Ελάχιστο τεκμήριο για ελεύθερους επαγγελματίες – Δυνατότητες αμφισβήτησης

Η ΡΥΘΜΙΣΗ Η καθιέρωση ελάχιστου τεκμαρτού ετήσιου κέρδους (καθαρού εισοδήματος) από την άσκηση ατομικής επιχειρηματικής δραστηριότητας (Με το άρθρο 15 ν. 5073/2023 (ΦΕΚ Α’ 204/11-12-2023) προστέθηκε το άρθρο 28Α στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, στο εξής Κ.Φ.Ε.).

ΤΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟ Το ελάχιστο εισόδημα από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας συναρτάται με τρία μεγέθη:

1) με το ετήσιο ποσό του μικτού κατώτατου μισθού ή του ποσού των μικτών αποδοχών του υψηλότερα αμειβόμενου υπαλλήλου (όποιο είναι μεγαλύτερο από τα δύο)

2) με το ετήσιο κόστος για τη μισθοδοσία προσωπικού και

3) με τον μέσο ετήσιο τζίρο του ΚΑΔ από τον οποίο αντλεί ο υπόχρεος τα υψηλότερα έσοδα.

ΤΡΟΠΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ  Το τεκμήριο υπολογίζεται κατόπιν άθροισης των ως άνω τριών μεγεθών. Ειδικότερα:

1) Με οροφή τις 30.000,00 ευρώ λαμβάνεται το μεγαλύτερο ποσό μεταξύ α) του ετήσιου ποσού του μικτού κατώτατου μισθού προσαυξανόμενου κατά 10% για την τρίτη τριετία (7^ο-9^ο έτος δραστηριότητας), κατά 20% για την τέταρτη τριετία (10^ο-12^ο έτος δραστηριότητας) και κατά 30% από το 13^ο έτος δραστηριότητας και εφεξής και β) του ποσού των μικτών αποδοχών του υψηλότερα αμειβόμενου υπαλλήλου

2) Με οροφή τις 15.000,00 ευρώ ποσό που ισούται με το 10% του ετήσιου κόστους για τη μισθοδοσία προσωπικού και

3) Ποσό που ισούται με το 5% του ποσού της διαφοράς μεταξύ του τζίρου του υπόχρεου και του μέσου ετήσιου τζίρου ΚΑΔ, από τον οποίο αντλεί τα υψηλότερα έσοδα (εφόσον δηλαδή ο τζίρος του υπόχρεου υπερβαίνει τον μέσο ετήσιο τζίρο ΚΑΔ). Σημειώνεται ότι λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος του ετήσιου κύκλου εργασιών του αντίστοιχου Κ.Α.Δ. δεύτερου βαθμού του προηγούμενου φορολογικού έτους, καθώς και ότι το μέγεθος αυτό δεν λαμβάνεται καθόλου υπόψη α) όταν ο μέσος όρος του ετήσιου κύκλου εργασιών του αντίστοιχου Κ.Α.Δ. δεν υπερβαίνει τις 10.000,00 ευρώ ή β) όταν το πλήθος των επιτηδευματιών που υπάγονται στον συγκεκριμένο Κ.Α.Δ. δεν υπερβαίνει τους τριάντα (30).

ΟΡΟΦΗ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ: 50.000,00 ευρώ ετησίως.

ΑΠΑΛΛΑΓΕΣ Το τεκμήριο δεν εφαρμόζεται:

1) στα κέρδη από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα,

2) στους «κατά πλάσμα» μισθωτούς, εφόσον συμβάλλονται με έως και τρία (3) φυσικά ή νομικά πρόσωπα (ΠΡΟΣΟΧΗ! Σύμφωνα με το γράμμα του νόμου η εν λόγω απαλλαγή δεν εφαρμόζεται σε όλους τους «κατά πλάσμα» μισθωτούς κατά την οικεία πάγια διάταξη του Κ.Φ.Ε.), και σε ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές που συμβάλλονται με έως και δύο (2) ασφαλιστικές επιχειρήσεις και δηλώνουν ως επαγγελματική έδρα την κατοικία τους,

3) σε πρόσωπα που παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του ογδόντα τοις εκατό (80%)

4) σε καφενεία που βρίσκονται σε οικισμούς της χώρας με πληθυσμό μικρότερο των πεντακοσίων (500) κατοίκων και

5) στα πρώτα τρία έτη από την πρώτη έναρξη της άσκησης της επαγγελματικής δραστηριότητας των υπόχρεων.

