Eurobank: Οι δασμοί Τραμπ και η ελληνική οικονομία – Ποιες είναι οι προκλήσεις [γράφημα]

Μετά τη διαταραχή που προκάλεσε η πανδημία, η ελληνική οικονομία ανακάμπτει από την πολυετή κρίση χρέους εν μέσω ενός δυσμενούς διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος: ενεργειακή κρίση, πολεμικές συγκρούσεις και γεωπολιτικές εντάσεις, καθώς και έντονες πολιτικές προστατευτισμού σήμερα εκ μέρους μεγάλων οικονομιών, σύμφωνα με την εβδομαδιαία μελέτη της Eurobank «7 ΗΜΕΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ». Σε γενικές γραμμές η ενίσχυση της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα στηρίζεται: (a) στη μεταπανδημική άνοδο του τουρισμού, (β) στους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), (γ) στην πιστωτική επέκταση των Νομισματικών και Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων (ΝΧΙ) και (δ) στην ενίσχυση της αξιοπιστίας της οικονομίας σε επίπεδο δημοσιονομικής πειθαρχίας και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ανάκτηση επενδυτικής βαθμίδας από τους 5 οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης που είναι αποδεκτοί από το ευρωσύστημα).

Αν και παραμένει αβέβαιο ποιο θα είναι το νέο καθεστώς των εμπορικών σχέσεων ανάμεσα στις μεγάλες οικονομίες του κόσμου (ΗΠΑ, Κίνα, ΕΕ-27), οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία εντείνονται. Το δημογραφικό πρόβλημα, το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό, το επενδυτικό κενό, η χαμηλή παραγωγικότητα της εργασίας και το έλλειμμα διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας προϋπήρχαν των διαταραχών που μπορεί να προκαλέσουν στο διεθνές εμπόριο οι νέες πολιτικές προστατευτισμού. Συνεπώς, ενισχύεται η ανάγκη για την προώθηση μεταρρυθμίσεων που δύνανται να αμβλύνουν τα παραπάνω προβλήματα και να βελτιώσουν τις μεσομακροπρόθεσμες προοπτικές και την ανθεκτικότητα της οικονομίας. Βραχυπρόθεσμα οι δείκτες οικονομικής συγκυρίας για το α’ τρίμηνο 2025 εξέπεμψαν θετικά μηνύματα για την επίδοση της ελληνικής οικονομίας στην αρχή του έτους. Οι πρώτες επιδράσεις των πολιτικών προστατευτισμού διεθνώς αναμένεται να αποτυπωθούν στα επόμενα τρίμηνα (αποτελούν ανοδικό κίνδυνο για τον πληθωρισμό και καθοδικό κίνδυνο για την ανάπτυξη).

Το οικονομικό κλίμα στην Ελλάδα

Ο μέσος όρος του δείκτη οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα (πηγή: ΙΟΒΕ) κατέγραψε ελαφρά βελτίωση στις 107,7 μονάδες το α’ τρίμηνο 2025, παραμένοντας σε υψηλότερο επίπεδο σε σύγκριση με την Ευρωζώνη για 11ο τρίμηνο στη σειρά (βλ. Σχήμα 1.1).[1] Αυτό το ποιοτικό χαρακτηριστικό αντανακλά σε έναν βαθμό την υπεραπόδοση της ελληνικής οικονομίας έναντι της Ευρωζώνης σε όρους πραγματικού ρυθμού μεγέθυνσης. Σε ό,τι αφορά τους 5 δείκτες εμπιστοσύνης που συνθέτουν τον δείκτη οικονομικού κλίματος, 3 κινήθηκαν ανοδικά και 2 καθοδικά. Βελτίωση κατέγραψαν οι δείκτες εμπιστοσύνης της βιομηχανίας, του καταναλωτή και των κατασκευών, ενώ χειροτέρευση σημείωσαν οι αντίστοιχοι δείκτες των υπηρεσιών και του λιανικού εμπορίου (βλ. Σχήμα 1.2).

