Δωδώνη: Τριάντα χρόνια συγκρούσεων, 3 ιδιοκτήτες και ο νικητής

Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1990 τα πολιτικά πάθη ήταν οξυμένα. Ήταν η κυβερνητική θητεία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.

Μαζί με τις δίκες στο Ειδικό Δικαστήριο του πρώην πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, υπουργών των κυβερνήσεων του και πρώην στελεχών των ΔΕΚΟ, η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιχείρησε το πρώτο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων στην ελληνική οικονομία.

Αρχίζοντας από τις θυγατρικές της Αγροτικής Τράπεζας (ΑΤΕ). Η ΑΤΕ τότε μαζί με την συμμετοχή των συνεταιρισμών διέθετε πολλές θυγατρικές εταιρείες.

Ο τότε διοικητής της ΑΤΕ, Δημήτρης Μηλιάκος, εκμεταλλευόμενος το όργιο διαφθοράς που είχαν διαπιστώσει οι έλεγχοι των επιθεωρητών του, αποφάσισε να τελειώσει άπαξ δια παντός από τις γαλακτοκομικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις.

Η Δωδώνη, η ΔΕΛΤΑ και η ΦΑΓΕ

Την ίδια περίοδο οι δύο μεγαλύτερες ιδιωτικές γαλακτοβιομηχανίες, η ΔΕΛΤΑ της οικογένειας Δασκαλόπουλου και η Φάγε της οικογένειας Φιλίππου, αναπτύσσονταν με ταχύτατους ρυθμούς. Και με ισχυρό ανταγωνισμό μεταξύ τους. Διεύρυναν το δίκτυο διανομής τους ανά την Ελλάδα.

Το εμπόδιο ήταν οι συνεταιριστικές γαλακτοβιομηχανίες, που φυσικά χρηματοδοτούνταν από την ΑΤΕ. Κυρίως διότι χρειάζονταν την πρώτη ύλη και οι συνεταιριστικές γαλακτοβιομηχανίες ήταν οι ανταγωνίστριες τους όχι μόνο στην προμήθεια του γάλακτος αλλά και στην τιμή του.

Η Αγροτική Τράπεζα…

Από αυτό το … «πογκρόμ» κατόρθωσαν να διασωθούν ελάχιστες μόνο από αυτές. Και κυρίως όσες ήταν λιγότερο δανεισμένες από την ΑΤΕ. Κάποια στιγμή ήρθε και η σειρά της Δωδώνης. Στην προκειμένη περίπτωση ισχυρός μέτοχος μειοψηφίας της γιαννιώτικης γαλακτοβιομηχανίας ήταν η ΑΤΕ.

Αρα εκτός από τα δάνεια είχε και τον πρώτο λόγο στο μετοχικό της κεφάλαιο. Στη αρχή άρχισε να διαρρέεται από τη διοίκηση της ΑΤΕ ότι και η Δωδώνη – ίσως – πουληθεί.

…το συνεταιριστικό μοντέλο

Η ηπειρωτική γαλακτοβιομηχανία μετρούσε τότε μόλις 30 χρόνια ζωής. Εχει δημιουργηθεί το 1963, σε μία εποχή που το συνεταιριστικό μοντέλο οργάνωσης της αγροτοκτηνοτροφικής παραγωγής ήταν τότε κυρίαρχο στην ελληνική οικονομία.

Την ίδια περίοδο και σε άλλες περιοχές της χώρας είχαν δημιουργηθεί συνεταιριστικές γαλακτοβιομηχανίες.

Το εντυπωσιακό στοιχείο στην προκειμένη περίπτωση που χαρακτήριζε και χαρακτηρίζει την Δωδώνη – και έχει αποδειχθεί ως ένα από τα βασικά της πλεονεκτήματα – είναι ο εξαγωγικός της προσανατολισμός. Ακόμη από τις πρώτες δεκαετίες της λειτουργίας της.

Το ισχυρό brand name με το κεφαλαίο «Δ»

Αυτή η εξέλιξη της έδωσε τη δυνατότητα σε «ανύποπτο» χρόνο να διαμορφώσει ένα ισχυρό brand name στη φέτα στις χώρες που υπάρχει ισχυρό ελληνικό στοιχείο. Μάλιστα το «Δ» ήταν αποτυπωμένο πάνω στο προϊόν, εφόσον επρόκειτο για τη συσκευασία τενεκέ. Περίπου την ίδια περίοδο την Δωδώνη ακολούθησε και η Μεβγάλ.

Όταν ξεσηκώθηκε η Ήπειρος

Όταν λοιπόν άρχισε να διακινείται η πληροφορία πως η διοίκηση της ΑΤΕ σκοπεύει να πουλήσει τη Δωδώνη, όλη η Ηπειρος ξεσηκώθηκε. Και χωρίς να έχει επιβεβαιωθεί ποτέ, η φήμη που κυκλοφορούσε τότε από στόμα σε στόμα ήταν πως ενδιαφερόμενος αγοραστής ήταν η ΦΑΓΕ.

Εκείνη την εποχή η παραγωγή της φέτας, του πιο δημοφιλούς τυριού στην Ελλάδα, γίνονταν, κατά το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος από μικρές τυροκομικές επιχειρήσεις.

Και η φιλολογία εκείνης της εποχής ήταν πότε οι δύο μεγάλοι της αγοράς, η ΔΕΛΤΑ και η ΦΑΓΕ – η Μεβγάλ παρήγαγε ήδη συσκευασμένη φέτα και έκανε και εξαγωγές – θα μπουν στην αγορά της φέτας. Μία από τις λίγες αξιόλογες επιχειρήσεις ήταν η Δωδώνη.

Η πρώτη απόπειρα πώλησης

Όμως μέσα στο πολιτικό κλίμα εκείνης της εποχής η περίπτωση της γιαννιώτικης γαλακτοβιομηχανίας έγινε κορυφαίο – και πολιτικό φυσικά – γεγονός για όλη την Ηπειρο.

Ηταν προφανές ότι τα σχέδια της ΑΤΕ δεν μπορούσαν να τελεσφορήσουν. Ηταν αδύνατον πολιτικά. Και η διοίκηση της τράπεζας, ευλόγως, έκανε πίσω. Η πρώτη απόπειρα πώλησης της εταιρείας είχε πλέον αποτύχει.

Η δεύτερη απόπειρα μέσα στην κρίση

Η επόμενη απόπειρα έρχεται περίπου 20 χρόνια αργότερα. Το 2012. Η ελληνική οικονομία έχει βυθιστεί στην κρίση. Χρόνο με τον χρόνο η οικονομία συρρικνώνεται. Οι τράπεζες είναι «επί ξύλου κρεμάμενες».

Η ανεργία γνωρίζει δυσθεώρητα ύψη. Τα συσσίτια έχουν γίνει καθημερινό φαινόμενα – εικόνες της δεκαετίας του 1950 είναι πλέον καθημερινές. Από τις μεγάλες τράπεζες του δημόσιου τομέα, η Αγροτική Τράπεζα χάνει την κρατική χρηματοδότηση και το «καλό της κομμάτι» περνάει πλέον στην Τράπεζα Πειραιώς.

Στο μεταίχμιο αυτής της διαδικασίας η συμμετοχή της ΑΤΕ στη Δωδώνη ως περιουσιακό της στοιχείο εκποιείται. Αντιδράσεις υπάρχουν αρκετές, αλλά πλέον σε εκείνο το κλίμα της οικονομικής κρίσης και της χρεοκοπίας του δημοσίου δεν μπορούν να ακουστούν.

Οι μνηστήρες με τα… βαριά πορτοφόλια

Ενδιαφερόμενοι είναι αρκετοί. Ακόμη και ο γαλλικός όμιλος Lactalis έχει δείξει ενδιαφέρον. Προξενεί έκπληξη ένα ρωσικών συμφερόντων fund, το οποίο έχει περιορισμένες συμμετοχές σε άλλες χώρες – μία, δύο είναι αφρικανικές. Οι συνεταιρισμοί επιδιώκουν να μπουν στο παιχνίδι.

Διαθέτουν μετοχές στην εταιρεία, αλλά υπάρχουν και χρέη σημαντικά. Είναι το αδύνατο τους σημείο. Επιχειρούν να συνασπιστούν με σημαντικούς τοπικούς επιχειρηματίες και να διαμορφώσουν μία ισχυρή πρόταση.

