Δάση: Πώς θα γίνει η ολοκληρωμένη διαχείριση των οικοσυστημάτων της χώρας [γραφήματα]

Τη μεταρρύθμιση για τη διαχείριση των δημόσιων δασών ανέλυσε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης, σήμερα (27/2) σε συνέντευξη Τύπου, γνωστοποιώντας παράλληλα τα δάση, τα οποία αφορούν οι πρώτες διαχειριστικές μελέτες που ανατίθενται. Ακόμη, παρουσίασε την πορεία υλοποίησης του προγράμματος προληπτικών καθαρισμών δασών (AntiNero), το οποίο βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη σε πληθώρα περιοχών της χώρας.

Η συνέντευξη Τύπου πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με τη συμμετοχή του Γενικού Γραμματέα Δασών, κ. Ευστάθιου Σταθόπουλου και του Γενικού Διευθυντή Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος, κ. Ευάγγελου Γκουντούφα.

Δάση: Σε εξέλιξη διαγωνισμοί και έργα 310,5 εκατ. από το ΤΑΙΠΕΔ για την αντιπυρική προστασία [γράφημα]

Πιο συγκεκριμένα, για τη διαχείριση των δημόσιων δασικών οικοσυστημάτων της χώρας, όπως την περιέγραψε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, λαμβάνονται οι εξής πρωτοβουλίες, οι οποίες αποτυπώνονται σε διατάξεις σχεδίου νόμου, που αναμένεται να τεθεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα σε δημόσια διαβούλευση:

• Η ανάθεση της υλοποίησης της διαχείρισης και της εκμετάλλευσης δημοσίων δασών ή διαχειριστικών μονάδων γίνεται κατόπιν δημόσιας πρόσκλησης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
• Με την πρόσκληση προκηρύσσεται η ανάθεση της υλοποίησης της διαχείρισης και της εκμετάλλευσης ενός ή περισσότερων δασών ή μιας ή περισσοτέρων διαχειριστικών μονάδων κατά μόνας ή από κοινού. Ο συνδυασμός των δασών ή των διαχειριστικών μονάδων στηρίζεται στην παραγωγική ικανότητα αυτών, τον βαθμό δυσκολίας της απόληψης, την απόσταση που τα χωρίζει, την πιθανότητα εκδήλωσης επικίνδυνης πυρκαγιάς και το έτος λήξης της διάρκειας των οικείων διαχειριστικών μελετών.
• Στην πρόσκληση ορίζονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:

α) οι ποσότητες και τα είδη βιομάζας που επιτρέπεται κατ’ ανώτατο όριο να αποληφθούν σύμφωνα με τις εγκεκριμένες διαχειριστικές μελέτες,

β) οι εργασίες καθαρισμού δασών, τα είδη και οι ποσότητες βιομάζας που θα αποληφθούν με αυτές, καθώς και ο χρονικός προγραμματισμός υλοποίησης αυτών των εργασιών,

γ) το ύψος της επιδότησης της βιομάζας που απολαμβάνεται ανά είδος και κατά περίπτωση, και

δ) το ελάχιστο ποσοστό της αξίας των τιμολογίων πώλησης της αποληπτόμενης βιομάζας, το οποίο θα αποδοθεί στο Δημόσιο κ.ά.

• Το ύψος της εγγύησης συμμετοχής ορίζεται στην πρόσκληση και προσδιορίζεται στο 4% της προϋπολογιζόμενης αξίας της σύμβασης.
• Η ανάθεση γίνεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας ύστερα από εισήγηση της επιτροπής διενέργειας του διαγωνισμού με κριτήριο την πλέον συμφέρουσα προσφορά με βάση τα παρακάτω κριτήρια:

α) το ποσοστό βιομάζας που θα αποληφθεί σε σχέση με το προβλεπόμενο στη διαχειριστική μελέτη και τη μελέτη αντιπυρικής προστασίας (Συντελεστής 40 %)

β) το χρονικό διάστημα υλοποίησης των δασοκομικών εργασιών συντήρησης και βελτίωσης του δάσους που αποβλέπουν στον καθαρισμό αυτού, σε σχέση με το απώτατο σχετικό όριο που θέτει η εγκεκριμένη διαχειριστική – αντιπυρική μελέτη (Συντελεστής 40%)

γ) το ποσοστό της αξίας των τιμολογίων πώλησης της αποληπτόμενης βιομάζας, το οποίο θα αποδοθεί στο Δημόσιο (Συντελεστής 20%).

• Δικαίωμα συμμετοχής στη διαδικασία ανάθεσης της υλοποίησης της διαχείρισης και εκμετάλλευσης δημοσίων δασών ή διαχειριστικών μονάδων έχουν οι Δασικοί Συνεταιρισμοί Εργασίας (ΔΑ.Σ.Ε.) που πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Επιτρέπεται η σύσταση ενώσεων προσώπων με νομική προσωπικότητα (Υβριδικά Συνεργατικά Σχήματα – Υ.Σ.Σχη.), στις οποίες μετέχουν ως μέρη ΔΑ.Σ.Ε. με συνολικό ποσοστό 50% και λοιπά φυσικά ή νομικά πρόσωπα του ιδιωτικού τομέα με συνολικό ποσοστό 50%, με σκοπό τη διαχείριση των δασών.

Στα Υ.Σ.Σχη. μπορούν να συμμετέχουν ΔΑ.Σ.Ε. που:

α) έχουν συσταθεί και λειτουργούν σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του ν. 4423/2016,

β) είναι εγγεγραμμένες στο Μητρώο Δασικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων και Δασεργατών («ΜΗ.ΔΑ.Σ.Ο.») και δεν έχουν διαγραφεί οριστικά ή προσωρινά και

γ) δεν συμμετέχουν σε άλλο Υ.Σ.Σχη.

Τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, εξαιρουμένων των ΔΑΣΕ, που συμμετέχουν στα Υ.Σ.Σχη. πρέπει να πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

α) έχουν ως κύριο αντικείμενο δραστηριότητας τη μεταποίηση ξυλείας και προϊόντων αυτής,

β) έχουν συσταθεί τουλάχιστον πέντε έτη πριν την δημοσίευση της πρόσκλησης,

γ) ο κύκλος εργασιών τους κατά τα τρία τελευταία πλήρη οικονομικά έτη πριν την δημοσίευση της πρόσκλησης είναι αθροιστικά ίσος ή μεγαλύτερος των 5.000.000 ευρώ, ο δε ειδικός κύκλος εργασιών που αφορά τη μεταποίηση ξυλείας και προϊόντων αυτής είναι αθροιστικά ίσος ή μεγαλύτερος των 3.000.000 ευρώ και

δ) δεν συμμετέχουν σε άλλο Υ.Σ.Σχη.

Μπορούν να συμμετέχουν στα Υ.Σ.Σχη. και νομικά πρόσωπα με οικονομικές δραστηριότητες που επιτρέπουν την αξιοποίηση της δασικής βιομάζας ως εξής:

α) για παραγωγή θερμικής, ηλεκτρικής ενέργειας ή ανανεώσιμων αερίων από βιομάζα (βιοενέργεια) είτε με σκοπό την ιδιοκατανάλωση είτε την πώληση της ενέργειας αυτής σε τρίτους,

β) για παραγωγή θερμικής ενέργειας με σκοπό τη διάθεση σε δίκτυα τηλεθέρμανσης,

γ) για παραγωγή θερμικής ενέργειας με σκοπό τη διάθεση σε εφαρμογές του αγροβιομηχανικού – αγροδιατροφικού κλάδου (θερμοκήπια, ξηραντήρια, κ.λπ.).

Το εταιρικό κεφάλαιο των παραπάνω προσώπων για να αποκτήσουν και να διατηρήσουν την ιδιότητα τους ως μέλη στα Υ.Σ.Σχη ορίζεται σε 3.000.000 ευρώ.

