Διεθνής ημέρα γυναικών στην επιστήμη: Ριγμένες σε ερευνητικά κονδύλια και μισθούς [γράφημα]

Η ιστορία της επιστήμης έχει να επιδείξει σημαντικές ανακαλύψεις που έκαναν γυναίκες όπως, μεταξύ άλλων, η Μαρί Κιουρί και η Ιρέν Ζολιό Κιουρί. Κι όμως, μέχρι και σήμερα, το ετος 2024, οι γυναίκες δεν έχουν την ίδια πρόσβαση στην αγορά εργασίας, ενώ υπάρχει χάσμα μισθών ανάμεσα στα δύο φύλα.

Το ίδιο συμβαίνει και στην επιστήμη. Σύμφωνα λοιπόν με την UNESCO, λιγότερο από το 30 % των ερευνητών παγκοσμίως είναι γυναίκες. Με αφορμή το σημερινό εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας για τις Γυναίκες και τα Κορίτσια στην Επιστήμη, φέτος η παγκόσμια κοινότητα απευθύνει κάλεσμα για μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών και των κοριτσιών στην επιστήμη.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, καθώς οι γυναίκες προσβλέπουν στην πρόοδο της επιστημονικής σταδιοδρομίας, οι ανισότητες και οι διακρίσεις συνεχίζουν να υπονομεύουν τις δυνατότητές τους.

Οι γυναίκες αποτελούν λιγότερο από το ένα τρίτο του εργατικού δυναμικού στους τομείς των θετικών επιστημών, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών και ακόμη λιγότερο στους τομείς αιχμής.

Εργασία: Τελικά, ποιο φύλο ευνοείται λόγω… εμφάνισης;

Μόλις ένας στους πέντε επαγγελματίες που ασχολούνται με την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι γυναίκα.

Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat το μέσο μισθολογικό χάσμα στην Ε.Ε ανέρχεται σε ποσοστό 12,7%, ενώ στη χώρα μας υπολογίζεται σε 10,4%.

Μεταξύ των χωρών όπου παρατηρούνται οι μεγαλύτερες διαφορές στις αμοιβές ανδρών και γυναικών, περιλαμβάνεται η Εσθονία (20,5%), η Αυστρία (18,8%), η Γερμανία (17,6%) και η Ουγγαρία (17,3%). Μόνο στο Λουξεμβούργο οι γυναίκες αμείβονται καλύτερα από τους άνδρες, ενώ οι μικρότερες διαφορές -υπέρ των ανδρών- παρουσιάζονται σε Ρουμανία (3,6%), Σλοβενία (3,8%) και Πολωνία (4,5%).

• Οι γυναίκες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, λαμβάνουν μικρότερα ερευνητικά κονδύλια και αντιπροσωπεύουν το 33,3% όλων των ερευνητών.
• Μόνο το 12% των μελών των εθνικών επιστημονικών ακαδημιών είναι γυναίκες.
• Σε τομείς αιχμής όπως η τεχνητή νοημοσύνη, μόνο ένας στους πέντε επαγγελματίες (22%) είναι γυναίκα.
• Οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν μόνο το 28% των αποφοίτων μηχανικών και το 40% των αποφοίτων στην επιστήμη των υπολογιστών και την πληροφορική.
• Οι ερευνήτριες τείνουν να έχουν συντομότερη, λιγότερο καλά αμειβόμενη σταδιοδρομία. Το έργο τους δεν παρουσιάζεται ισότιμα σε περιοδικά υψηλού κύρους ενώ συχνά παραβλέπονται για προαγωγή.

Το ιστορικό

Το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων έχει διατηρηθεί όλα αυτά τα χρόνια σε όλα τα επίπεδα της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών (STEM) σε όλο τον κόσμο.

Παρόλο που οι γυναίκες έχουν σημειώσει τεράστια πρόοδο προς την αύξηση της συμμετοχής τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται σε αυτούς τους τομείς.

Η ισότητα των φύλων ήταν πάντα ένα βασικό ζήτημα για τα Ηνωμένα Έθνη. Η ισότητα των φύλων και η ενδυνάμωση των γυναικών και των κοριτσιών θα συμβάλουν καθοριστικά όχι μόνο στην οικονομική ανάπτυξη του κόσμου, αλλά και στην πρόοδο σε όλους τους στόχους και τους στόχους της Ατζέντας 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.

Στις 14 Μαρτίου 2011, η Επιτροπή για το Καθεστώς των Γυναικών ενέκρινε έκθεση σχετικά με την πρόσβαση και τη συμμετοχή γυναικών και κοριτσιών στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και την επιστήμη και την τεχνολογία, καθώς και για την προώθηση της ίσης πρόσβασης των γυναικών για πλήρη απασχόληση και αξιοπρεπή εργασία.

Στις 20 Δεκεμβρίου 2013, η Γενική Συνέλευση ενέκρινε ψήφισμα για την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία για την ανάπτυξη, στο οποίο αναγνώρισε ότι η πλήρης και ισότιμη πρόσβαση και συμμετοχή στην επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία για τις γυναίκες και τα κορίτσια όλων των ηλικιών είναι επιτακτική ανάγκη για την επίτευξη του φύλου την ισότητα και την ενδυνάμωση γυναικών και κοριτσιών.

Τα δικαιώματα των γυναικών ως «ανθρώπινο δικαίωμα»

Η ισότητα των φύλων έγινε μέρος του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 10 Δεκεμβρίου 1948.

Αυτό το έγγραφο – ορόσημο στην ιστορία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναγνώριζε ότι «Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι σε αξιοπρέπεια και δικαιώματα» και ότι «καθένας έχει δικαίωμα σε όλα τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που αναφέρονται στην παρούσα Διακήρυξη, χωρίς καμία διάκριση, όπως φυλή, χρώμα, φύλο, γλώσσα, θρησκεία, … γέννηση ή άλλη κατάσταση».

Καθώς το διεθνές φεμινιστικό κίνημα άρχισε να αποκτά δυναμική κατά τη δεκαετία του 1970, η Γενική Συνέλευση κήρυξε το 1975 ως Διεθνές Έτος της Γυναίκας και οργάνωσε την πρώτη Παγκόσμια Διάσκεψη για τις Γυναίκες, που πραγματοποιήθηκε στην Πόλη του Μεξικού.

Κατόπιν προτροπής της Διάσκεψης, στη συνέχεια κήρυξε τα έτη 1976-1985 ως Δεκαετία του ΟΗΕ για τις γυναίκες και ίδρυσε ένα Εθελοντικό Ταμείο για τη Δεκαετία.

Το 1979, η Γενική Συνέλευση ενέκρινε τη Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW), η οποία συχνά περιγράφεται ως Διεθνής Διακήρυξη Δικαιωμάτων των Γυναικών.

Στα 30 άρθρα της, η Σύμβαση ορίζει ρητά τις διακρίσεις εις βάρος των γυναικών και θέτει μια ατζέντα για εθνική δράση για τον τερματισμό αυτών των διακρίσεων.

Η Σύμβαση στοχεύει τον πολιτισμό και την παράδοση ως δυνάμεις με επιρροή που διαμορφώνουν τους ρόλους των φύλων και τις οικογενειακές σχέσεις και είναι η πρώτη συνθήκη για τα ανθρώπινα δικαιώματα που επιβεβαιώνει τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών.

Πέντε χρόνια μετά τη διάσκεψη της Πόλης του Μεξικού, πραγματοποιήθηκε το 1980 στην Κοπεγχάγη μια Δεύτερη Παγκόσμια Διάσκεψη για τις Γυναίκες.

Γέννηση του Παγκόσμιου Φεμινισμού

Το 1985, πραγματοποιήθηκε στο Ναϊρόμπι η Παγκόσμια Διάσκεψη για την Ανασκόπηση και την Αξιολόγηση των Επιτευγμάτων της Δεκαετίας των Ηνωμένων Εθνών για τις Γυναίκες: Ισότητα, Ανάπτυξη και Ειρήνη. Συγκλήθηκε σε μια εποχή που το κίνημα για την ισότητα των φύλων είχε επιτέλους αποκτήσει πραγματική παγκόσμια αναγνώριση και 15.000 εκπρόσωποι μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ) συμμετείχαν σε ένα παράλληλο Φόρουμ ΜΚΟ.

Το γεγονός χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως «η γέννηση του παγκόσμιου φεμινισμού».

Συνειδητοποιώντας ότι οι στόχοι της Διάσκεψης της Πόλης του Μεξικού δεν είχαν εκπληρωθεί επαρκώς, οι 157 κυβερνήσεις που συμμετείχαν υιοθέτησαν τις Μελλοντικές Στρατηγικές του Ναϊρόμπι για το Έτος 2000. Το έγγραφο άνοιξε νέους δρόμους δηλώνοντας όλα τα ζητήματα ως γυναικεία ζητήματα.