«Πράσινη» ενέργεια: Έρχεται μηχανισμός για αποζημίωση των παραγωγών ΑΠΕ

Την ανάγκη δημιουργίας ενός µηχανισµού αντιστάθµισης για τις περικοπές πράσινης ενέργειας από τις μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) προτείνει η Οµάδα Διοίκησης Έργου ΑΠΕ και Δικτύων που έχει συστήσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ).

Το net billing με φωτοβολταϊκά ήρθε – Πώς λειτουργεί και τι ισχύει για τα νοικοκυριά

Το «ψαλίδι» στην παραγωγή των ΑΠΕ είναι συνυφασμένο με την υψηλή διείσδυση της «πράσινης» ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα. Ωστόσο, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο συντονιστής της Ομάδας καθηγητής κ.  Σταύρος Παπαθανασίου, μιλώντας σε ημερίδα της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων  (ΡΑΑΕΥ) που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της 88ης ΔΕΘ, οι περικοπές θα πρέπει να διατηρούνται σε λελογισμένα επίπεδα, να είναι προβλέψιμες, να κατανέμονται δίκαια μεταξύ των συμμετεχόντων και να αποζημιώνονται, όπου αυτό προβλέπεται από το ευρωπαϊκό και εθνικό θεσμικό πλαίσιο.

Όπως επεσήμανε ο ίδιος, η Πολιτεία οφείλει να μεριμνήσει για την τήρηση όλων αυτών των προϋποθέσεων, αλλά και για την παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη μονάδων αποθήκευσης ενέργειας, επενδύσεων που θα επιτρέψουν τη διατήρηση των περικοπών σε χαμηλά επίπεδα. Η ραγδαία ανάπτυξη της εγκατεστημένης ισχύος σταθμών  ΑΠΕ  τα τελευταία χρόνια έχει αυξήσει την «πράσινη» ηλεκτροπαραγωγή, η οποία συχνά  υπερβαίνει κατά πολύ τη ζήτηση (κυρίως άνοιξη και φθινόπωρο).  Αυτή η υπερπαραγωγή θίγει την ασφάλεια λειτουργίας του ηλεκτρικού συστήματος επιβάλλοντας  περικοπές ισχύος  για την τήρηση του ισοζυγίου παραγωγής-ζήτησης.

3% με 3,5% οι περικοπές στα αιολικά

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) κ. Παναγιώτης Λαδακάκος , το 2023 οι περικοπές στα αιολικά πάρκα (στην υψηλή τάση) ήταν κάτι παραπάνω από 2% και το πρώτο οκτάμηνο του 2024 αυξήθηκαν σε  3% με 3,5%.   Όπως τόνισε, η περίοδος ανοχής των παραγωγών εξαντλείται και πολλοί έχουν ξεκινήσει νομικές ενέργειες ενώ παράλληλα  αυξάνεται η ανησυχία και από τους χρηματοδοτικούς φορείς των έργων.

«Ψαλίδι» 3,5% στην παραγωγή των φωτοβολταϊκών

Όσο για τα φωτοβολταϊκά, σύμφωνα με στοιχεία του ΑΔΜΗΕ που παρουσίασε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φωτοβολταϊκών Εταιρειών Δρ. Σωτήρης Καπέλλος, περικόπηκαν συνολικά 528 GWh (γιγαβατώρες)  ΑΠΕ κατά τους πρώτους επτά μήνες του έτους (3,5%), επί  συνόλου παραγωγής ΑΠΕ 14,6 TWh (τεραβατώρες) το ίδιο διάστημα. Από αυτές 122 GWh απορρίφθηκαν τον Μάιο, ενώ τον Απρίλιο περικόπηκε η περισσότερη καθαρή ενέργεια (259 GWh) συγκριτικά με τους υπόλοιπους μήνες  του έτους, αλλά και με το σύνολο των περικοπών του 2023 (228 GWh). Τον Μάρτιο περικόπηκαν 49 GWh,  τον Ιούνιο 64 GWh και τον Ιούλιο 33 GWh.

Η εισήγηση της Ομάδας Διοίκησης Έργου,  αφού εξεταστεί από την  πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ θα τεθεί σε  δημόσια διαβούλευση ώστε, αφού ενσωματωθούν οι όποιες παρατηρήσεις, να εκδοθεί υπουργική απόφαση που θα θέτει σε ισχύ τα προτεινόμενα μέτρα.  Όπως επεσήμανε ο κ. Παπαθανασίου,  μεταξύ άλλων, εξετάζονται ζητήματα αποζημίωσης των επενδυτών ΑΠΕ για τις περικοπές.

Ο μηχανισμός και άλλα μέτρα

Όσο για τον μηχανισμό αντιστάθµισης περικοπών ενέργειας αυτός θα εφαρμόζεται ex-post (εκ των υστέρων), µόνο σε περιόδους µε ανακατανοµή εκτός πλαισίου αγορών (non-market based redispatching). Σε κάθε περίπτωση η Ομάδα του ΥΠΕΝ εξετάζει:

Α. Ζητήματα περιορισμών και περικοπών παραγωγής σε έργα ΑΠΕ και αποθήκευσης. Ειδικότερα, εξετάζεται η  διαμόρφωση πλαισίου επιβολής και επιμερισμού περικοπών (εντός και εκτός αγορών), µε σχετική κατηγοριοποίηση των έργων και η σκοπιμότητα αποζημίωσης επιµέρους κατηγοριών έργων για απώλεια εσόδων λόγω περικοπών

Β. Δυνατότητες μείωσης περικοπών µέσω λύσεων αποθήκευσης, τόσο με προσθήκη μπαταριών σε έργα ΑΠΕ (π.χ. αποθήκευση πίσω από τον μετρητή) με προσαρμογές του πλαισίου και  σχήµατα ενίσχυσης όσο και ορίζοντας τα χαρακτηριστικά σταθμών κεντρικής αποθήκευσης.