• Τα Υ.Σ.Σχη. και οι ΔΑ.Σ.Ε. που έχουν αναλάβει τη διαχείριση και εκμετάλλευση δασών ή διαχειριστικών μονάδων λαμβάνουν ετήσια επιδότηση με βάση τα έσοδα από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων ή από άλλους δημόσιους πόρους. Το ποσό της επιδότησης υπολογίζεται ως ποσοστό των εσόδων πώλησης της βιομάζας που απολαμβάνεται πολλαπλασιαζόμενο με τον συντελεστή που ορίζεται ανά είδος βιομάζας σε συνδυασμό με τον συντελεστή δυσκολίας διαχείρισης των δασών ή διαχειριστικών μονάδων που έχουν αναλάβει οι παραπάνω φορείς. Το ύψος της επιδότησης δεν μεταβάλλεται μέχρι τη λήξη της διάρκειας της ανάθεσης.
• Ποσοστό των καυσόξυλων που παράγονται από τους αναδόχους της παραπάνω διαδικασίας, το οποίο καθορίζεται στην πρόσκληση, διατίθεται με χαμηλό τίμημα σε αποδεδειγμένα μόνιμους κατοίκους των τοπικών κοινοτήτων των περιοχών διαχείρισης και εκμετάλλευσης, με προτεραιότητα σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (ανταποδοτικά οφέλη).
• Ποσό που αντιστοιχεί σε ποσοστό 2% επί των προ του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας εσόδων ενός Υ.Σ.Σχη. ή ενός ΔΑ.Σ.Ε. από τη διαχείριση των δασών διατίθεται στους ΟΤΑ που είναι εντός ή πλησίον των οικείων περιοχών διαχείρισης και εκμετάλλευσης. Οι ΟΤΑ αυτοί οφείλουν να προβούν σε αντίστοιχη μείωση των δημοτικών τελών που επιβάλλουν σε βάρος των μονίμων κατοίκων των τοπικών κοινοτήτων των περιοχών αυτών.
• Το ποσό της επιδότησης καταβάλλεται μετά από τον έλεγχο και την πιστοποίηση με κάθε αναγκαίο μέσο της βιομάζας που απολήφθηκε και των ειδών αυτής, σύμφωνα με τα αντίστοιχα τιμολόγια πώλησης.
• Συστήνεται Μητρώο Πιστοποιημένων Ελεγκτών που πιστοποιούν και βεβαιώνουν τις ποσότητες βιομάζας που παράγονται από κάθε ανάδοχο.

Ξεκινώντας την ολοκληρωμένη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων, θα εκπονηθούν -για πρώτη φορά στην Ελλάδα- μελέτες διαχείρισης δασών με επικαιροποιημένες τεχνικές προδιαγραφές (εντός του Μαρτίου 2024 η δημοπράτηση τους).

Αυτές οι πρώτες, πιλοτικές, διαχειριστικές μελέτες που ανατίθενται αφορούν σε δάση που βρίσκονται εντός τεσσάρων Περιφερειών της χώρας (Αττική, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος και Δυτική Ελλάδα). Πρόκειται για οκτώ συμβάσεις, συνολικής επιφάνειας 1.395.258,99 στρεμμάτων και συνολικής εκτιμώμενης αξίας 2.411.422,84 ευρώ.

AntiNero I, II και ΙΙΙ

Τα προγράμματα AntiNero I, II και ΙΙI είναι από τα βασικότερα «εργαλεία» που έχει στη διάθεσή της η χώρα μας για την πρόληψη και την προστασία των δασών. Βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και υλοποιείται με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του τακτικού προϋπολογισμού.

Στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων υλοποιούνται πρωτοβουλίες που αφορούν στη δημιουργία μικτών αντιπυρικών ζωνών, οι οποίες έχουν πολλαπλά πλεονεκτήματα όπως είναι: η μείωση του κινδύνου μετάδοσης και εξάπλωσης όλων των ειδών των πυρκαγιών (εδάφους, επιφανείας και κόμης), αλλά και η μείωση της ταχύτητας εξάπλωσης πυρκαγιών, της έντασης των πυρκαγιών και του κινδύνου δημιουργίας MEGA FIRE, σε συνδυασμό με τη διευκόλυνση της προσέγγισης των δασοπυροσβεστών στην περιοχή με ασφάλεια, όπως και της μετακίνηση των πυροσβεστικών οχημάτων.

