Επιτόκια: Τράπεζες και καταθέτες μετρούν απώλειες από τη μείωση της ΕΚΤ – Κερδισμένοι οι δανειολήπτες

Συνθήκες ανάλογες με το πρώτο μισό της δεκαετίας του 2000, στα πρώτα χρόνια μετά την είσοδο της χώρας στο ευρώ, τείνουν να επικρατήσουν πλέον στην εγχώρια τραπεζική αγορά, ως προς την προσφορά χρήματος.

Μετά την χθεσινή νέα περικοπή των παρεμβατικών δεικτών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) κατά 25 μονάδες βάσης και την προοπτική για ακόμη μία ή δύο μειώσεις τους μέχρι το τέλος της χρονιάς, ο κλάδος εισέρχεται σε άλλη φάση.

Η νέα εποχή χαρακτηρίζεται από τα εξής:

Πρώτον, τα χαμηλά επιτόκια που εξασφαλίζουν φθηνότερη ρευστότητα για τις τράπεζες, συνθήκη αναγκαία για τη διατήρηση των ρυθμών πιστωτικής επέκτασης σε υψηλά επίπεδα.

Δεύτερον, την ισχυρή κεφαλαιακή θέση των εξυγιασμένων πλέον ελληνικών τραπεζών, ως αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη των εργασιών τους στον τομέα των χορηγήσεων.

Όπως επισημαίνουν χαρακτηριστικά τραπεζικές πηγές, «είναι η πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια που συντρέχουν όλες οι προϋποθέσεις για την επαρκή χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας με προνομιακούς όρους. Η μόνη διαφορά σε σχέση με τότε αφορά τη ζήτηση για δανεισμό, η οποία παραμένει χαμηλά».

Σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, «οι ελληνικές τράπεζες δεν κατάφεραν να εκμεταλλευτούν τη χαλαρή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ την περασμένη δεκαετία, καθώς λόγω της ελληνικής κρίσης, είχαν άλλες προτεραιότητες. Πλέον, όμως είναι σε θέση να εκμεταλλευτούν το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων, για να υλοποιήσουν τη στρατηγική τους».

Άμεση επίδραση

Αναμφίβολα, οι μειώσεις στο κόστος του χρήματος θα έχουν άμεση επίδραση στο επιτοκιακό εισόδημα των τραπεζών.

Με βάση τα όσα έχουν παρουσιάσει οι διοικήσεις των τεσσάρων συστημικών ομίλων στους αναλυτές, κάθε μείωση των δεικτών της ΕΚΤ και κατ΄ επέκταση των επιτοκίων Euribor κατά 25 μονάδες βάσης, περιορίζει τα έντοκα έσοδά τους κατά 100 – 120 εκατ. ευρώ αθροιστικά σε ετήσια βάση.

Με αυτά τα δεδομένα, εκτιμάται ότι τα καθαρά έσοδα από τόκους θα καταγράψουν εφέτος μία κάμψη της τάξης του 5% – 10%.

Ο λόγος είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος του υφιστάμενου δανειακού χαρτοφυλακίου αποτελείται από προγράμματα κυμαινόμενου επιτοκίου, το οποίο στην πλειονότητα των περιπτώσεων αναπροσαρμόζεται αυτόματα, ανάλογα με τις μεταβολές στους δείκτες Euribor.

Οι απώλειες λοιπόν είναι αναπόφευκτες. Την ίδια στιγμή ωστόσο η υποχώρηση των επιτοκίων δημιουργεί αυξημένες ευκαιρίες για τις τράπεζες σε δύο πεδία:

•  Στα δάνεια, καθώς θα είναι σε θέση να λανσάρουν πιο ελκυστικά προγράμματα τόσο για επιχειρήσεις, όσο και για νοικοκυριά.

Με τον τρόπο αυτό εκτιμάται ότι η ζήτηση για δανεισμό θα ενισχυθεί τα επόμενα χρόνια.

•  Στις εργασίες στο asset management, μιας και η υποχώρηση των αποδόσεων στα προϊόντα σταθερού εισοδήματος αναμένεται να στρέψει τους αποταμιευτές σε επενδυτικές υπηρεσίες, προς εξασφάλιση ενός ικανοποιητικού παθητικού εισοδήματος

Με τον τρόπο αυτό, οι τραπεζικές διοικήσεις ευελπιστούν ότι θα καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος των απωλειών στα έντοκα έσοδα από το υφιστάμενο απόθεμα χορηγήσεων.

Δηλαδή το κλειδί για τη διατήρηση της κερδοφορίας τους στα πολυετή υψηλά της προηγούμενης χρήσης, είναι η μεγέθυνση.

