Πώς πρέπει να ανταποκριθεί η Κίνα στους δασμούς του Τραμπ;

Project Syndicate

Η ανακοίνωση του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για την «Ημέρα Απελευθέρωσης» για σαρωτικούς νέους δασμούς σε εισαγωγές από περισσότερες από 180 χώρες θα μείνει στη μνήμη μας ως ένα ανθρωπογενές οικονομικό τσουνάμι. Πολλοί το συγκρίνουν ήδη με τον νόμο Smoot-Hawley Tariff του 1930 του Προέδρου Herbert Hoover, ο οποίος μείωσε το παγκόσμιο εμπόριο κατά 66% σε πέντε χρόνια και βάθυνε τη Μεγάλη Ύφεση. Οι δασμοί του Τραμπ –οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν σταματήσει απότομα για 90 ημέρες– έχουν αναστατώσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές, ωθώντας τους αναλυτές να προειδοποιήσουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να εισέλθουν σε ύφεση το 2025.

Οι παγκόσμιες επιπτώσεις δύσκολα μπορούν να υποτιμηθούν. Ως η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, οι ΗΠΑ έχουν τεράστιο αντίκτυπο στις εξαγωγές και την ανάπτυξη άλλων χωρών. Στην αβεβαιότητα προστίθεται η ασταθής προσέγγιση του Τραμπ στη χάραξη πολιτικής, η οποία δημιουργεί αμφιβολίες σχετικά με τη βιωσιμότητα του δολαρίου ΗΠΑ ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος.

Ακόμη πιο ανησυχητικό, καθώς οι ΗΠΑ αποσύρονται από τις διεθνείς δεσμεύσεις τους, ο κόσμος κινδυνεύει να πέσει στην «παγίδα Kindleberger» – ένα σενάριο που θυμίζει τη δεκαετία του 1930 , όταν καμία μεγάλη δύναμη δεν ήταν σε θέση ή δεν ήθελε να παράσχει τα παγκόσμια δημόσια αγαθά που ήταν απαραίτητα για τη διατήρηση της παγκόσμιας οικονομίας. Εάν επιμείνουν οι τρέχουσες τάσεις, η διεθνής οικονομική αρχιτεκτονική που βοήθησαν οι ΗΠΑ να χτιστεί πριν από 80 χρόνια θα μπορούσε να ξεδιπλωθεί.

Πώς πρέπει να αντιδράσουν άλλες οικονομίες στους δασμούς του Τραμπ; Η Κίνα, ο Καναδάς και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν ήδη ανακοινώσει μέτρα αντιποίνων, ενώ άλλοι έχουν σηματοδοτήσει την προθυμία τους να διαπραγματευτούν. Για πολλούς, οι ΗΠΑ δεν είναι απλώς μια σημαντική εξαγωγική αγορά, αλλά και ένας κρίσιμος εταίρος ασφάλειας και γεωπολιτικός σύμμαχος.

Δεδομένης της θέσης της ως της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο και της μεγαλύτερης εμπορικής χώρας, η απάντηση της Κίνας είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ενώ ο Τραμπ έχει επιβάλει νέους δασμούς σε σχεδόν κάθε χώρα, η Κίνα είναι ξεκάθαρα ο πρωταρχικός του στόχος. Κατά την πρώτη του θητεία, ξεκίνησε έρευνα για τις εμπορικές πρακτικές της Κίνας και επέβαλε σαρωτικούς δασμούς σε ένα ευρύ φάσμα κινεζικών αγαθών – πολλά από τα οποία διατηρήθηκαν αργότερα από την κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν .

Η ίδια δυναμική που χαρακτήρισε τον πρώτο εμπορικό πόλεμο του Τραμπ εμφανίζεται ξανά. Μέσα σε 48 ώρες από τη στιγμή που οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν δασμούς 34% στις κινεζικές εισαγωγές – πέραν της προηγούμενης αύξησης 20% – η κυβέρνηση της Κίνας απάντησε αντιστοιχίζοντας τους δασμούς του Τραμπ και εισάγοντας μια σειρά πιο στοχευμένων μέτρων. Με τη σειρά του, ο Τραμπ αύξησε τους δασμούς στα κινεζικά προϊόντα στο 104%, ωθώντας την Κίνα να αυξήσει τους δικούς της δασμούς στις εισαγωγές από τις ΗΠΑ στο 84%. Στη συνέχεια, ο Τραμπ κλιμάκωσε περαιτέρω, αυξάνοντας το ποσοστό για τα κινεζικά προϊόντα στο 125% ακόμη και όταν έβαλε την Ημέρα της Απελευθέρωσης σε αναμονή.

Ενώ οι Κινέζοι εμπειρογνώμονες έχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με το πώς να ανταποκριθούν στους δασμούς του Τραμπ, πολλοί πιστεύουν ότι η προσφορά παραχωρήσεων απλώς θα προκαλούσε περαιτέρω επιθετικότητα των ΗΠΑ και η απόφαση να αυξήσει τους δασμούς στις εισαγωγές από τις ΗΠΑ στο 125% αντανακλά αυτήν την άποψη. Ωστόσο, ελπίζει κανείς ότι οι δύο πλευρές θα μπορέσουν να βρουν τρόπους αποκλιμάκωσης μέσω του διαλόγου.