Επίσης, δημιουργούνται ζώνες αμιγούς ή μικτής βλάστησης με πλατύφυλλα είδη, τα οποία χαρακτηρίζονται από πιο αργή και ελεγχόμενη εξάπλωση της πυρκαγιάς μέσω φυτεύσεων εμπλουτισμού, με έμφαση σε θέσεις δασών ή δασικών εκτάσεων χωροθετημένων πλησίον ή σε μίξη με οικιστικές περιοχές.

Ακόμη, πραγματοποιούνται εργασίες όπως: καθαρισμοί δασών και δασικών εκτάσεων, συντήρηση του δασικού οδικού δικτύου και των αντιπυρικών ζωνών κ.λπ.

Ειδικότερα, ανά πρόγραμμα, υλοποιήθηκαν οι εξής πρωτοβουλίες:

• AntiNero I

Πραγματοποιήθηκαν καθαρισμοί 52.000 στρ., έγιναν εργασίες για τη βελτίωση και τη συντήρηση του δασικού οδικού δικτύου 12.600 χλμ., καθώς και για τη βελτίωση και τη συντήρηση αντιπυρικών ζωνών 2.000 χλμ. Επιπρόσθετα, διατέθηκε δωρεάν ξυλεία σε χιλιάδες κατοίκους ανά περιοχή και εκπονήθηκαν σχέδια αντιπυρικής προστασίας για 39 κρίσιμα δασικά οικοσυστήματα συνολικής έκτασης άνω των 42 εκατ. στρ.

• AntiNero II

Έλαβαν χώρα καθαρισμοί 65.000 στρ., βελτιώθηκε και συντηρήθηκε δασικό οδικό δίκτυο 20.000 χλμ., καθώς και αντιπυρικές ζώνες 1.000 χλμ., διατέθηκε δωρεάν ξυλεία σε χιλιάδες κατοίκους ανά περιοχή.

• AntiNero III

Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που βρίσκεται σε εξέλιξη και αφορά σε καθαρισμούς δασών 71.058 στρμ., στη βελτίωση και στη συντήρηση δασικού οδικού δικτύου 103.741 στρμ. όπως επίσης στη βελτίωση και στη συντήρηση αντιπυρικών ζωνών 21.197 χλμ., αλλά και στη δημιουργία μικτών αντιπυρικών ζωνών 65.357 στρ.

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θόδωρος Σκυλακάκης, δήλωσε: «Η προσαρμογή στην κλιματική κρίση απαιτεί, πρωτίστως, εγρήγορση -καθώς ο χρόνος δεν είναι με το μέρος μας- και οργανωμένο σχέδιο με έμφαση στα έργα πρόληψης. Με στόχο την ολοκληρωμένη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων της χώρας, λαμβάνουμε ένα πλέγμα από σημαντικές πρωτοβουλίες. Η δασική μεταρρύθμιση, η οποία συμπεριλαμβάνεται σε προωθούμενο νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας -που αναμένεται να τεθεί, προσεχώς, σε δημόσια διαβούλευση- θα συμβάλλει, δραστικά, στη μείωση των κινδύνων πυρκαγιάς. Ήδη έχουμε προσδιορίσει τα δάση για τα οποία αναθέτουμε τις πρώτες διαχειριστικές μελέτες. Και όλα αυτά, ενώ το πρόγραμμα AntiNero βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, με τους προληπτικούς καθαρισμούς που έχουν ήδη ολοκληρωθεί να υπερβαίνουν τα 113.380 στρέμματα. Καθαρισμοί περί τα 2.285 στρέμματα είναι σε εξέλιξη και πρόσθετοι, άνω των 71.000 στρεμμάτων, συμπεριλαμβάνονται στις προγραμματισμένες εργασίες. Ταυτόχρονα, τελούνται έργα που αφορούν σε βελτίωση και συντήρηση δασικού οδικού δικτύου και αντιπυρικών ζωνών και διατίθεται δωρεάν ξυλεία σε χιλιάδες κατοίκους στις περιοχές παρέμβασης».