Το αρχικό ενδιαφέρον των αδελφών Σαράντη

Και ενδιαφέρον – όσο μπορεί να είναι ισχυρό σε εκείνες τις συνθήκες – εκδηλώνουν και οι αδελφοί Δημήτρη και Μιχάλη Σαράντη. Τότε τα δύο αδέλφια από τα Τρίκαλα και με μεγάλη τυροκομική – οικογενειακή – παράδοση διαθέτουν τον όμιλο ΤΥΡΑΣ.

Και έχουν κατορθώσει να «αναστήσουν» και να την κάνουν σημαντικό παίκτη στην αγορά των γαλακτοκομικών συμφερόντων, την γαλακτοβιομηχανία Ολυμπος. Και η τυροκομική τους μονάδα στα Τρίκαλα δουλεύει σε φουλ παραγωγή – κυρίως όμως στην κατηγορία των προιόντων ιδιωτικής ετικέτας.

Το αδύναμο σημείο της προσφοράς

Το τίμημα που προσφέρουν στον διαγωνισμό είναι το υψηλότερο. Ανέρχεται στα 35 εκατ. ευρώ. Όμως μόνο τα 10 εκατ. ευρώ από αυτά είναι μετρητά. Αυτό είναι το αδύναμο σημείο της προσφοράς του. Εξάντλησαν κάθε περιθώριο στις κινήσεις τους.

Εκαναν ότι περνούσε από το χέρι τους. Το υπουργείο Οικονομικών έκρινε ως πλειοδότη το ρωσικό fund αντί 20 εκατ. ευρώ! Αναλαμβάνοντας φυσικά και τις δανειακές της υποχρεώσεις. Τότε υπήρξαν και αρκετά παράδοξα γεγονότα, τα οποία κρίθηκαν ως κανονικά σε μία μη κανονική εποχή!

Η ιδιωτικοποίηση της ΑΤΕ ήταν πλέον γεγονός. Και οι αδελφοί Σαράντη έχασαν την πρώτη μάχη. Αυτό βεβαίως δεν τους πτόησε. Στα χρόνια που ακολούθησαν ο όμιλος των δύο αδελφών εξελίχθηκε στον μεγαλύτερο παραγωγό φέτας στην ελληνική αγορά.

Η επόμενη ευκαιρία

Όμως η κατηγορία της ιδιωτικής ετικέτας είχε το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής.

Παρά το γεγονός ότι ανέπτυξαν τον μεγαλύτερο όμιλο γαλακτοκομικών προϊόντων – με παραγωγική δραστηριότητα σε τρεις χώρες και ισχυρές εξαγωγικές επιδόσεις, δεν κατόρθωσαν – ίσως δεν το επιδίωξαν γιατί είχαν άλλες επιχειρηματικές προτεραιότητες – να αποκτήσουν σημαντική παρουσία στην κατηγορία της επώνυμης φέτας, εντός και εκτός Ελλάδος.

Ωστόσο δεν το έβαλαν κάτω. Αντιθέτως περίμεναν την επόμενη ευκαιρία. Αυτή ήρθε εννέα χρόνια αργότερα. Το 2021 το ρωσικό fund αποφάσισε να αποεπενδύσει και να αποχωρήσει από την ελληνική αγορά – παίρνοντας φυσικά τα κέρδη του. Η δεύτερη ευκαιρία για τους αδελφούς Σαράντη με τον όμιλο των Ελληνικών Γαλακτοκομείων – άλλαξε εν τω μεταξύ η επωνυμία του ομίλου – ήρθε.

Το CVC και η κούρσα για δυο

Η ελληνική οικονομία πέρασε στη φάση της ανάπτυξης. Τα δεδομένα ήταν εντελώς διαφορετικά. Παράλληλα ο μέχρι τότε ιδιοκτήτης επένδυσε αρκετά χρήματα. Αναπτύχθηκε σημαντικά σε ξένες αγορές. Και όπως είναι εύλογο ήθελε να αποσπάσει την μεγαλύτερη δυνατή υπεραξία. Το τίμημα πλέον ήταν υψηλό.

Η αποτίμηση της εταιρείας μαζί με τις δανειακές της υποχρεώσεις ανήλθε στα 160 εκατ. ευρώ – τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα δάνεια ήταν 67 εκατ. ευρώ. Τώρα οι υποψήφιοι αγοραστές ήταν δύο.