Πέρα από τους δασμούς, οι κινέζοι φορείς χάραξης πολιτικής θα πρέπει να επικεντρωθούν σε πιο στρατηγικές απαντήσεις σε τρεις βασικούς τομείς πολιτικής. Πρώτον, πρέπει να κάνουν περισσότερα για να τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη. Μετά από δύο χρόνια σχετικά αδύναμων επιδόσεων, η κυβέρνηση τελικά υιοθέτησε πιο επιθετικές πολιτικές μακροοικονομικής τόνωσης τον Σεπτέμβριο, οδηγώντας σε σημαντική επιτάχυνση της ανάπτυξης κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2024.

Ωστόσο, οι νέοι δασμοί των ΗΠΑ θα μπορούσαν να δυσκολέψουν την Κίνα να επιτύχει τους στόχους της για αύξηση του ΑΕΠ 5% και πληθωρισμό 2%, καθώς η μείωση των εξαγωγών μπορεί να μειώσει τη συνολική ζήτηση, να επιδεινώσει τη βιομηχανική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα και να εντείνει τις αποπληθωριστικές πιέσεις. Δεδομένου του πιθανού αντίκτυπου των νέων δασμών των ΗΠΑ, οι κινέζοι φορείς χάραξης πολιτικής θα χρειαστεί να εφαρμόσουν τολμηρές και καλά στοχευμένες μακροοικονομικές πολιτικές. Η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο περαιτέρω νομισματικής χαλάρωσης, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του επιτοκίου πολιτικής της και του συντελεστή αποθεματικών των τραπεζών.

Σίγουρα, οι ανησυχίες για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα περιορίζουν τα περιθώρια υποτίμησης του νομίσματος. Υπάρχει ευρεία συναίνεση μεταξύ των Κινέζων αναλυτών ότι η δημοσιονομική πολιτική – ειδικά η αύξηση των ελλειμματικών δαπανών από την κεντρική κυβέρνηση – θα πρέπει να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στη στήριξη της ανάπτυξης.

Δεύτερον, οι νέοι δασμοί των ΗΠΑ υπογραμμίζουν την ανάγκη εξισορρόπησης της οικονομίας της Κίνας μέσω της ενίσχυσης της εγχώριας κατανάλωσης. Επί του παρόντος, η κατανάλωση αντιπροσωπεύει μόνο περίπου το 56% του ΑΕΠ – σχεδόν 20 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο – επιδεινώνοντας το πρόβλημα πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας της Κίνας.

Ιστορικά, η Κίνα αντιμετώπισε αυτή την ανισορροπία βασιζόμενη σε μεγάλο βαθμό στη ζήτηση εξαγωγών. Αλλά αυτή η στρατηγική γίνεται όλο και πιο μη βιώσιμη από την οικονομική κρίση του 2008, καθώς η παγκόσμια ζήτηση έχει αποδυναμωθεί. Κατά συνέπεια, οι κινέζοι φορείς χάραξης πολιτικής έχουν εισαγάγει τη στρατηγική «διπλής κυκλοφορίας» για να τονώσουν την εγχώρια ζήτηση και να μειώσουν την εξάρτηση από τις ξένες αγορές.

Τον Μάρτιο, η κυβέρνηση παρουσίασε μια νέα σειρά « ειδικών πρωτοβουλιών » με στόχο την τόνωση της κατανάλωσης. Αλλά αυτό είναι εγγενώς πιο δύσκολο από την τόνωση των επενδύσεων, καθώς οι δαπάνες των νοικοκυριών καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από το εισόδημα και την εμπιστοσύνη, τα οποία χρειάζονται χρόνο για να αυξηθούν.

Τέλος, η αξιοθρήνητη στροφή της Αμερικής στον προστατευτισμό απειλεί να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο ηγετικό κενό. Τις τελευταίες δεκαετίες, πολλές χώρες –ιδιαίτερα στη Δυτική Ευρώπη και την Ανατολική Ασία– έχουν ωφεληθεί πάρα πολύ από τις ανοιχτές αγορές. Η Κίνα πρέπει να συνεργαστεί με αυτές τις χώρες, τόσο διμερώς όσο και πολυμερώς, για να διατηρήσει αυτό το σύστημα και να ενισχύσει το ελεύθερο εμπόριο και τις επενδύσεις.

Τον περασμένο χρόνο, η κινεζική κυβέρνηση έχει λάβει μονομερή μέτρα για τη διευκόλυνση των διεθνών ανταλλαγών, συμπεριλαμβανομένων των ταξιδιών χωρίς βίζα για πολίτες χωρών όπως η Δανία, η Νορβηγία και η Νότια Κορέα. Παρόμοια μέτρα θα μπορούσαν να επεκταθούν στο εμπόριο και τις επενδύσεις.

Είναι ενθαρρυντικό ότι οι κινέζοι φορείς χάραξης πολιτικής έχουν ήδη σημειώσει πρόοδο σε καθέναν από αυτούς τους τρεις τομείς. Καθώς ο κόσμος εισέρχεται σε μια νέα φάση ανάπτυξης, είναι προς το συμφέρον της Κίνας να τακτοποιήσει πρώτα το δικό της σπίτι – και μετά να αναλάβει ενεργό ρόλο στη διαφύλαξη της παγκόσμιας οικονομίας.

Ο Huang Yiping, Κοσμήτορας της Εθνικής Σχολής Ανάπτυξης και Διακεκριμένος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, είναι μέλος της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας.