Ενεργειακή κρίση: Ανησυχίες στην Ευρώπη – Τι βλέπουν οι αναλυτές για τον χειμώνα

Στο Gastech, το πρόσφατο παγκόσμιο jamboree της βιομηχανίας φυσικού αερίου που πραγματοποιήθηκε στο Χιούστον, ο ενθουσιασμός ήταν διάχυτος: εν μέσω μίας θύελλας συμφωνιών από τους υπουργούς ενέργειας και τους κολοσσούς των ορυκτών καυσίμων, οι εκπρόσωποι του κλάδου αναθάρρησαν ότι το προϊόν τους, όχι μόνο δεν παροπλίζεται, αλλά αντιθέτως θα παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πράσινη μετάβαση.

Παρά τον ενθουσιασμό αυτόν ωστόσο, κάποιοι δεν έκρυψαν τον προβληματισμό τους. Μια μερίδα εκπροσώπων της βιομηχανίας φυσικού αερίου, άσκησε κριτική στον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος έχει «παγώσει» τις άδειες για αμερικανικούς τερματικούς σταθμούς εξαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).

Μάλιστα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που ανησυχούν ότι η παγκόσμια αγορά LNG, η οποία κατέστη ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη και την Ασία μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, θα μπορούσε σύντομα να αντιμετωπίσει την πρώτη πραγματική της δοκιμασία. Με τη ζήτηση να αυξάνεται και την προσφορά να αποτυγχάνει να τεθεί σε λειτουργία, ένας νέος αγώνας για το φυσικό αέριο θα μπορούσε να είναι στο προσκήνιο.

Ενεργειακή κρίση: Νέα φόβοι στην Ευρώπη -Το τέλος του deal Κιέβου- Μόσχας και οι δέκα γραμμές άμυνας

Στην πραγματικότητα, η Ευρώπη δεν επιβίωσε απλώς, αλλά πήγε πολύ καλύτερα

Διάψευση

Κατά τη διάρκεια της  ενεργειακής κρίσης, φαινόταν ότι το 2025 θα ήταν η σωτήρια χρονιά. Η Ρωσία είχε κλείσει αγωγούς που παρείχαν περισσότερο από το 40% του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου. Εάν η ήπειρος κατάφερνε να επιβιώσει για δύο χειμώνες, τότε θα ξεπερνούσε την απειλή, καθώς μεγάλα έργα LNG στην Αμερική και το Κατάρ πλημμύρισαν την αγορά. Στην πραγματικότητα, η Ευρώπη δεν επιβίωσε απλώς, αλλά πήγε πολύ καλύτερα: πλησιάζει τον τρίτο χειμώνα από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος με τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου να ήδη είναι γεμάτες κατά 94%, ενώ ο στόχος που είχε θέσει ήταν για πληρότητα 90% μέχρι τον Νοέμβριο. Στην επίτευξη του στόχου αυτού συνέβαλαν σαφώς οι τεράστιες αγορές LNG, το οποίο πέρυσι αντιπροσώπευε το 60% των εισαγωγών φυσικού αερίου του μπλοκ.

Αντ’ αυτού, ωστόσο, η ανησυχία έχει επανέλθει στην αγορά. Οι τιμές του LNG στην Ασία, το παγκόσμιο σημείο αναφοράς, κυμαίνονται πάνω από τα 13 $ ανά εκατομμύριο βρετανικές θερμικές μονάδες (mBtu).

Το θερμόμετρο

Μια ανησυχία είναι η επικείμενη πτώση της θερμοκρασίας. Οι δύο τελευταίοι χειμώνες του βόρειου ημισφαιρίου ήταν ήπιοι, αλλά ο επόμενος είναι απίθανο να είναι τόσο ήπιος.

«Απλώς ένας κανονικός χειμώνας θα ήταν πολύ κρύος με τα πρόσφατα πρότυπα», σημειώνει στο Economist ένας trader φυσικού αερίου. Μια παγωμένη σεζόν θα ήταν διπλά κακή για την Ευρώπη. Θα απαιτούσε περισσότερο αέριο όχι μόνο για θέρμανση αλλά και για ηλεκτρισμό: ο κρύος καιρός τείνει να έρχεται με ένα άτονο αεράκι, που εμποδίζει τα αιολικά πάρκα. Η βορειοανατολική Ασία μπορεί επίσης να είναι πιο κρύα από τους πρόσφατους χειμώνες. Ένας ακραίος χειμώνας όπως αυτός του 2021 —όταν το Πεκίνο άντεξε θερμοκρασίες -20°C τον Ιανουάριο, το πιο κρύο των τελευταίων 50 ετών—είναι πάντα δυνατή.

Ο Sindre Knutsson της Rystad Energy, μιας εταιρείας συμβούλων, εκτιμά ότι οι χαμηλές θερμοκρασίες στην Ευρώπη και την Ασία θα δημιουργούσαν επιπλέον ζήτηση για φυσικό αέριο 21 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων (bcm) και 15 bcm αντίστοιχα, ή 4-8% των εισαγωγών των περιοχών πέρυσι. Δεδομένου ότι η Ευρώπη μεγιστοποιεί τις εισαγωγές μέσω αγωγών – και η Ασία, εκτός από την Κίνα, έχει αμελητέο εμπόριο μέσω αγωγών- το υπόλοιπο ποσό θα πρέπει να προέρχεται από θαλάσσιες μεταφορές.

Αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει ζήτηση για επιπλέον 26 εκατομμύρια τόνους LNG, που ισοδυναμεί με το 7% των παγκόσμιων συναλλαγών πέρυσι.

