Πλημμύρες: Πώς η τεχνολογία μπορεί να δώσει λύση

Κατά το πρώτο μισό του Σεπτεμβρίου πολλές περιοχές σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν πληγεί από σφοδρές βροχοπτώσεις και καταστροφικές πλημμύρες –στη Μιανμάρ, στη Νιγηρία, στην Κεντρική Ευρώπη και αλλού- φαινόμενα που συνδέονται άμεσα με την κλιματική αλλαγή.

Κυβερνήσεις και διάφορες κοινότητες προσπαθούν να προσαρμοστούν και να αντιμετωπίσουν τα ακραία αυτά καιρικά φαινόμενα, επενδύοντας σε πράσινες πρωτοβουλίες και επενδύοντας σε υποδομές που θα μπορούσαν να αποτρέψουν τις χειρότερες επιπτώσεις των όλο και συχνότερων και μεγαλύτερων πλημμυρών.

Κλιματική αλλαγή: Τις πταίει για τις πλημμύρες στην Κεντρική Ευρώπη;

Βενετία, μία νέα Ατλαντίδα;

Η Βενετία είναι αντιμέτωπη με μία διπλή υπαρξιακή κρίση: η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, ενώ η πόλη βυθίζεται σταδιακά και περισσότερο μέσα στα λασπώδη θεμέλιά της.

Η πόλη υπολογίζεται πως βυθίζεται εδώ και 150 χρόνια με μέσο όρο 2,5 χιλιοστά τον χρόνο. Σύμφωνα με ορισμένες έρευνες η Βενετία θα μπορούσε να έχει βυθιστεί εντελώς μέχρι τα μέσα του επόμενου αιώνα – μία σύγχρονη Ατλαντίδα.

Η πιο άμεση πρόκληση ωστόσο είναι οι πλημμύρες. Ο σχεδιασμός για τα αντιπλημμυρικά συστήματα της πόλης άρχισε ήδη από το 1980, ενώ το 2003 ξεκίνησε η κατασκευή του συστήματος MOSE. Το MOSE διαθέτει τέσσερα κινητά φράγματα, καθένα εκ των οποίων αποτελείται από μία σειρά πυλών που μπορούν να υψωθούν και να διαχωρίσουν τη λιμνοθάλασσα από τον υπόλοιπο ωκεανό όταν υπάρχει μεγάλη παλίρροια.

Τα ιδιαίτερα φράγματα των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας

Τα φράγματα αξιοποιούνται συνήθως σε ποταμούς, με στόχο τη δημιουργία μίας αποθήκης νερού.

Υπάρχει όμως και ένα είδος φραγμάτων που είναι σχεδιασμένα έτσι, ώστε να επιτρέπουν τη ροή του νερού υπό κανονικές συνθήκες. Τα φράγματα αυτά δεν χρησιμοποιούνται για τη συλλογή νερού σε ξηρές περιόδους, αλλά για την αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων. Στην περίπτωση μία πλημμύρας τα φράγματα αυτά κλείνουν και αποθηκεύουν έτσι το επιπλέον νερό, προστατεύοντας τις εκτάσεις στην άλλη μεριά της κατασκευής. Όταν οι βροχοπτώσεις και η πλημμύρα έχουν υποχωρήσει, το νερό απελευθερώνεται και πάλι στο ποτάμι.

Τέτοια φράγματα έχουν κατασκευαστεί στο Οχάιο των ΗΠΑ και στην Ιαπωνία.

Σπίτια με… ξυλοπόδαρα και μηχανισμούς ανύψωσης

Τα ξυλοπόδαρα χρησιμοποιούνται σε σπίτια εδώ και καιρό, ως υποστυλώματα που μπορούν να προστατεύσουν το κτήριο σε περίπτωση πλημμύρας.

Αν και τα σπίτια με ξυλοπόδαρα είναι κάτι το συνηθισμένο σε μικρές νησιωτικές χώρες, όπου η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει πολύ γρήγορα, τώρα στρέφονται ολοένα και περισσότερα κράτη σε αυτή τη μέθοδο.

Στις ΗΠΑ υπάρχει ειδικό κανονιστικό πλαίσιο, το οποίο προβλέπει πως τα ξυλοπόδαρα πρέπει να είναι αρκετά σταθερά ώστε να αντέχουν τις πλημμύρες ή τους σφοδρούς ανέμους, αλλά και να υψώνουν αρκετά το εκάστοτε σπίτι, προκειμένου αυτό να μη γεμίζει νερό σε περίπτωση που σημειωθούν ακραίες πλημμύρες.

Στο δε Ηνωμένο Βασίλειο η εταιρεία FloodJack έχει αναπτύξει ένα παρόμοιο, ιδιαίτερο σύστημα: πρόκειται για έναν μηχανισμό που μπορεί να ανιχνεύσει την άνοδο του νερού, οπότε και ενεργοποιεί ένα σύστημα ανύψωσης για να προστατεύσει το σπίτι.

Άλλες χώρες πάλι θεσπίζουν περιορισμούς σχετικά με το πού μπορούν να χτιστούν σπίτια. Και τέτοιου είδους νόμοι αποτελούν μία ολοένα και πιο δημοφιλή επιλογή για την αποτελεσματική προστασία των πολιτών από τις πλημμύρες.

Μία ολλανδική καινοτομία που έφτασε ως την Αφρική

Πριν από λίγο καιρό μία ολλανδική εταιρεία ονόματι SLAMDAM σκέφτηκε να αντιμετωπίσει την άνοδο του νερού σε περιπτώσεις πλημμυρών κατασκευάζοντας προσωρινά φράγματα. Η συγκεκριμένη ιδέα αποδείχτηκε πολύ προδοτική στην Ολλανδία – και σήμερα εφαρμόζεται και σε πολλές χώρες της Αφρικής, όπως στη Νιγηρία και την Κένυα.

Τα ολλανδικά αυτά φράγματα αποτελούνται από φουσκωτούς σωλήνες, οι οποίοι γεμίζουν με νερό και δημιουργούν ένα προσωρινό τοίχωμα, ένα φράγμα ικανό να συγκρατήσει τα νερά της πλημμύρας. Σε ορισμένες περιοχές το νερό που αποθηκεύτηκε στο φράγμα αξιοποιήθηκε στη συνέχεια σε ξηρές περιόδους για την άρδευση.

Περιορίζοντας τις πλημμύρες με «φυσικούς τρόπους»

Οι πλημμύρες πάντως δεν περιορίζονται απαραιτήτως μονάχα με τεχνολογικές καινοτομίες. Αρκετές περιοχές προβαίνουν σε στοχευμένες περιβαλλοντικές παρεμβάσεις, οι οποίες συχνά ονομάζονται «λύσεις βασισμένες στη φύση» και μπορεί να αφορούν τη διαχείριση της ροής του νερού σε ποτάμια ή πλημμυρικές περιοχές ή πάλι την αποκατάσταση γεωργικών περιοχών με τοπική βλάστηση, ώστε τα όμβρια ύδατα να συγκρατούνται πιο αποτελεσματικά.

Τέτοιες πρωτοβουλίες θεωρούνται ως «πράσινες υποδομές» και εφαρμόζονται σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς

Πηγή: DW