερίου στην Τουρκία

Σε ένδειξη του πώς έχει καταστεί προτεραιότητα στην Ουάσιγκτον να χαλιναγωγήσει αυτό το εμπόριο, ο Μπράιαν Νέλσον, υφυπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ για θέματα τρομοκρατίας και χρηματοοικονομικών πληροφοριών, θα επισκεφθεί την Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα αυτή την εβδομάδα. Θα είναι το δεύτερο ταξίδι του Νέλσον στην Τουρκία φέτος και έρχεται εν μέσω ενδείξεων ότι ορισμένα εξαρτήματα διπλής χρήσης — που προσδιορίζονται από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους ως ιδιαίτερης αξίας για τον πόλεμο — μεταφέρονται απευθείας στη Ρωσία.

Σημαντικές εξαγωγές

Σύμφωνα με τους FT, τους πρώτους εννέα μήνες του 2023, η Τουρκία ανέφερε εξαγωγές 158 εκατομμυρίων δολαρίων 45 αγαθών που οι ΗΠΑ χαρακτηρίζουν ως «υψηλής προτεραιότητας» στη Ρωσία και σε πέντε πρώην σοβιετικές χώρες που είναι ύποπτες ότι ενεργούν ως μεσάζοντες για τη Μόσχα. Αυτό ήταν τριπλάσιο από το επίπεδο που καταγράφηκε την ίδια περίοδο το 2022, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία .

Ο μέσος αριθμός για το 2015-21 ήταν 28 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με ανάλυση των δεδομένων των Financial Times από τη βάση δεδομένων των τελωνείων Trade Data Monitor.

Οι 45 κατηγορίες αγαθών, που περιλαμβάνουν είδη όπως μικροτσίπ, εξοπλισμό επικοινωνιών και εξαρτήματα όπως τηλεσκοπικά σκοπευτικά, υπόκεινται σε ελέγχους εξαγωγών των ΗΠΑ, της ΕΕ, της Ιαπωνίας και του Ηνωμένου Βασιλείου με στόχο την αποτροπή εισόδου τους στη Ρωσία. Αλλά αυτά μπορούν να παρακαμφθούν από εταιρείες που χρησιμοποιούν δομές μεσάζοντα για να συγκαλύψουν τους τελικούς προορισμούς τους.

Ρυθμιστικά κενά

Οι  εισαγωγές αγαθών υψηλής προτεραιότητας της Τουρκίας από τις χώρες της G7 αυξήθηκαν περισσότερο από 60% μέχρι στιγμής φέτος σε σύγκριση με τις ίδιες περιόδους μεταξύ 2015 και 2021 σε σχεδόν 500 εκατομμύρια δολάρια.

Σύμφωνα με την Emily Kilcrease, διευθύντρια του Προγράμματος Ενέργειας, Οικονομίας και Ασφάλειας στο think-tank Center for a New American Security, το εμπόριο ανθεί εκμεταλλευόμενο τα ρυθμιστικά κενά μεταξύ των ελέγχων των εξαγωγών των ΗΠΑ και της επιβολής της ΕΕ,

«Με ορισμένες από τις τρίτες χώρες όπως η Τουρκία, βρισκόμαστε πραγματικά σε πιο αδύναμη θέση επιβολής από ό,τι θα θέλαμε να είμαστε τελικά», δήλωσε  η Kilcrease, πρώην αναπληρώτρια βοηθός εμπορική εκπρόσωπος των ΗΠΑ. «Πρέπει πραγματικά να στηριχτούμε σε αυτές τις χώρες για να λάβουν μέτρα επιβολής στις δικές τους δικαιοδοσίες, για να προσεγγίσουμε τις συγκεκριμένες οντότητες που διευκολύνουν τη μεταφόρτωση».

Η Τουρκία, μαζί με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, συχνά χρησιμεύει ως ενδιάμεσος προορισμός για ρωσικές οντότητες που επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν διαδρομές εισαγωγής πολλαπλών σταδίων για να παρακάμψουν τους ελέγχους, δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος των κυρώσεων.

Τα επίσημα στοιχεία από την Τουρκία έδειξαν αύξηση στις δηλώσεις εξαγωγών αγαθών υψηλής προτεραιότητας προς τα πρώην σοβιετικά έθνη Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία, Καζακστάν, Κιργιζιστάν και Ουζμπεκιστάν, αλλά οι στατιστικές υπηρεσίες αυτών των χωρών δεν έχουν καταγράψει αντίστοιχη αύξηση στις εισαγωγές.

Αυτές οι μεγάλες αποκλίσεις υποδηλώνουν ότι αντικείμενα που ανέφερε η Τουρκία ότι προορίζονταν για μεσάζοντες μεταφέρονταν απευθείας στη Ρωσία, ανέφεραν οι αναλυτές. Το Καζακστάν κατέγραψε εισαγωγές αγαθών υψηλής προτεραιότητας από την Τουρκία ύψους 6,1 εκατομμυρίων δολαρίων το έτος έως τον Σεπτέμβριο, αλλά τα στοιχεία της Τουρκίας δείχνουν ότι οι εξαγωγές αυτών των αγαθών στο Καζακστάν ανήλθαν σε 66 εκατομμύρια δολάρια την ίδια περίοδο.

«Είναι προφανές ότι αυτά τα αγαθά πηγαίνουν στη Ρωσία», είπε η Ελίνα Ριμπάκοβα, ανώτερη συνεργάτιδα στο think-tank του Ινστιτούτου Πίτερσον για τη Διεθνή Οικονομία και αντιπρόεδρος για την εξωτερική πολιτική στη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου.