ΚΑΠ: Έρχονται αλλαγές μετά το 2027 – Πώς οι αγρότες θα λαμβάνουν επιδοτήσεις

Σε ριζικές αλλαγές στη μελλοντική Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) προσανατολίζεται η Κομισιόν ενόψει των συζητήσεων για την αναθεώρησή της, η οποία παρουσίασε το νέο «όραμα» για το μέλλον της γεωργίας και των αγροτών.

Το νέο «όραμα» για τη γεωργία επί της ουσίας θεωρείται και ένα προσχέδιο για τους άξονες στους οποίους θα κινηθεί η πολιτική που θα ακολουθηθεί, στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ τα επόμενα χρόνια. Άλλωστε, οι αγροτικές κινητοποιήσεις και οι αντιδράσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν ήδη αναδείξει τα κενά και τα προβλήματα της ΚΑΠ, η οποία εφαρμόζεται από το 2023 με ορίζοντα το 2027.

Η μελλοντική ΚΑΠ αναμένεται να είναι απλούστερη και πιο στοχευμένη, με τα κονδύλια να κατευθύνονται προς τους αγρότες που πραγματικά παράγουν. Την ίδια στιγμή, ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στους νέους αγρότες αλλά και σε εκείνους που καλλιεργούν σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς.

Τα νεότερα για τη μελλοντική ΚΑΠ αναμένεται να παρουσιαστούν τους επόμενους μήνες όταν θα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία εκτίμησης επιπτώσεων, στο πλαίσιο των προτάσεων για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν αξιωματούχοι των Βρυξελλών στη νέα ΚΑΠ μετά το 2027 «θα προτιμηθούν τα κίνητρα και όχι οι όροι». Ενδεικτικό των προθέσεων είναι και οι δηλώσεις της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία στις κατευθυντήριες γραμμές της, κατέστησε σαφές ότι πρέπει να υπάρξει συγκεκριμένη εισοδηματική ευρωπαϊκή πολιτική για τους  αγρότες, ενώ τα αγροτικά κονδύλια θα πρέπει να κατανέμονται δικαιότερα.

Έτσι, σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα, αναμένεται η μελλοντική στήριξη της ΚΑΠ να κατευθύνεται περισσότερο προς τους αγρότες, που ασχολούνται ενεργά με την παραγωγή τροφίμων και ακολουθούν πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ενόψει των επικείμενων προτάσεων στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) της Ένωσης για την περίοδο μετά το 2027, αναδεικνύεται και η ανάγκη για περαιτέρω εξορθολογισμού του τρόπου εφαρμογής της πολιτικής της ΚΑΠ.  Η μελλοντική ΚΑΠ θα στηρίζεται σε στοχευμένες πολιτικές και στρατηγικές, με τα κράτη μέλη θα έχουν την υποχρέωση να λογοδοτούν για τον τρόπο με τον οποίο θα επιτυγχάνουν τους στόχους, που θα έχουν τεθεί.

Πάντως, τα νεότερα για τη μελλοντική ΚΑΠ αναμένεται να παρουσιαστούν τους επόμενους μήνες όταν θα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία εκτίμησης επιπτώσεων, στο πλαίσιο των προτάσεων για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο.

Το «όραμα» για τη γεωργία

Μέχρι να ενταθούν οι συζητήσεις για τη νέα ΚΑΠ, η Επιτροπή παρουσίασε την Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου, το όραμά της για τη γεωργία και τα τρόφιμα. Πρόκειται επί της ουσίας ένας φιλόδοξος χάρτης πορείας για το μέλλον της γεωργίας και των τροφίμων στην Ευρώπη, ο οποίος σύμφωνα με την Κομισιόν «θέτει τις βάσεις για ένα ελκυστικό, ανταγωνιστικό, ανθεκτικό, προσανατολισμένο στο μέλλον και δίκαιο αγροδιατροφικό σύστημα για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές αγροτών και αγροδιατροφικών επιχειρήσεων».

Έτσι, η περαιτέρω απλούστευση των πολιτικών και η αύξηση της υιοθέτησης της καινοτομίας και της ψηφιοποίησης αποτελούν προϋποθέσεις για όλες τις δράσεις που περιγράφονται στο όραμα. Τους επόμενους μήνες μέσα στο 2025, η Επιτροπή αναμένεται να προτείνει μια ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων απλούστευσης του ισχύοντος αγροτικού  νομοθετικού πλαισίου. Μαζί θα περιλαμβάνει και μια ψηφιακή στρατηγική της ΕΕ για τη γεωργία.

Η Επιτροπή έχει δεσμευτεί να διασφαλίσει ότι οι αγρότες δεν θα αναγκάζονται να πωλούν συστηματικά τα προϊόντα τους κάτω από το κόστος παραγωγής

Κίνητρα στους νέους αγρότες

Το «όραμα» για τη γεωργία έχει θέσει ως προτεραιότητα τέσσερις κεντρικούς άξονες. Σε αυτούς περιλαμβάνεται, η ανάγκη η γεωργία να αποτελεί έναν ελκυστικό τομέα. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η γεωργία πρέπει να έχει την απαραίτητη σταθερότητα ώστε να ενθαρρύνει τους νέους να ασχοληθούν με το επάγγελμα δίνοντας, μεταξύ άλλων κίνητρα όπως δίκαια εισοδήματα και δημόσια στήριξη.