Ο επιμένων νικά

Ο όμιλος των Ελληνικών Γαλακτοκομείων και το fund CVC, στο οποίο ανήκε και ανήκει Δέλτα Τροφίμων – επίσης από τους κορυφαίους παίκτες στην ελληνικής αγορά και ιδιαίτερα στον κλάδο της γαλακτοβιομηχανίας. Και σ΄ αυτή την περίπτωση οι κκ Δημήτρης και Μιχάλης Σαράντης έχασαν.

Για δεύτερη φορά! Ο επιμένων όμως νικά. Λίγο αργότερα εξαγόρασαν την θυγατρική της Δέλτα Τροφίμων στη Βουλγαρία, ενισχύοντας αποφασιστικά τη θέση τους στη γειτονική αγορά. Και φυσικά για μία ακόμη φορά περίμεναν να έρθει η επόμενη ευκαιρία για την απόκτηση της Δωδώνης.

Τον Δεκέμβριο του 2023 η Δέλτα Τροφίμων απέκτησε και την μειοψηφική συμμετοχή του Έλληνα συνεργάτη του ρωσικού fund. Πλέον τα δύο αδέλφια ξέροντας να «διαβάζουν» τα μηνύματα της αγοράς θεώρησαν ότι ήταν πλέον θέμα χρόνου η Δωδώνη να βγει προς πώληση.

Πέρυσι το CVC άρχισε να αποεπενδύει από την ελληνική αγορά πουλώντας εταιρείες που είχε αγοράσει λίγα χρόνια νωρίτερα. Και φέτος «άνοιξε» η πώληση της Δωδώνης. Οι αδελφοί Σαράντη ήταν μοναδικοί ενδιαφερόμενοι. Οι συζητήσεις άρχισαν στις αρχές του περασμένου Φεβρουαρίου. Κι ήταν δύσκολες.

Αρκετές φορές κινδύνεψαν να «ναυαγήσουν».

To αγκάθι του factoring και το τίμημα των 200 εκατ.

Είναι γεγονός ότι το CVC αγόρασε ακριβά τη Δωδώνη και όπως είναι λογικό ήθελε να την πουλήσει με κέρδος. Ένα από τα επίδικα των διαπραγματεύσεων ήταν αν οι οφειλές του factoring αποτελούν μέρος του δανεισμού ή όχι.

Η πλευρά Σαράντη υποστήριζε ότι ήταν μέρος του δανεισμού, αντιθέτως η πλευρά του πωλητή πως δεν ήταν. Τελικά νωρίς το απόγευμα της Μεγάλης Πέμπτης η συμφωνία έκλεισε.

Το τίμημα ήταν 110 εκατ. ευρώ – τα 10 εκατ. ευρώ θα δοθούν άμεσα και τα υπόλοιπα 100 εκατ. ευρώ μόλις γίνουν οι συμβολαιογραφικές πράξεις – μετά από την έγκριση της εξαγοράς από την Επιτροπή Ανταγωνισμού.

Επίσης ο όμιλος των Ελληνικών Γαλακτοκομείων αναλαμβάνει δάνεια 95 εκατ. ευρώ.

Το χτύπημα 13 χρόνια μετά από τη νέα γενιά

Μετά από 13 χρόνια και με μεγάλη προσπάθεια οι αδελφοί Σαράντη αποκτούν το ισχυρότερο εξαγωγικό brand name στην φέτα – και φυσικά την πρώτη θέση στην ελληνική αγορά. Όμως, σύμφωνα με πληροφορίες του ΟΤ, απαιτούνται άμεσα επενδύσεις στο παραγωγικό σκέλος της επιχείρησης. Και σημαντικές.

Λέγεται πως ίσως ανέλθουν ακόμη και στα 50 εκατ. ευρώ. Υπολογίζεται πως όλη η διαδικασία θα έχει ολοκληρωθεί – θα πέσουν οι τελικές υπογραφές – στις αρχές του Σεπτεμβρίου. Και μία λεπτομέρεια.

Οι δύο αδελφοί που δημιούργησαν τον όμιλο έκαναν πίσω αφήνοντας ως διαπραγματευτές του κκ Γιώργο και Στέλιο Σαράντη. Την επόμενη γενιά. Παρακολουθώντας βεβαίως από κοντά όλες τις συζητήσεις. Και δίνοντας συμβουλές και τακτική. Η εξαγορά της Δωδώνης θα φέρει την υπογραφή τους!