Τα παραπάνω στοιχεία καταδεικνύουν ότι το οικονομικό κλίμα στην Ελλάδα παρέμεινε σε σχετικά υψηλά επίπεδα το α’ τρίμηνο 2025 (υπερβαίνει κατά πολύ τον μακροχρόνιο μέσο όρο του). Ο δείκτης εμπιστοσύνης στη βιομηχανία σημειώνει ανθεκτικότητα, στις κατασκευές βρίσκεται σε φάση ανάκαμψης, ενώ στις υπηρεσίες, παρά την κάμψη των τελευταίων τριμήνων, οι τιμές που λαμβάνει είναι σχετικά υψηλές. Παρά ταύτα, ο δείκτης εμπιστοσύνης στο λιανικό εμπόριο επέστρεψε ξανά σε αρνητικό έδαφος (περισσότερες αρνητικές απαντήσεις απ’ ό,τι θετικές), ενώ του καταναλωτή παραμένει έντονα αρνητικός χωρίς να εμφανίζει τάση βελτίωσης. Το τελευταίο στοιχείο συνδέεται μεταξύ άλλων παραγόντων με τις επιπτώσεις των συσσωρευμένων πληθωριστικών πιέσεων (βάσει του ΕνΔΤΚ της ΕΛΣΤΑΤ, την 5ετία 2020-2024 η συνολική αύξηση των τιμών των τροφίμων ξεπέρασε το 30%). Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η επόμενη παρατήρηση του δείκτη οικονομικού κλίματος, ήτοι του Απρ-25, θα ενσωματώνει τις πρώτες επιδράσεις σε επίπεδο οικονομικής συγκυρίας και προσδοκιών της νέας δασμολογικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (ΗΠΑ).

Επιταχύνθηκε η βελτίωση της μεταποίησης

Ο δείκτης υπευθύνων προμηθειών της S&P Global για τον τομέα της μεταποίησης στην Ελλάδα αυξήθηκε στις 55,0 μονάδες τον Μαρ-25, από 52,6 τον Φεβ-25, υποδηλώνοντας επιτάχυνση του ρυθμού βελτίωσης των λειτουργικών συνθηκών στον τομέα της μεταποίησης. Η εν λόγω βελτίωση, η υψηλότερη των τελευταίων 11 μηνών (βλ. Σχήμα 2), αντανακλά τα υψηλότερα επίπεδα παραγωγής, νέων παραγγελιών, αγορών εισροών και απασχόλησης των κατασκευαστών που συμμετείχαν στην έρευνα. Παράλληλα, λόγω της ενίσχυσης των τιμών των πρώτων υλών και των μεταφορών, οι τιμές των χρεώσεων κινήθηκαν ανοδικά με τον υψηλότερο ρυθμό από τον Φεβ-23 (οι επιχειρήσεις μετακύλησαν ένα μέρος του αυξημένου κόστους παραγωγής στους πελάτες).

Για το σύνολο του α’ τριμήνου 2025, ο δείκτης PMI μεταποίησης στην Ελλάδα ενισχύθηκε στις 53,5 μονάδες, από 51,8 μονάδες το δ’ τρίμηνο 2024, διακόπτοντας την καθοδική τροχιά των προηγούμενων 3 τριμήνων. Επιπρόσθετα, όπως καταγράφεται στον δείκτη οικονομικού κλίματος, έτσι και στον δείκτη PMI μεταποίησης, η ελληνική οικονομία υπεραποδίδει έναντι της Ευρωζώνης. Αυτό αποτυπώνεται ξεκάθαρα και σε επίπεδο εθνικών λογαριασμών. Την 3ετία 2022-2024 η πραγματική ακαθάριστη προστιθέμενη αξία του τομέα της μεταποίησης στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 14,4% έναντι οριακής μείωσης στην Ευρωζώνη κατά -0,2%.