Καταθέτες και δανειολήπτες

Από την άλλη, καταθέτες και δανειολήπτες θα δουν το αμέσως επόμενο διάστημα τις επιδράσεις της εφαρμοζόμενης πολιτικής από την ΕΚΤ στις σχέσεις τους με τις τράπεζες.

Συγκεκριμένα:

•  Καταθέσεις

Οι μειώσεις στα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων και των εντόκων γραμματίων που ξεκίνησαν πριν από περίπου ένα χρόνο, θα συνεχιστούν.

Πλέον επιτόκια άνω του 2%, χωρίς κίνδυνο για το αρχικό κεφάλαιο της αποταμίευσης, πολύ δύσκολα θα προσφέρονται, είτε από τις τράπεζες ή από το κράτος, μέσω των τίτλων που εκδίδει.

Αυτό σημαίνει πως οι αποταμιευτές για να πετύχουν ένα ικανοποιητικό παθητικό εισόδημα καλούνται να αναλάβουν ρίσκο και οι τράπεζες είναι έτοιμες να τους προσφέρουν λύσεις αποτελεσματικής διαχείρισης των αποταμιεύσεών τους.

Το λανσάρισμα σχετικών προϊόντων και υπηρεσιών θα είναι συνεχές, δίνοντας τη δυνατότητα σε όλους να βρουν το σωστό μίγμα προσδοκώμενης απόδοσης και κινδύνου, ανάλογα με το επενδυτικό τους προφίλ.

•  Στεγαστικά δάνεια

Όσοι έχουν λάβει στεγαστικό δάνειο με σταθερό επιτόκιο, σε όλη την περίοδο ισχύος του δεν θα δουν κάποια μεταβολή στις μηνιαίες καταβολές.

Από την άλλη στα προγράμματα κυμαινόμενου επιτοκίου η προστασία που προσέφεραν οι τράπεζες με τον ορισμό πλαφόν κατά την περίοδο αυστηροποίησης της ευρωπαϊκής νομισματικής πολιτικής, έχει ξεπεραστεί από τις εξελίξεις.

Οι συνδεδεμένοι δείκτες Euribor βρίσκονταν μέχρι πριν λίγο καιρό παγωμένοι στην περιοχή του 2,7% – 2,9% για τον υπολογισμό των δόσεων.

Πλέον, όμως έχουν ήδη υποχωρήσει αρκετά πιο κάτω από αυτά τα επίπεδα (γύρω στο 2,2% σήμερα) και αναμένεται να βρεθούν ακόμη πιο χαμηλά μέσα στο 2025, όσο η ΕΚΤ θα κουρεύει τους δείκτες της.

Αυτό σημαίνει ότι όσοι αποπληρώνουν στεγαστικό δάνειο κυμαινόμενου επιτοκίου θα δουν μειώσεις στις μηνιαίες δόσεις τους τους επόμενους μήνες.

Το όφελος ανά 100.000 ευρώ υπολοίπου για δάνειο με υπολειπόμενη διάρκεια εξόφλησης τα 20 έτη υπολογίζεται στα 10 – 15 ευρώ το μήνα ανά 20 μονάδες υποχώρησης των δεικτών Euribor.

Στον αντίποδα, δεν αποκλείεται οι τράπεζες να προχωρήσουν σε μειώσεις επιτοκίων και στα νέα στεγαστικά δάνεια.

Εκ των πραγμάτων τα προϊόντα με κυμαινόμενο επιτόκιο θα καταστούν εκ νέου ελκυστικά, καθώς το κόστος τους ακολουθεί την πορεία των Euribor, ενώ δεν μπορεί να αποκλειστεί νέο κούρεμα των spreads από τις τράπεζες.

Μένει να φανεί εάν θα δούμε δραστικές κινήσεις στα σταθερά επιτόκια. Αυτό θα εξαρτηθεί από το πόσο επιθετική πολιτική θα ακολουθήσουν οι τράπεζες.

Αυτή την στιγμή διαμορφώνονται σε χαμηλά επίπεδα, μεταξύ 3% – 4%. Ως εκ τούτου τα περιθώρια περαιτέρω μείωσής τους δεν είναι μεγάλα.

Ωστόσο, τίποτε δεν μπορεί να αποκλειστεί.

•  Επιχειρηματικά / επαγγελματικά δάνεια

Ανάλογες τάσεις θα επικρατήσουν σε επαγγελματική και επιχειρηματική πίστη, όπου ήδη οι δανειολήπτες έχουν δει τις δόσεις τους να μειώνονται, μιας και τα περισσότερα δάνεια των δύο κατηγοριών είναι συνδεδεμένα με τους δείκτες Euribor.

Επίσης, αναμένεται η προσφορά ακόμη πιο χαμηλών επιτοκίων στις νέες δανειοδοτήσεις.