ΜΕΙΩΣΕΙΣ Συνυπολογίζεται (και αφαιρείται) το εισόδημα από μισθωτή εργασία, σύνταξη ή αγροτική δραστηριότητα.

ΛΟΙΠΕΣ ΜΕΙΩΣΕΙΣ

1) Το τεκμήριο μειώνεται κατά 2/3, για το τέταρτο έτος από την πρώτη έναρξη της άσκησης της επαγγελματικής τους δραστηριότητας του υπόχρεου.

2) Το τεκμήριο μειώνεται κατά 1/3, για το πέμπτο έτος από την πρώτη έναρξη της άσκησης της επαγγελματικής τους δραστηριότητας του υπόχρεου.

3) Το τεκμήριο μειώνεται κατά 1/2 για:

α) για υπόχρεους που είναι πολύτεκνοι,

β) για υπόχρεους που παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του εξήντα επτά τοις εκατό (67%),

γ) για γονείς μονογονεϊκής οικογένειας με ανήλικα τέκνα και

δ) για γονείς με τέκνα με ποσοστό νοητικής ή σωματικής αναπηρίας τουλάχιστον εξήντα επτά τοις εκατό (67%), εφόσον είναι άγαμα, διαζευγμένα ή σε χηρεία που θεωρούνται εξαρτώμενα, κατά την περ. γ) της παρ. 1 του άρθρου 11 Κ.Φ.Ε.

ε) για τους εκμεταλλευτές ΤΑΞΙ με ποσοστό ιδιοκτησίας επί του οχήματος που δεν υπερβαίνει το είκοσι πέντε τοις εκατό (25%),

στ) για υπόχρεους που ασκούν τη δραστηριότητά τους και έχουν την κύρια κατοικία τους σε οικισμούς με πληθυσμό μικρότερο των πεντακοσίων (500) κατοίκων ή σε νησιά με πληθυσμό μικρότερο των τριών χιλιάδων εκατό (3.100) κατοίκων.

ΗΔΗ, πριν την ψήφιση της επίμαχης διάταξης, είχαμε εκθέσει μία foroLAWgiki ματιά εδώ.

ΗΔΗ, σοβαρές επιφυλάξεις διατυπώθηκαν από την Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής στην Έκθεσή της επί της κρισιολογούμενης διάταξης.

ΗΔΗ, τόσο πριν όσο και μετά την ψήφιση της επίμαχης διάταξης, επιστημονικοί σύλλογοι και επαγγελματικές ενώσεις της χώρας εξέφρασαν την αντίθεσή τους στον τεκμαρτό τρόπο φορολόγησης και την πρόθεσή τους να πλήξουν τη διάταξη ως αντισυνταγματική, προεξάρχοντος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.

ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ Πλέον μετά την ψήφισή της διάταξης και με δεδομένο ότι αφορά και τα κτηθέντα εισοδήματα του φορολογικού έτους 2023, δηλαδή θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά στις επικείμενες δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος που θα υποβληθούν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, η αμφισβήτηση του τεκμηρίου δύναται να λάβει χώρα ως εξής:

1) Διοικητική διαδικασία άρθ. 28Α παρ. 3 Κ.Φ.Ε. Σύμφωνα με το νόμο, το τεκμήριο μπορεί να αμφισβητηθεί για αντικειμενικούς λόγους και συγκεκριμένα:

α) στρατιωτική θητεία,

β) φυλάκιση,

γ) νοσηλεία σε νοσοκομείο ή κλινική,

δ) αδυναμία άσκησης δραστηριότητας λόγω εγκυμοσύνης ή κατά τους δώδεκα (12) μήνες μετά τον τοκετό ή την υιοθεσία ή αναδοχή τέκνου,