Η λήξη της συμφωνίας διαμετακόμισης

Η δεύτερη ανησυχία είναι ότι οι εισαγωγές της Ευρώπης μέσω αγωγών θα μπορούσαν να μειωθούν περαιτέρω. Σύμφωνα με μια πενταετή συμφωνία που θα λήξει τον Δεκέμβριο, η Ρωσία εξακολουθεί να στέλνει αέριο μέσω Ουκρανίας στην κεντρική Ευρώπη. Αυτές οι ροές έχουν μειωθεί περισσότερο από το μισό από το 2021, αλλά εξακολουθούν να αντιστοιχούν σε 15 bcm πέρυσι. Η Ουκρανία έχει ήδη δηλώσει ότι δεν θα διαπραγματευτεί νέα συμφωνία.

Έτσι, η Ευρώπη και η Ουκρανία αναζητούν λύσεις, στις οποίες καταλυτικό ρόλο παίζει το Αζερμπαϊτζάν.

Ο καιρός και η γεωπολιτική θα μπορούσαν επομένως να δημιουργήσουν ζήτηση για πολλά πρόσθετα φορτία LNG, και να το κάνουν σε μια εποχή που η αγορά δεν θα είναι τόσο ρευστή όσο αναμενόταν κάποτε.

Ο τερματικός σταθμός Arctic LNG 2 της Ρωσίας, που αρχικά επρόκειτο να εξάγει έως και 13 εκατομμύρια τόνους ετησίως (mtpa) LNG έως το επόμενο έτος – που ισοδυναμεί με υπερψύξη με 18 bcm αερίου – καθυστερεί και στερείται πελατών μετά την επιβολή κυρώσεων από την Αμερική στο έργο και στα πλοία που ελλιμενίζονται εκεί. Ένα σχέδιο για την Αίγυπτο να γίνει αξιόπιστος προμηθευτής LNG στην Ευρώπη έχει καταρρεύσει. Η παραγωγή φυσικού αερίου της χώρας μειώνεται πολύ πιο γρήγορα από το αναμενόμενο.

Το χειρότερο σενάριο περιλαμβάνει θερμοκρασίες υπό το μηδέν στην Ευρώπη μόλις στις αρχές Δεκεμβρίου και το ρωσικό αέριο να εξαφανιστεί από την 1η Ιανουαρίου

Η αμερικανική απογοήτευση

Ωστόσο, σύμφωνα με τον Economist η Αμερική είναι η μεγαλύτερη απογοήτευση. Το μορατόριουμ του κ. Μπάιντεν θα είναι ένα πλήγμα για τις προμήθειες, αλλά μόνο σε λίγα χρόνια, καθώς ισχύει αποκλειστικά για νέα έργα. Ο άμεσος πονοκέφαλος της Αμερικής είναι η χρεοκοπία του κύριου εργολάβου στο έργο Golden Pass του Τέξας, ένα από τα δύο μεγάλα τερματικά που πρόκειται να τεθούν σε λειτουργία το επόμενο έτος, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει καθυστερήσεις έξι μηνών ή περισσότερο.

Εκτός από τα προβλήματα σε μικρότερα έργα, αυτό σημαίνει ότι από τα 25-30 mtpa νέας χωρητικότητας που αναμένεται έως το 2025, μόνο τα 15 mtpa ενδέχεται να υλοποιηθούν.

Η τέλεια καταιγίδα

Πώς θα έμοιαζε μια τέλεια καταιγίδα;

Το χειρότερο σενάριο περιλαμβάνει θερμοκρασίες υπό το μηδέν στην Ευρώπη μόλις στις αρχές Δεκεμβρίου και το ρωσικό αέριο να εξαφανιστεί από την 1η Ιανουαρίου. Η ήπειρος δεν θα ξεμείνει από καύσιμα βραχυπρόθεσμα: εκτός από τα αποθέματα ρεκόρ, διαθέτει άφθονη πυρηνική ενέργεια (πολλοί γαλλικοί αντιδραστήρες, που έκλεισαν το 2022, είναι ξανά σε λειτουργία) και υδροηλεκτρική ενέργεια (μετά από βιβλικές βροχές).

Ωστόσο, σε αυτό το σενάριο η Ευρώπη θα έβλεπε τα αποθέματά της σε φυσικό αέριο να εξαντλούνται πολύ πιο γρήγορα, οδηγώντας στην πρώτη μεγάλη άσκηση ανανέωσης αποθεμάτων από το 2022. Αυτή τη φορά η όρεξη της Ευρώπης θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη: έχοντας επεκτείνει την ικανότητα επαναεριοποίησης κατά το ένα πέμπτο, είναι λιγότερο περιορισμένη στις φιλοδοξίες αγορών της.

Η Ευρώπη θα έπρεπε να ανταγωνιστεί την Ασία για φορτία LNG, αυξάνοντας τις τιμές spot. Η Anne-Sophie Corbeau του Πανεπιστημίου Columbia εκτιμά ότι θα μπορούσαν εύκολα να φτάσουν τα 16 $ ανά mbtu στις αρχές του έτους. Οι πλουσιότερες ασιατικές χώρες και η Κίνα θα μετριάζονταν σε μεγάλο βαθμό, επειδή αγοράζουν μεγάλο μέρος του LNG τους με μακροπρόθεσμα συμβόλαια που αναπροσαρμόζονται στην τιμή του πετρελαίου.

Ωστόσο, σχεδόν όλες οι αγορές της Ευρώπης είτε πραγματοποιούνται στην αγορά άμεσης παράδοσης είτε αναπροσαρμόζονται σε τιμές spot, και η ήπειρος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς φυσικό αέριο, αφού έχει αποσύρει τα περισσότερα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας από άνθρακα. Οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις κοινής ωφελείας ή οι καταναλωτές —ή ένα μείγμα και των τριών— δεν θα είχαν άλλη επιλογή από το να επωμιστούν το υψηλότερο κόστος.