Γ. Δημιουργία μεθοδολογίας υπολογισμού χωρητικότητας δικτύων και κατανομή ηλεκτρικού χώρου στους χρήστες, εύρεση λύσεων για την καλύτερη  αξιοποίηση του διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου και για την αναβάθμιση  της  χωρητικότητας των  δικτύων για υποδοχή έργων ΑΠΕ.

Έλεγχος των έργων από τον ΔΕΔΔΗΕ

Αναγκαία προϋπόθεση για την ομαλή διαχείριση της υπερπαραγωγής ΑΠΕ αποτελεί η ανάπτυξη συστημάτων εποπτείας και ελέγχου των έργων από τον ΔΕΔΔΗΕ (ο ΑΔΜΗΕ διαθέτει ανάλογα συστήματα). Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην ημερίδα  στόχο του ΔΕΔΔΗΕ ώστε να μπουν σε τάξη οι περικοπές «πράσινης» ενέργειας αποτελεί ο έλεγχος του  70% της ισχύος ΑΠΕ παραγωγής έως τον Ιούνιο του 2025. Με την εισαγωγή της νέας «αρχιτεκτονικής» ελέγχου παραγωγής ΑΠΕ, ο ΔΕΔΔΗΕ στοχεύει έως τις αρχές του επόμενου καλοκαιριού, να εντάξει στα Κέντρα Ελέγχου Δικτύων Διανομής (ΚΕΔΔ)  1.400 σταθμούς ΑΠΕ ισχύος 2,4 GW.

Επίσης, στο ίδιο διάστημα θα  υλοποιηθεί διασύνδεση με τα συστήματα εποπτείας και ελέγχου των Φο.Σ.Ε. (Φορείς Σωρευτικής Εκπροσώπησης) και θα ελέγχει μέσω αυτών 4.300 σταθμούς ισχύος 2,9 GW. Τέλος θα  εντάξει στα ΚΕΔΔ σε δεύτερο χρόνο και σταδιακά αυτούς τους 4.300 σταθμούς. Έτσι, από τον ερχόμενο Ιούνιο ο   ΔΕΔΔΗΕ προγραμματίζει να  ελέγχει απευθείας ή μέσω Φο.Σ.Ε. 5.700 σταθμούς ΑΠΕ, ισχύος 5,3 GW, εκπροσωπώντας το 70% της ισχύος παραγωγής.

Το σχέδιο διασύνδεσης ΔΕΔΔΗΕ – ΑΔΜΗΕ

Για την πραγματοποίηση των στόχων έχει σχεδιαστεί  επιχειρησιακό πλάνο δράσης έως τον Δεκέμβριο του 2025. Ειδικότερα, εντός του εξαμήνου Ιανουαρίου – Ιουνίου θα  υλοποιηθεί η επικοινωνιακή διασύνδεση των συστημάτων ΔΕΔΔΗΕ – ΑΔΜΗΕ για τη λήψη ομαδοποιημένων  εντολών «set-points»  από τον ΑΔΜΗΕ  και θα γίνει εφαρμογή συστήματος περικοπής των τηλεχειριζόμενων ΑΠΕ με  μεθοδολογία που θα συμφωνηθεί μεταξύ των δύο Διαχειριστών των δικτύων διανομής ρεύματος και του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ακόμη θα ολοκληρωθεί η υλοποίηση επικοινωνιακής διασύνδεσης των συστημάτων ΔΕΔΔΗΕ – Φο.Σ.Ε. και έλεγχος των σταθμών ΑΠΕ που εκπροσωπούνται από Φο.Σ.Ε. μέσω των συστημάτων των τελευταίων καθώς και  η ένταξη στα  ΚΕΔΔ των 1.400 σταθμών που δεν εκπροσωπούνται από Φο.Σ.Ε.

Κυρώσεις

Μάλιστα, κατά την παρουσίαση στην ημερίδα της ΡΑΑΕΥ, περιγράφηκαν οι κυρώσεις που θα επιβάλλονται, όπως είναι η  απενεργοποίηση της σύνδεσης και οικονομικές κυρώσεις για τους σταθμούς που δεν εγκατέστησαν συστήματα τηλε-εποπτείας και τηλε-ελέγχου, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον Ν.5106/2024. Επίσης δεν θα ενεργοποιείται η σύνδεση  νέων σταθμών που δεν διαθέτουν αντίστοιχα συστήματα.

Επιπλέον, για εξομάλυνση των προβλημάτων των περικοπών, σύμφωνα με τον  Διευθυντή  Ρυθμιστικών Θεμάτων Αγοράς και Δικτύου του ΑΔΜΗΕ  κ. Κωνσταντίνο Πετσίνη, είναι απαραίτητο να θεσπιστούν στο κανονιστικό πλαίσιο κίνητρα ώστε να τηρούνται τα Προγράμματα Αγορών κατά τις περιόδους που παρατηρείται πλεόνασμα εγχεόμενης ενέργειας. Τα αποτελέσματα της θέσπισης κινήτρων, σύμφωνα με τον ίδιο, θα είναι ο περιορισμός της παραγωγής των σταθμών ΑΠΕ των χαρτοφυλακίων που βάσει της προσφοράς τους δεν «πέρασε» από τις αγορές. Επίσης , μεταξύ άλλων, δεν μεταφέρεται σε πραγματικό χρόνο ένα πρόβλημα που έχει ήδη λυθεί από τις αγορές σε προγενέστερο χρόνο.