ΟΗΕ: Προειδοποίηση για εξοπλιστική κούρσα στα πυρηνικά όπλα

Το παγκόσμιο σύστημα μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων βρίσκεται υπό μεγαλύτερη πίεση από κάθε άλλη φορά μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, καθώς «σημαντικές» χώρες συζητούν ανοιχτά αν θα αναπτύξουν πυρηνικά όπλα, προειδοποίησε ο επικεφαλής του παρατηρητηρίου του ΟΗΕ.

Ο Ραφαέλ Γκρόσι, γενικός διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, δήλωσε στους Financial Times ότι οι τεταμένες σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Κίνας, καθώς και η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή ασκούν πρωτοφανείς πιέσεις στη συνθήκη μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων που υπογράφηκε το 1968 και αποσκοπεί στον περιορισμό της ανάπτυξης του παγκόσμιου πυρηνικού οπλοστασίου.

«Δεν νομίζω ότι τη δεκαετία του 1990 θα άκουγες σημαντικές χώρες να λένε “καλά, γιατί να μην έχουμε κι εμείς πυρηνικά όπλα;”», είπε.

Σενάρια για ευρωπαϊκή πυρηνική βόμβα

«Οι χώρες αυτές συζητούν δημόσια γι’ αυτό, κάτι που δεν συνέβαινε στο παρελθόν. Το λένε δημόσια. Το λένε στον Τύπο. Αρχηγοί κρατών έχουν αναφερθεί στο ενδεχόμενο να επανεξετάσουν το όλο θέμα».

Η πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κατέδειξε τη δύναμη της κατοχής πυρηνικών όπλων, αλλά ο Γκρόσι δήλωσε ότι υπάρχουν αρκετοί άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στο ανανεωμένο ενδιαφέρον ορισμένων χωρών για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων.

«Υπάρχουν όλες αυτές οι εντάσεις, αυτή η πιθανότητα να αποδυναμωθούν οι συμμαχίες και οι χώρες να πρέπει να τα βγάλουν πέρα μόνες τους. Εδώ είναι που ο παράγοντας των πυρηνικών όπλων, και η έλξη, επανέρχεται με έναν πολύ απροσδόκητο τρόπο», είπε, ενώ αρνήθηκε να κατονομάσει συγκεκριμένες χώρες.

Αυξανόμενοι κίνδυνοι

Οι αυξανόμενοι κίνδυνοι αυξημένης διάδοσης προέρχονται από «ένα περιβάλλον όπου υπάρχει πιο έντονος γεωπολιτικός ανταγωνισμός μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων», δήλωσε ο Nicholas Miller, επίκουρος καθηγητής στο Dartmouth College που μελετά τη διάδοση των πυρηνικών όπλων. Εξήγησε ότι σε τέτοιες περιόδους, οι μεγάλες δυνάμεις τείνουν να χαλαρώνουν την εστίασή τους στη διάδοση των πυρηνικών όπλων «επειδή είναι απασχολημένες με τον ανταγωνισμό με τους αντιπάλους τους».

Αλλά ο Μίλερ είπε επίσης ότι υπάρχει «η τάση να πιστεύουμε πάντα ότι το καθεστώς της συνθήκης για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης» και ότι ιστορικά έχει αποδειχθεί πιο ανθεκτικό από ό,τι αναμενόταν.

Το Ιράν και ο Τραμπ

Προσδιόρισε το Ιράν ως τον μεγαλύτερο δυνητικό κίνδυνο. «Υπήρξαν πολλές δηλώσεις από Ιρανούς αξιωματούχους τον τελευταίο χρόνο, όπου μιλούν για την απόκτηση, ή την πιθανή απόκτηση, [πυρηνικών όπλων]», είπε.

Από τότε που ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ εγκατέλειψε μονομερώς την πυρηνική συμφωνία του 2015 που υπέγραψε η Τεχεράνη με τις παγκόσμιες δυνάμεις, η Ισλαμική Δημοκρατία έχει επεκτείνει επιθετικά το πυρηνικό της πρόγραμμα και εμπλουτίζει ουράνιο σε καθαρότητα 60%, για περισσότερα από τρία χρόνια.

Διαθέτει πλέον επαρκές σχάσιμο υλικό για την παραγωγή περίπου τριών πυρηνικών βομβών εντός εβδομάδων, αν το επιλέξει, λένε οι ειδικοί, αν και θα χρειαζόταν πολύ περισσότερος χρόνος για την αξιοποίηση του υλικού ως όπλο.

