Η ευημερία δεν είναι υπόθεση «δεικτών»

Φαινομενικά τα πράγματα πάνε ιδιαίτερα καλά για την ελληνική οικονομία.

Η επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας σημαίνει ότι οι οίκοι αξιολόγησης μας θεωρούν μια αξιόπιστη και κυρίως αξιόχρεη χώρα, που πρακτικά σημαίνει ότι η Ελλάδα θα μπορεί να δανείζεται με χαμηλότερο κόστος.

Ο ρυθμός ανάπτυξης υποχωρεί κάπως, αλλά παραμένει θετικός την ώρα που η Ευρώπη βυθίζεται στη στασιμότητα.

Η ανεργία υποχωρεί και φαίνεται να έχουμε ξεφύγει από την εφιαλτική κατάσταση προηγούμενων ετών, αν και τα ποιοτικά στοιχεία της απασχόλησης δεν είναι ενθαρρυντικά.

Μεγάλα έργα και επενδύσεις ανακοινώνονται.

Όμως, την ίδια στιγμή όλες οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι ανησυχούν για την οικονομική τους κατάσταση, ενώ ανησυχητικά είναι τα ευρήματα και σε ότι αφορά άλλους δείκτες, όπως της φτώχειας και της υλικής στέρησης.

Η ακρίβεια και η κατάσταση της οικονομίας είναι πάντα στην κορυφή των προβλημάτων που αναφέρουν οι πολίτες όταν ερωτώνται για το ποια θεωρούν τα σημαντικότερα προβλήματα της χώρας.

Τα νοικοκυριά βιώνουν την αντίφαση να έχουν υψηλότερες αποδοχές και παρ’ όλα αυτά μειωμένη πραγματική αγοραστική δύναμη.

Όλοι αναμένουν με αγωνία τι θα βγει με τα νέα τιμολόγια της ενέργειας.

Το κόστος κατοικίας σε ορισμένες περιοχές έχει εκτιναχτεί στα ύψη, γεννώντας, μεταξύ άλλων, το ερώτημα πόσο επιθυμητή είναι μια τουριστική ανάπτυξη που διώχνει μονίμους κατοίκους από τη γειτονιά τους.

Όμως, πέρα από το τι βιώνουν οι ίδιοι οι πολίτες υπάρχουν και άλλα κρίσιμα ερωτήματα.

Για παράδειγμα, το να εξακολουθούμε να θεωρούμε ατμομηχανή της ανάπτυξης τον τουρισμό και όχι κλάδους υψηλής προστιθέμενης αξίας λέει πολλά για το αναπτυξιακό μοντέλο που επιλέγεται, κατ’ επέκταση για το μέλλον της απασχόλησης, την ανταγωνιστικότητα, την ποιότητα της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης.

Ούτε εμπνέει μεγάλη αισιοδοξία ότι δεν κάνουμε μια σοβαρή συζήτηση για τον αγροτικό τομέα ή ότι έχουμε ξεχάσει τι σημαίνει «βιομηχανική πολιτική».

Ακόμη και μια μεγάλη πρωτοβουλία όπως είναι η μεταρρύθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης τη συζητάμε περισσότερο με όρους «εκπαιδευτικής αγοράς» παρά ως μοχλό για γνώση και έρευνα που θα διαμορφώσει μια ενδογενή αναπτυξιακή δυναμική.

Δεν θέλω να απαξιώσω τα σχέδια που γίνονται για επενδύσεις σε διάφορους τομείς ή καινοτόμες ιδέες που δοκιμάζουν αρκετές επιχειρήσεις.

Αυτό που θέλω να υπογραμμίσω είναι ότι όλα αυτά δεν εντάσσονται σε ένα συνολικότερο σχέδιο που τελικά θα σημαίνει ότι οι άνθρωποι θα ζουν καλύτερα, θα έχουν καλύτερους μισθούς, ένα πραγματικό κοινωνικό κράτος, ποιοτική δημόσια παιδεία, λιγότερη ανασφάλεια και περισσότερη αισιοδοξία για το μέλλον.

Γιατί φοβάμαι ότι έχουμε φτιάξει μια αντίληψη για την ανάπτυξη, βάσει της οποίας αρκεί η βελτίωση κάποιων σκληρών οικονομικών δεικτών και η βελτίωση της αξιολόγησης από τους διεθνείς οίκους για να έρθει η ευημερία.

Μόνο που τα πράγματα στην πραγματικότητα δεν λειτουργούν έτσι.

Τα βήματα που χωρίζουν την «ανάπτυξη» από την ευημερία δεν είναι οικονομικά, είναι κυρίως πολιτικά.

Αφορούν πολιτικές αποφάσεις για το πώς θέλουμε την οικονομία, για την κατεύθυνση των επενδύσεων, τη δίκαιη αμοιβή της εργασίας, την εξάλειψη των ανισοτήτων, την ισορροπία ανάμεσα στον δυναμισμό της αγοράς και την κοινωνική προστασία.

Πολιτικές αποφάσεις που προϋποθέτουν και ανάλογη πολιτική συζήτηση.

Αυτή που δεν κάνουμε στη χώρα μας.