Την ίδια στιγμή οι νέοι αγρότες θα πρέπει να υποστηριχθούν ενεργά ώστε να αποκομίσουν τα οφέλη της καινοτομίας και των νέων επιχειρηματικών μοντέλων, ως συμπληρωματικές πηγές εισοδήματος.

Μάλιστα, η Επιτροπή έχει δεσμευτεί να διασφαλίσει ότι οι αγρότες δεν θα αναγκάζονται να πωλούν συστηματικά τα προϊόντα τους κάτω από το κόστος παραγωγής και θα λάβει συγκεκριμένα μέτρα για τον σκοπό αυτό, μεταξύ άλλων προχωρώντας στην αναθεώρηση της οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Επίσης, θα παρουσιαστεί μια στρατηγική ανανέωσης των γενεών το 2025, με συστάσεις σχετικά με τα μέτρα που απαιτούνται τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό/περιφερειακό επίπεδο για την αντιμετώπιση των εμποδίων που εμποδίζουν τους νέους και τις νέες να εισέλθουν στο επάγγελμα.

Ανταγωνιστικότητα και ανθεκτικότητα

Ως δεύτερη προτεραιότητα τίθεται η γεωργία να είναι ένας ανταγωνιστικός και ανθεκτικός τομέας. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ θα συνεχίσει να δίνει προτεραιότητα στην ασφάλεια και την κυριαρχία των τροφίμων με διάφορους τρόπους. Οι εμπορικές διαπραγματεύσεις και συμφωνίες θα αξιοποιηθούν πλήρως, προστατεύοντας παράλληλα τα συμφέροντα των ευρωπαίων αγροτών.

Το «όραμα» για τη γεωργία, σύμφωνα με την Επιτροπή, ανταποκρίνεται επίσης στα αιτήματα των αγροτών, των πολιτών και της κοινωνίας γενικότερα για ισχυρότερη ευθυγράμμιση των προτύπων παραγωγής για τα εισαγόμενα προϊόντα. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή θα αρχίσει να λαμβάνει μέτρα το 2025 για τα επικίνδυνα φυτοφάρμακα, που απαγορεύονται στην ΕΕ και την καλή διαβίωση των ζώων.

Σχέδιο δράσης για την ύπαιθρο

Μια ακόμη πλευρά της γεωργίας που μπαίνει στην κορυφή των προτεραιοτήτων της ΕΕ, είναι αυτή να αποτελέσει έναν τομέα, που να είναι ανθεκτικός στο μέλλον, καθώς ο αγροτικός τομέας της Ευρώπης διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Το «όραμα» αναγνωρίζει την ανάγκη συμφιλίωσης της δράσης για το κλίμα με την επισιτιστική ασφάλεια και τις ειδικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας. Για το λόγο αυτό οι αγρότες θα πρέπει να ανταμείβονται για την υιοθέτηση πρακτικών φιλικών προς το περιβάλλον.

Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα εξετάσει προσεκτικά κάθε περαιτέρω απαγόρευση της χρήσης φυτοφαρμάκων, στρέφοντας την πρόσβαση των βιοεντομοκτόνων στις ευρωπαϊκές αγορές. Θα αναπτύξει επίσης ένα εθελοντικό σύστημα συγκριτικής αξιολόγησης, την «πυξίδα βιωσιμότητας στην εκμετάλλευση», για να βοηθήσει τους αγρότες να μετρήσουν και να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους σε επίπεδο εκμετάλλευσης. Θα εκπονηθεί επίσης μια στρατηγική ανθεκτικότητας των υδάτων για να αντιμετωπιστεί η επιτακτική ανάγκη για αποδοτικότερες χρήσεις του νερού.

Με την προσοχή στραμμένη στις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας στις αγροτικές περιοχές, η Κομισιόν αναμένεται να υποβάλει επικαιροποιημένο σχέδιο δράσης για την ύπαιθρο, ώστε να διασφαλίσει ότι οι αγροτικές περιοχές παραμένουν ζωντανές, λειτουργικές και βαθιά συνδεδεμένες με την πολιτιστική και φυσική κληρονομιά της ΕΕ.

Θα ξεκινήσει επίσης ένας ετήσιος διάλογος για τα τρόφιμα με ένα ευρύ φάσμα φορέων, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών, των αγροτών, της βιομηχανίας και των δημόσιων αρχών, για την εξεύρεση λύσεων για ζητήματα όπως η οικονομική προσιτότητα των τροφίμων και η καινοτομία.

Η μείωση των αποβλήτων τροφίμων και η αντιμετώπιση των κοινωνικών ανησυχιών για την καλή διαβίωση των ζώων θα εξεταστούν επίσης προσεκτικά από την Επιτροπή στο μέλλον.