ΔΝΤ- Παγκόσμια Τράπεζα: Μάχη για περισσότερα κεφάλαια στις χώρες με χρέη

Τον γόρδιο δεσμό της χρηματοδότησης των υπερχρεωμένων χωρών, ενώ μέσω εντεινόμενων αντίθετων ανέμων στην παγκόσμια οικονομία καλούνται να λύσουν -ή να κόψουν- οι  υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στις εαρινές συνεδριάσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ αυτή την εβδομάδα.

Η Διεθνής Ένωση Ανάπτυξης , ο βραχίονας δανεισμού 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων της Παγκόσμιας Τράπεζας στις φτωχότερες χώρες του κόσμου, ηγείται φέτος ενός κύματος χρηματοδότησης για την «αναπλήρωση» του μετοχικού κεφαλαίου που υποστηρίζει επιχορηγήσεις και δάνεια που απαιτούνται για να βοηθήσουν τις χώρες που δεν μπορούν να αποπληρώσουν το χρέος τους.

Αλλά φέτος, ένας αριθμός ρεκόρ άλλων αναπτυξιακών οργανισμών και προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και του Gavi, της συμμαχίας που λανσάρει το πρώτο εμβόλιο κατά της ελονοσίας , στοχεύουν επίσης να λάβουν ένα μερίδιο από τις δυτικές κυβερνήσεις, οι οποίες βρίσκονται σε μια διελκυστίνδα μεταξύ εκλογικών αναμετρήσεων και των πολέμων σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή.

Μέση Ανατολή: Στη σκιά της ανάφλεξης η συνεδρίαση του ΔΝΤ

«Υπάρχει ένα ρεκόρ αναγκών και ένας αριθμός ρεκόρ κονδυλίων, εν τω μεταξύ, η εστίαση της διεθνούς κοινότητας είναι αλλού», αναφέρει χαρακτηριστικά στους Financial Times, ο Clemence Landers, ανώτερος συνεργάτης πολιτικής στο Κέντρο Παγκόσμιας Ανάπτυξης, μια δεξαμενή σκέψης.

«Το γεγονός είναι ότι αυτά τα κονδύλια πρέπει να αναπληρωθούν για να αποφευχθεί η φτώχεια, η υγεία και άλλες κρίσεις και δεν είναι σαφές εάν υπάρχει πλήρης πολιτική υποστήριξη για να φτάσουμε στους αριθμούς που χρειάζονται».

Οι προϋπολογισμοί

Όπως γράφουν οι FT, οι προϋπολογισμοί της υπερπόντιας αναπτυξιακής βοήθειας, τους οποίους οι πλούσιες χώρες χρησιμοποιούν συνήθως για να διαθέσουν μετρητά σε αναπτυξιακές τράπεζες και πολυμερή κεφάλαια, αυξήθηκαν σε ιστορικό υψηλό πέρυσι, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ που δημοσιεύθηκαν την περασμένη εβδομάδα.

Αλλά η πληθώρα των συγκρούσεων στην Ουκρανία, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική εξαντλεί τους προϋπολογισμούς, παρόλο που οι πολυμερείς πηγές είναι ένας από τους λίγους τρόπους με τους οποίους οι αναπτυσσόμενες χώρες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε νέα χρήματα για την αποπληρωμή του χρέους και τη δράση για το κλίμα.

Η συνολική αναπτυξιακή βοήθεια έχει αυξηθεί κατά 46% σε ονομαστικούς όρους από το 2018 σε 223 δισ. δολάρια, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ. Μεγάλο μερίδιο αυτής της ανάπτυξης οφείλεται στην 28πλάσια αύξηση της βοήθειας προς την Ουκρανία από το 2022.

Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με την ομάδα κατά της φτώχειας One Campaign, η βοήθεια σε πολυμερή ταμεία όπως το IDA και η Παγκόσμια Συνεργασία για την Εκπαίδευση έχει αυξηθεί μόνο κατά 17% από το 2019.

Άλλα εργαλεία της μηχανής χρηματοδότησης για τις φτωχές χώρες είτε είναι σκουριασμένα είτε πηγαίνουν με την όπισθεν.

Το εργαλείο των ομολόγων

Μια χούφτα αφρικανικές χώρες κατάφεραν φέτος να εκμεταλλευτούν τις διεθνείς αγορές ομολόγων, μετά από ένα πάγωμα δύο ετών εν μέσω αυξανόμενων επιτοκίων. Ωστόσο, αυτό το «προνόμιο» το πληρώνουν ακριβά: η Κένυα εξέδωσε πρόσφατα χρέος σε δολάρια με απόδοση κοντά στο 10%.

Η έκρηξη των δανείων από την Κίνα, τον μεγαλύτερο πιστωτή προς τα φτωχά έθνη την τελευταία δεκαετία, έχει επίσης τελειώσει.

«Για περισσότερες από 40 χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, οι σωρευτικές καθαρές ροές χρέους από Κινέζους πιστωτές από το 2019 είναι πλέον αρνητικές», που σημαίνει ότι οι χώρες επιστρέφουν στην Κίνα περισσότερα δάνεια από όσα εκταμιεύονται, ανέφερε την περασμένη εβδομάδα, ο Jay Shambaugh, υφυπουργός διεθνών υποθέσεων στο Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ.

Πέρα από τις αυξήσεις της ανθρωπιστικής χρηματοδότησης σε εμπόλεμες ζώνες όπως η Γάζα, οι κορυφαίοι χρηματοδότες του IDA και άλλων ταμείων είναι πιθανό να προσφέρουν λιγότερα κεφάλαια τον επόμενο χρόνο.

Σε αναζήτηση νέων εργαλείων

Οι εκλογές στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ανταγωνιστικές δημοσιονομικές απαιτήσεις σε άλλες κρίσιμες χώρες δωρητές, όπως η οικονομικά στάσιμη Γερμανία, ωθούν τα ταμεία να επανεξετάσουν πώς θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τη μόχλευση χρέους ή άλλες νέες μεθόδους για να συγκεντρώσουν χρήματα.

Ενώ το μερίδιό τους στους προϋπολογισμούς των χορηγών έχει συρρικνωθεί, τα πολυμερή κεφάλαια έχουν επίσης πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα εκείνα με εντολές μεμονωμένων θεμάτων, όπως η υγεία ή η γεωργία.

«Υπάρχει ένα ζήτημα επικάλυψης, όπου πάρα πολλά κεφάλαια φαίνεται να κυνηγούν παρόμοιες προοπτικές. . . χωρίς να συντονίζουν τις επενδύσεις τους», δήλωσε ο Bright Simons, αντιπρόεδρος έρευνας στο think-tank Imani της Γκάνας.

«Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια «υπέρβαση γενικών εξόδων»», πρόσθεσε, όπου πολλές γραφειοκρατίες «προωθούν όλες μια μπερδεμένη σειρά από κακώς διαφοροποιημένες λύσεις χρηματοδότησης σε κατακλυσμένες αναπτυσσόμενες χώρες».

Τα ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα

Άλλοι ζητούν από τις πλούσιες χώρες να χρησιμοποιήσουν τα αποθεματικά που διανέμει το ΔΝΤ, τα ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα (SDR) που ισοδυναμούν με εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, για να στηρίξουν περισσότερες πωλήσεις ομολόγων από την Παγκόσμια Τράπεζα με χαμηλότερο κόστος.

Οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα SDR τους για να βάλουν περισσότερα κεφάλαια απευθείας στην τράπεζα. Αλλά θεωρητικά θα μπορούσαν να αγοράσουν ομόλογα σε SDR.