Οικονομικές ευκαιρίες από έναν πόλεμο δύο χρόνια μετά

Οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν επιστρέψει όχι ακριβώς στα επίπεδα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, αλλά ακόμα χαμηλότερα, στα επίπεδα του Μαΐου του 2021, εννιά μήνες πριν από την εισβολή, όταν η Ρωσία άρχισε σταδιακά να παρακρατεί ορισμένες από τις ροές φυσικού αερίου της στους αγωγούς προς την Ευρώπη. Ρωσικό αέριο δεν υπάρχει πλέον σε σοβαρές ποσότητες και έχει αντικατασταθεί από την άφθονη παροχή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) που έρχεται από τις χώρες της Βόρειας Αφρικής και τις ΗΠΑ.

Στο ηλεκτρικό ρεύμα οι τιμές επίσης επέστρεψαν. Το περίφημο ελληνικό «πράσινο» τιμολόγιο Μαρτίου μειώθηκε για πρώτη φορά σε επίπεδα προ κρίσης. Μαζί άλλαξαν και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με τον think tank EMBER, το 2023 η ΕΕ για πρώτη φορά κάλυψε τις ανάγκες της σε ηλεκτρική ενέργεια σε ποσοστό 44% από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Με τις επενδύσεις που έχουν προγραμματιστεί, αυτή η τάση αναμένεται να διευρυνθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ισχύς που παρήχθη από τον άνεμο (αιολικά) υπερέβη επίσης εκείνης που παράγεται από το φυσικό αέριο για πρώτη φορά. Η πράσινη ενέργεια αντικατέστησε την ενέργεια που παραγόταν από ορυκτά καύσιμα κατά 19% και προκάλεσε αντίστοιχη μείωση των ιδιαίτερα κοστοβόρων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2).

Η κατάσταση έχει πλέον βελτιωθεί σε τέτοιο βαθμό, που δεν χρειάζεται να μειωθεί περαιτέρω η κατανάλωση ενέργειας. Από τον περασμένο Οκτώβριο η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη έχει σταματήσει να μειώνεται και τώρα αυξάνεται ελαφρά.

Το αρχικό σοκ που προκάλεσε και στη δική μας οικονομία η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία πριν από δύο χρόνια διαδέχτηκε, όπως συχνά συμβαίνει στη ζωή, η προσαρμογή. Ποιος δεν θυμάται τους λογαριασμούς-μαμούθ του ηλεκτρικού ρεύματος ή τις πρωθυπουργικές παροτρύνσεις για ξήλωμα των καυστήρων φυσικού αερίου. Ακόμα και οι αντλίες θερμότητες, που εκείνη την εποχή θεωρούνταν η μοναδική λύση για φθηνή θέρμανση, σήμερα στοιβάζονται στα εργοστάσια της Ευρώπης, στα αζήτητα, καθώς το όφελος που πρόσφεραν σε σχέση με το φυσικό αέριο έχει πλέον εξανεμιστεί.

Το ζημιογόνο ενεργειακά 2022 για όλους μας ξεχάστηκε γρήγορα. Αυτό που έμεινε να μας υπενθυμίζει ότι υπήρξε πρόβλημα είναι οι σταθερά ανοδικές τιμές των τροφίμων και των υπηρεσιών, οι οποίες σε συνθήκες ντόμινο επηρεάστηκαν και επιμένουν να κινούνται σε υψηλά επίπεδα.

Κατά τα άλλα, χάσαμε έναν σημαντικό οικονομικό εταίρο, τη Ρωσία, υποχρεωθήκαμε όμως να επανεξετάσουμε τις ενεργειακές μας εξαρτήσεις. Ταυτόχρονα μπήκαμε στη διαδικασία να ξαναδούμε τον γεωπολιτικό μας ρόλο, στους νέους «διαδρόμους» που δημιουργούνται. Ηλεκτρικές διασυνδέσεις και ευρυζωνικά δίκτυα που θα διέρχονται από και μέσα από την Ελλάδα, από τη Βόρεια Αφρική μέχρι την Κεντρική Ευρώπη, αγωγοί φυσικού αερίου προς τα Βαλκάνια και σταθμοί αεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (FSRU) αλλάζουν τον ενεργειακό και οικονομικό ρόλο της χώρας στην περιοχή. Αν προσθέσουμε στην εξίσωση και την αναδρομολόγηση πολλών επενδύσεων από πιο επικίνδυνες χώρες προς τη χώρα μας, αναδεικνύουν ένα νέο περιβάλλον οικονομικών ευκαιριών.