Ελ Εριάν: Η οικονομία σε ένα επικίνδυνο ταξίδι προς αβέβαιο προορισμό

Οι προσπάθειες κορυφαίων επιχειρηματιών, κυβερνήσεων και επενδυτών να βρουν ανάπαυλα από τις πολιτικές των ΗΠΑ περιπλέχτηκε την περασμένη εβδομάδα, καθώς ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε μια ξαφνική παύση των υψηλών «αμοιβαίων» δασμών που είχαν χαρακτηριστεί επανειλημμένα ως μόνιμοι.

Το αποτέλεσμα έπληξε τις χρηματοπιστωτικές αγορές και ανέτρεψε τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες οικονομικές προβλέψεις της Wall Street. Για να γίνουν όλα αυτά κατανοητά, ο διακεκριμένος οικονομολόγος Μοχάμεντ Ελ Εριάν έδωσε τέσσερα συμπεράσματα, κάποια προφανή και άλλα λιγότερο κατανοητά.

Η παύση των 90 ημερών του Τραμπ ισχύει για όλες τις χώρες εκτός από την Κίνα, η οποία σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο εξακολουθεί να αντιμετωπίζει αυξητικό δασμολογικό συντελεστή 145% και η οποία έχει εφαρμόσει τις δικές της προσαυξήσεις αντιποίνων και άλλους περιορισμούς στις ΗΠΑ. Αντίθετα, η ΕΕ ανέβαλε τα αντίποινά της, περιμένοντας να δει εάν θα υπάρξει περαιτέρω παύση, συνέχεια στους δασμούς ή επαναφορά στο status quo ante. Eπιθυμεί επίσης να δει τι σκέφτεται ο Τραμπ για παραχωρήσεις που αφορούν συγκεκριμένες εταιρείες.

Περνώντας από το τι στο γιατί, η πρόσφατη πλημμύρα σχολίων από υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη είχε ένα κοινό στοιχείο: τον ρόλο της αγοράς ομολόγων. Φαίνεται ότι συνειδητοποίησαν ότι το κρίσιμο τμήμα των αμερικανικών ομολόγων πλησίαζε πολύ κοντά στη γραμμή που διαχωρίζει την ασυνήθιστη αστάθεια από τη δυσλειτουργία της αγοράς, όπου αγοραστές και πωλητές δεν μπορούν να βρουν μια τιμή για συναλλαγή.

Αυτό συνέβη το 2008 και το 2020, μεταδίδοντας την αναστάτωση στις αγορές και την οικονομία στο εσωτερικό και διεθνώς, και απαιτώντας σοβαρά διορθωτικά μέτρα από τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες.

Πιέσεις από εταιρείες, νομοθέτες και Fed

Άλλοι παράγοντες που συνέβαλαν στην παύση περιελάμβαναν αυστηρές δημόσιες προειδοποιήσεις από εξέχουσες προσωπικότητες όπως ο CEO της JPMorgan Chase, Τζέιμι Ντίμον, αλλά κει εκπεφρασμένες ανησυχίες προς τη διοίκηση, το Κογκρέσο και την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ. Στη συνέχεια, ήρθε μια κλασική προσπάθεια εξέλιξης του αφηγήματος ώστε να ταιριάζει με αυτό που συνέβη: η παύση ήταν το σχέδιο καθ’ όλη τη διάρκεια, που ενεργοποιήθηκε αφού περισσότερες από 70 χώρες ήρθαν σε επαφή με την αμερικανική κυβέρνηση για να συμμετάσχουν σε διαπραγματεύσεις με σκοπό τη μείωση των δασμολογικών και μη δασμολογικών φραγμών κατά των ΗΠΑ.

Στην αρχή μιας συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου που μεταδόθηκε τηλεοπτικά την περασμένη Πέμπτη, ο Τραμπ ενίσχυσε την ιδέα μιας ανώμαλης πορείας, επισημαίνοντας το «κόστος μετάβασης» και τα «προβλήματα μετάβασης». Σε τελική ανάλυση, θεωρεί ο Ελ Εριάν, η αστάθεια είναι χαρακτηριστικό και όχι σφάλμα του Art of the Deal. Αυτό που πρέπει να θυμούνται τα αμερικανικά νοικοκυριά και εταιρείες είναι ο αναπόφευκτα ελκυστικός προορισμός.