ε) εκτεταμένες φυσικές καταστροφές που κατέστησαν αδύνατη, συνολικά ή μερικά, την άσκηση της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας,

στ) ανάκληση της άδειας λειτουργίας της ατομικής τους επιχείρησης ή της άδειας άσκησης επαγγέλματός τους,

ζ) απαγόρευση λειτουργίας του καταστήματος ή άλλου χώρου άσκησης της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας σε εφαρμογή απόφασης δημόσιας αρχής για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας ή άλλου λόγου που υπαγορεύει το δημόσιο συμφέρον,

η) άλλοι λόγοι ανωτέρας βίας που εμποδίζουν την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Για την ακολουθητέα διαδικασία, αναμένεται, στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, απόφαση του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε.

2) Διοικητική διαδικασία άρθ. 28Α παρ. 4 Κ.Φ.Ε. Σύμφωνα με το νόμο, ο υπόχρεος που φορολογήθηκε με βάση το τεκμήριο μπορεί να ζητήσει να υποστεί φορολογικό έλεγχο, προκειμένου να αποδείξει ότι το εισόδημά του είναι μικρότερο του τεκμηρίου.

Ομοίως, για την ακολουθητέα διαδικασία, αναμένεται, στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, απόφαση του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε.

3) Ενδικοφανής προσφυγή κατά της πράξης διοικητικού προσδιορισμού φόρου (εκκαθαριστικού). Πριν την έκδοση της ως άνω απόφασης του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. και μη γνωρίζοντας εισέτι την ακολουθητέα διοικητική διαδικασία αμφισβήτησης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι, σε κάθε περίπτωση, προς διασφάλιση των συμφερόντων του, ο υπόχρεος, δύναται να προσβάλλει την εκδοθείσα (κατόπιν υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος) πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου (εκκαθαριστικό σημείωμα), ασκώντας την προβλεπόμενη ενδικοφανή προσφυγή του άρθρου 63 Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, η οποία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη μελλοντική δυνατότητα προσφυγής ενώπιον των αρμοδίων δικαστηρίων. Με την ενδικοφανή προσφυγή, ο φορολογούμενος, δέον να εκθέσει όλους τους πραγματικούς αλλά και νομικούς λόγους αμφισβήτησης του τεκμηρίου. Η αξιοποίηση της δυνατότητας αυτής, χρήζει επαναξιολόγησης μετά την έκδοση της απόφασης του Διοικητή Α.Α.Δ.Ε.

4) Αίτηση ακύρωσης ενώπιον του ΣτΕ. Η κατά τα ως άνω αναμενόμενη απόφαση του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. όπως ήδη έχει δηλωθεί ρητά από επιστημονικούς συλλόγους και επαγγελματικές ενώσεις πρόκειται να προσβληθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας με αίτηση ακυρώσεως. Σημειώνεται ότι, αίτηση ακυρώσεως άλλως δε παρέμβαση σε ασκηθείσα αίτηση ακυρώσεως, δύναται να ασκήσει οποιοσδήποτε υπόχρεος φορολογήθηκε με βάση το τεκμήριο.

ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ Η αμφισβήτηση του τεκμηρίου, για όποιον λόγο και αν προβάλλεται, νομικό ή πραγματικό, συνιστά ζήτημα κάθε φορολογικού υποκειμένου ξεχωριστά (κάθε υπόχρεου προσώπου που φορολογείται τεκμαρτά). Αναμένουμε την κανονιστική απόφαση του Διοικητή Α.Α.Δ.Ε., για την αντιμετώπιση των ζητημάτων που θα ανακύψουν σχετικά με δυνατότητες αμφισβήτησης του επίμαχου τεκμηρίου.

Η Βασιλική Ζαροκανέλλου είναι Δικηγόρος Αθηνών, Μ.Δ.Ε., Μaster II, PgCert, Εταίρος στη Δικηγορική Εταιρεία Φορολογικού Δικαίου «Μάρκου & Ζαροκανέλλου», www.mztaxlaw.com