EE: Εντεκα χώρες αντιμέτωπες με τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος

Έντεκα χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Ιταλίας, βρίσκονται αντιμέτωπες με τις «ποινές» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για υπερβολικές κρατικές δαπάνες μόλις τεθούν σε ισχύ οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες φέτος.

Αυτές οι χώρες είχαν πέρυσι δημοσιονομικά ελλείμματα μεγαλύτερα από το όριο του 3% του ΑΕΠ που επιτρέπεται σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ. Η Επιτροπή θα αποφασίσει τον Ιούνιο εάν θα κινήσει τις λεγόμενες διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ) σε κάθε περίπτωση. Οι χώρες της ευρωζώνης θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν πρόστιμα εάν δεν διορθώσουν την πορεία τους, ενώ -όπως επισημαίνουν οι Financial Times- οι χώρες εκτός του ευρώ αντιμετωπίζουν κινδύνους για τη…. φήμη τους.

ΕΕ: Χαλαρώνει (αλλά λίγο) η δημοσιονομική πειθαρχία

Η Γαλλία, η Ιταλία και το Βέλγιο, των οποίων τα ελλείμματα υπερβαίνουν το 3% και δεν σχεδιάζουν να επιστρέψουν στη συμμόρφωση τα επόμενα χρόνια, είναι σχεδόν εγγυημένα ότι θα  υποστούν κυρώσεις.

Αυτοί οι δημοσιονομικοί κανόνες ανεστάλησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 και τώρα εφαρμόζονται εκ νέου μετά τη μεταρρύθμιση, συμπεριλαμβανομένων ρητρών που παρέχουν περισσότερα περιθώρια για επενδύσεις στον τομέα της άμυνας.

Οι ποινές από την ΕΚΤ

Οι νέοι κανόνες επιβαρύνονται περαιτέρω και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία είπε ότι θα μπορούσε να αποκλείσει χώρες από το νέο αλλά μη δοκιμασμένο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων εάν δεν ενεργήσουν σύμφωνα με τις συστάσεις της ΔΥΕ.

Ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας και της Τσεχικής Δημοκρατίας, υποστηρίζουν ότι το έλλειμμά τους θα επανέλθει στο 3% ή κάτω του τρέχοντος έτους και δεν θα πρέπει να τιμωρηθούν για την προσωρινή παραβίαση.

«Μπορεί να υπάρχουν οριακές περιπτώσεις», δήλωσε στους Financial Times ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, εκτελεστικός αντιπρόεδρος της επιτροπής για οικονομικές υποθέσεις. «Εάν υπάρχει χώρα της οποίας το υπερβολικό έλλειμμα είναι κοντά στο 3% αλλά είναι προσωρινό, μπορεί να αποφασίσουμε να μην χρησιμοποιήσουμε τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Ο προϋπολογισμός του 2024 μπορεί να μπει στο παιχνίδι».

Η Ρουμανία που δεν είναι μέλος της ευρωζώνης είναι επί του παρόντος η μόνη χώρα σε ΔΥΕ.

Οι αμυντικές δαπάνες

Η Πολωνία και η Ρουμανία, καθώς και η Σλοβακία, μέλος της ευρωζώνης, πιέζουν για εξαίρεση με το σκεπτικό ότι οι στρατιωτικές δαπάνες που προκλήθηκαν από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τις έχουν ωθήσει πάνω από το όριο.

«Η Πολωνία έχει τις υψηλότερες αμυντικές δαπάνες μεταξύ των χωρών του ΝΑΤΟ, υψηλότερες από τις ΗΠΑ. Αυτή είναι μια εξαιρετική κατάσταση που πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την αξιολόγηση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος και οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ έχουν θεσπιστεί για αυτό», δήλωσε στους Financial Times ο Andrzej Domański, υπουργός Οικονομικών της Πολωνίας.

Η Πολωνία παρουσίασε έλλειμμα άνω του 5% το 2023 και δαπάνησε το 3,9% του ΑΕΠ της στην άμυνα το ίδιο έτος, που σημαίνει ότι το έλλειμμά της που δεν σχετίζεται με την άμυνα ήταν κάτω από το όριο του 3%.

«Είμαστε σε διάλογο με την Επιτροπή και υπάρχει ευρεία κατανόηση ότι τέτοιες επενδύσεις πρέπει να ληφθούν δεόντως υπόψη», είπε ο Domański.

Οι αμυντικές δαπάνες «είναι ένας από τους σχετικούς παράγοντες» που καθορίζουν εάν θα κινηθεί ή όχι μια διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, είπε ο Ντομπρόβσκις.

Αλλά δεν υπόκεινται όλες οι αμυντικές δαπάνες σε επιεική μεταχείριση. Σύμφωνα με τους μεταρρυθμισμένους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ, «η αύξηση των κρατικών επενδύσεων στην άμυνα» μπορεί να μειωθεί, αλλά όχι οι επαναλαμβανόμενες αμυντικές δαπάνες.

«Στις διαπραγματεύσεις ήταν σαφές ότι αυτό θα ήταν ένα θέμα. Οι μισθοί των στρατιωτών έναντι των τανκς», είπε ένας διπλωμάτης της ΕΕ, σημειώνοντας ότι εναπόκειται στην Επιτροπή να καθορίσει τι θα μπορούσε να εξαιρεθεί.

Η κριτική

Η Επιτροπή στο παρελθόν δέχθηκε κριτική για την αποτυχία επιβολής των κανόνων για το έλλειμμα, ειδικά στην περίπτωση της Γαλλίας. Η αυστηρότερη επιβολή ήταν βασικό αίτημα της Γερμανίας και άλλων κατά τις διαπραγματεύσεις για τη μεταρρύθμιση των κανόνων.

«Θα παρακολουθούμε πολύ στενά», δήλωσε ένας αξιωματούχος του υπουργείου της ΕΕ.

Ένα πιθανό αποτέλεσμα είναι ότι οι χώρες θα εξακολουθήσουν να τοποθετούνται στη ΔΥΕ, αλλά ότι η δημοσιονομική προσαρμογή που θα ορίσει η Επιτροπή το φθινόπωρο θα είναι μικρότερη.

«Σαφείς κανόνες διέπουν τα EDP», είπε ο Dombrovskis. «Αυτές οι κύριες παράμετροι δεν έχουν αλλάξει. Το 3% του ΑΕΠ παραμένει το σχετικό όριο για την έναρξη μιας ΔΥΕ».