Η Τεχεράνη επιμένει ότι το πυρηνικό της πρόγραμμα προορίζεται για ειρηνικούς, μη στρατιωτικούς σκοπούς. Αλλά τους τελευταίους μήνες, καθώς ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς έχει προκαλέσει ένα κύμα περιφερειακών εχθροπραξιών, Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει ότι η δημοκρατία θα μπορούσε να αλλάξει το δόγμα της εάν αισθανόταν ότι απειλείται.

«Δεν είμαστε υπέρ της κατασκευής πυρηνικών όπλων», δήλωσε στους FT τον περασμένο μήνα ο Kamal Kharrazi, σύμβουλος εξωτερικών υποθέσεων του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, επικαλούμενος έναν φετφά που εκδόθηκε από τον ανώτατο ηγέτη το 2003 και απαγορεύει την ανάπτυξη των όπλων. Είπε όμως ότι αν το Ιράν αντιμετώπιζε μια υπαρξιακή απειλή, «φυσικά [θα έπρεπε] να αλλάξουμε το δόγμα μας».

«Μέχρι τώρα, δεν έχουμε αποφασίσει να προχωρήσουμε σε εμπλουτισμό πάνω από το 60%», είπε. «Αλλά προσπαθούμε να επεκτείνουμε την εμπειρία μας χρησιμοποιώντας διαφορετικά μηχανήματα και διαφορετικές ρυθμίσεις».

Η ΙΑΕΑ, η οποία συνεχίζει να έχει επιθεωρητές στη δημοκρατία, λέει ότι δεν έχει αποδείξεις ότι το Ιράν επιδιώκει να αναπτύξει ή να προχωρήσει προς ένα πρόγραμμα όπλων. Ο νέος πρόεδρος του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν, έχει δηλώσει ότι θέλει να βελτιώσει τις σχέσεις με τη Δύση και να διαπραγματευτεί μια συμφωνία για τον τερματισμό της πυρηνικής αντιπαράθεσης. Αλλά αν η Τεχεράνη αναπτύξει όπλα, θα μπορούσε να προκαλέσει μια κούρσα εξοπλισμών στη Μέση Ανατολή.

Η απάντηση της Σαουδικής Αραβίας

Πέρυσι, ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, ο de facto ηγέτης της Σαουδικής Αραβίας, η οποία σχεδιάζει να αναπτύξει ένα πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα, δήλωσε στο Fox News ότι αν το Ιράν αναπτύξει μια πυρηνική βόμβα, «θα πρέπει να την αποκτήσουμε εμείς».

Ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας Yoon Suk Yeol δήλωσε επίσης δημοσίως ότι ένα πρόγραμμα πυρηνικών όπλων μπορεί να είναι απαραίτητο για την αντιμετώπιση της απειλής από την πυρηνικά εξοπλισμένη Βόρεια Κορέα, αν και η χώρα καθησυχάστηκε στη συνέχεια από πιο συγκεκριμένες αμυντικές δεσμεύσεις εκ μέρους των ΗΠΑ.

Στις Βρυξέλλες, ο Μάνφρεντ Βέμπερ, ο ηγέτης του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, κάλεσε την Ευρώπη να οικοδομήσει μεγαλύτερη αποτροπή έναντι της Ρωσίας. «Όλοι ξέρουμε ότι, όταν έρθει η ώρα, η πυρηνική επιλογή είναι η πραγματικά αποφασιστική», δήλωσε νωρίτερα φέτος.

Αγωνία

Ο Lukasz Kulesa, διευθυντής πυρηνικής πολιτικής στο Royal United Services Institute (Rusi), δήλωσε ότι ορισμένες συζητήσεις σχετικά με τα πυρηνικά όπλα «επηρεάζονται από την αγωνία σχετικά με τα αποτελέσματα των αμερικανικών εκλογών», λόγω των φόβων ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να χαλαρώσει ορισμένες από τις εγγυήσεις ασφαλείας που έχουν παράσχει οι ΗΠΑ στην Ευρώπη και την Ασία, εάν εκλεγεί και πάλι πρόεδρος.

Ωστόσο, δήλωσε ότι ο «πυρήνας» της συνθήκης για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων παραμένει «αρκετά σταθερός». «Βλέπω ότι η πλειονότητα των μερών ενδιαφέρεται να παραμείνει εντός του καθεστώτος και να εργαστεί σε όλους τους πυλώνες του».

Ο Γκρόσι δήλωσε ότι ο ΙΑΕΑ έχει μιλήσει σε χώρες και έχει τονίσει τη σημασία του καθεστώτος μη διάδοσης. «Πρέπει να βεβαιωθούμε ότι ενισχύουμε το καθεστώς, διότι δεν νομίζω ότι η προσθήκη περισσότερων κρατών με πυρηνικά όπλα θα κάνει την τρέχουσα κατάσταση καλύτερη», είπε.