Αυτό οδηγεί στο τρίτο σημείο: τις λακκούβες στον δρόμο προς το ποθητό αποτέλεσμα. Υπάρχουν κίνδυνοι εκτέλεσης που σχετίζονται με τους άμεσους στασιμοπληθωριστικούς ανέμους, την αλληλεπίδραση με την απορρύθμιση και τις λεγόμενες ατζέντες του Τμήματος Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας (που ενέχει σημαντική εξάρθρωση της αγοράς) και να πειστούν άλλες χώρες να κάνουν σημαντικές παραχωρήσεις με την ελπίδα να τερματιστεί αποφασιστικά η απειλή εμπορικών πολέμων και επενδυτικών κυρώσεων.

Εν τω μεταξύ, κρίνοντας από τις τιμές του χρυσού και άλλους επιμέρους δείκτες, οι χώρες φαίνεται να έχουν επιταχύνει τη διαφοροποίηση μακριά από μια Αμερική που θεωρείται ότι διαβρώνει το καθεστώς ασφαλούς καταφυγίου που αποτελούσε στο κέντρο της παγκόσμιας οικονομικής και χρηματοπιστωτικής τάξης.

Λειτουργικοί κίνδυνοι

Υπάρχουν επίσης λειτουργικοί κίνδυνοι. Δεν είναι εύκολο να διαπραγματευτείς με τόσες πολλές χώρες ταυτόχρονα, καθεμία με διαφορετικό τρόπο, εφαρμόζοντας παράλληλα παραχωρήσεις για συγκεκριμένες εταιρείες. Και αυτή η «σούπα» πετυχαίνει μόνο εάν η διοίκηση μπορέσει να επιλύσει τις εσωτερικές διαφορές σχετικά με τον πρωταρχικό στόχο αυτού του εμπορικού πολέμου. Είναι η επιβολή δικαιότερου εμπορίου σε έναν κόσμο χαμηλών ή μηδενικών δασμών ή για να αυξηθούν σημαντικά έσοδα και να ανανεωθεί οριστικά η παραγωγή; Αν μη τι άλλο, η δημόσια διαφωνία έχει αυξηθεί τις τελευταίες δύο εβδομάδες.

Η μία πλευρά πιστεύει ότι το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι μια ευρύτερη ανασύνδεση των οικονομικών πολιτικών Ρίγκαν-Θάτσερ με την αμερικανική όσο και την παγκόσμια οικονομία.

Οι ΗΠΑ θα αναδυθούν ανταγωνιζόμενες σε ίσους όρους ανταγωνισμού με έναν πιο δυναμικό ιδιωτικό τομέα και μια συμμαζευμένη, πιο παραγωγική κυβέρνηση. Η άλλη πλευρά πιστεύει ότι αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να μαραζώσουν σε στασιμοπληθωρισμό τύπου Τζίμι Κάρτερ με τις εντάσεις Κίνας-ΗΠΑ να τονίζουν τις δυσμενείς παγκόσμιες επιπτώσεις.

Η ουσία είναι ξεκάθαρη. Η αστάθεια των δύο τελευταίων εβδομάδων έχει αποδείξει χωρίς αμφιβολία ότι οι ΗΠΑ έχουν οδηγήσει την οικονομία τους, καθώς και αυτές άλλων χωρών, σε ένα επίφοβο ταξίδι προς αβέβαιο προορισμό. Αυτό θα δοκιμάσει σοβαρά το χρηματοπιστωτικό σύστημα και την παγκόσμια θέση της Αμερικής, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητάς της να αντιμετωπίσει τις προσπάθειες της Κίνας να απεικονιστεί ως ένας καλύτερος άμεσος και πιο μακροπρόθεσμος εταίρος.