Αγορές: Ποια είναι η τάση που εμποδίζει τις μετοχές να καταρρεύσουν

Οι χρηματιστηριακές αγορές φαίνεται να έχουν ανακτήσει την ψυχραιμία τους. Μέχρι τις 2 Μαΐου, ο αμερικανικός δείκτης S&P 500 είχε ανακτήσει τις τεράστιες απώλειες που πυροδότησε ο δασμολογικός καταιγισμός της «Ημέρα της Απελευθέρωσης» στις ΗΠΑ. Κι αν η πτώση του S&P ήταν σοκαριστική – μια πτώση 12% σε μόλις τέσσερις ημέρες διαπραγμάτευσης – εξίσου σοκαριστική ήταν και η ανάκαμψη.

Η απόφαση του κ. Τραμπ να αναστείλει αρκετούς δασμούς σίγουρα βοήθησε. Το ίδιο, φαίνεται, έκαναν και οι ιδιώτες επενδυτές.

Όπως υπογραμμίζει σε ανάλυσή του ο Economist, παρά το γεγονός ότι οι αγορές βυθίστηκαν κατά 5% την επόμενη μέρα από την ανακοίνωση του κ. Τραμπ, οι ιδιώτες επενδυτές αρνήθηκαν να αποσύρουν τα χρήματά τους. Αντ’ αυτού, έριξαν καθαρά 5 δισεκατομμύρια δολάρια.

Την επόμενη εβδομάδα, και καθώς οι τιμές υποχώρησαν ακόμη περισσότερο, χρησιμοποίησαν επιπλέον δισεκατομμύρια, αρπάζοντας τα πάντα, από τεχνολογικούς γίγαντες όπως η Amazon και η Nvidia μέχρι χρηματιστηριακά διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια που παρακολουθούν ολόκληρη την αγορά. Και παρά το γεγονός ότι ενοχλήθηκαν, από την επιθετική δασμολογική πολιτική του Τραμπ, σίγουρο ο τρόπος που επέλεξαν να εκφράσουν αυτή τη δυσαρέσκεια ήταν πολύ περίεργος.

Από τη χλεύη στο… παράδειγμα

Ο Economist υπενθυμίζει ότι ερασιτέχνες επενδυτές συσσωρεύονται τακτικά στην αγορά στις πιο δύσκολες μέρες της. Τα επενδυτικά φόρουμ, ιδίως το r/WallStreetBets του Reddit, σφύζουν από εκδηλώσεις ενθάρρυνσης για τους συμμετέχοντες να «αγοράσουν την πτώση» (buy the dip). Ενώ οι θεσμικοί επενδυτές μπορεί να αναγκαστούν από τους διαχειριστές κινδύνου να ανατρέψουν τις συναλλαγές καθώς οι τιμές υποχωρούν, οι ιδιώτες επενδυτές παρέχουν ρευστότητα κατά τη διάρκεια των sell-offs – ένα μοτίβο που αλλάζει τις σύγχρονες χρηματιστηριακές αγορές.

Το στερεοτυπικό αυτό momentum δεν ήταν αβάσιμο. Το 2014, οι Robin Greenwood και Andrei Shleifer, και οι δύο από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, διαπίστωσαν ότι οι επενδυτές δεν περίμεναν υψηλότερες αποδόσεις όταν οι μετοχές υποχωρούσαν – όπως η θεωρία θα υποδήλωνε ότι θα έπρεπε – αλλά χαμηλότερες. Πράγματι, οι ροές προς τα αμοιβαία κεφάλαια εξακολουθούν να παρακολουθούν το ευρύτερο κλίμα της αγοράς και τα κεφάλαια κατευθύνονται προς τους διαχειριστές με τις καλύτερες επιδόσεις. Η λογική ότι αυτό που αυξήθηκε χθες σίγουρα θα αυξηθεί αύριο παραμένει ισχυρή: μαρτυρά την όρεξη τα τελευταία χρόνια για bitcoin, Gamestop και το τεχνολογικά βαρύ fund ARK της Cathie Wood.

Η αντίθετη κατεύθυνση

Ταυτόχρονα, υπάρχουν εδώ και καιρό φαινόμενα που ωθούν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Το πρώτο μεταξύ αυτών είναι η αναδιάρθρωση. Πολλοί αποταμιευτές στοχεύουν σε ένα μείγμα 60-40, για παράδειγμα, 600 δολαρίων σε μετοχές και 400 δολαρίων σε ομόλογα του Δημοσίου. Μια πτώση 20% στις μετοχές και ένα κέρδος ομολόγων κατά 2% αφήνει τις μετοχές στα 480 δολάρια και τα ομόλογα στα 408 δολάρια, μια αναλογία 54-46. Η αποκατάσταση του χάσματος 60-40 σημαίνει αγορά του περιουσιακού στοιχείου που μόλις έπεσε. Η ψυχολογία παίζει παρόμοιο ρόλο: μια από τις πιο ευρέως τεκμηριωμένες προκαταλήψεις είναι το «φαινόμενο διάθεσης», όπου οι επενδυτές πωλούν τους νικητές και κρατούν τους ηττημένους. Η απροθυμία να πραγματοποιήσουν ζημίες μπορεί να εμφανιστεί ως αντιδραστική συμπεριφορά.

Ωστόσο, αυτές οι αντίρροπες δυνάμεις δεν μπορούν να εξηγήσουν τις πρόσφατες ανοδικές τάσεις. Το φαινόμενο της διάθεσης αφορά την πώληση, όχι την απόκτηση ευκαιριών, και η αναδιάρθρωση είναι συνήθως μια τριμηνιαία ή ετήσια ιεροτελεστία. Κανένα από τα δύο δεν αντικατοπτρίζει ιδιαίτερα το συναίσθημα, πόσο μάλλον τη χορωδία του Reddit. Αντίθετα, οι ιδιώτες επενδυτές φαίνεται να έχουν αναπτύξει μια αυτοεκπληρούμενη πεποίθηση ότι σχεδόν πάντα θα υπάρχει μια ανάκαμψη.

Σύμφωνα με τη θεωρία, όταν οι τιμές καταρρέουν, είτε τα θεμελιώδη μεγέθη έχουν επιδεινωθεί είτε οι επενδυτές έχουν γίνει πιο επιφυλακτικοί. Στη δεύτερη περίπτωση, όσοι έχουν διαθέσιμα μετρητά θα πρέπει να έχουν στην τσέπη τους ένα ασφάλιστρο για την παροχή ρευστότητας και την ανάληψη του κινδύνου. (Τα εμπειρικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι η θεωρία ισχύει σε μακροπρόθεσμους επενδυτικούς ορίζοντες.)

Συμβιβάζοντας τα δεδομένα

Ο χρόνος μπορεί να προσφέρει μια ένδειξη για το πώς να συμβιβαστούν τα δεδομένα των κ.κ. Greenwood και Shleifer με τη συμπεριφορά των επενδυτών κατά τη διάρκεια της πτώσης που ακολούθησε τους δασμούς του κ. Τραμπ. Η προσέγγιση «buy the dip» αναφέρεται συχνά για να δικαιολογήσει την απόκτηση περιουσιακών στοιχείων που έχουν πέσει σε τιμή τις τελευταίες ημέρες ή εβδομάδες, ενώ τα στοιχεία από έρευνες και ροές κεφαλαίων τείνουν να καταγράφουν τη συμπεριφορά σε απάντηση σε μήνες ή χρόνια απόδοσης. Και μπορεί τώρα να υπάρχουν περισσότεροι βραχυπρόθεσμοι επενδυτές από ό,τι στο παρελθόν, λόγω της έκρηξης των πλατφορμών άμεσων συναλλαγών που βασίζονται σε εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένων των EToro και Robinhood. Το 2019, τέτοιες πλατφόρμες ήλεγχαν περιουσιακά στοιχεία ύψους 14 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το ποσό αυτό έχει φτάσει πλέον τα 180 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο μέσος πελάτης της Robinhood είναι περίπου 15 χρόνια νεότερος από αυτόν της Vanguard, η οποία παρέχει σταθερές επενδύσεις σε δείκτες.

Οι υπερπλούσιοι

Ο αυξανόμενος αριθμός υπερ-πλούσιων επενδυτών μπορεί επίσης να διαδραματίσει κάποιο ρόλο. Παρόλο που εξακολουθούν να υπάρχουν σχετικά λίγοι συνολικά, αντιπροσωπεύουν ένα μεγαλύτερο μερίδιο των ροών «νοικοκυριών» – και είναι πρόθυμοι να παρέχουν ρευστότητα όταν η αγορά πέφτει. Σύμφωνα με τον Xavier Gabaix του Χάρβαρντ και τους συν-συγγραφείς, οι εύποροι επενδυτές με λιγότερα από 30 εκατομμύρια δολάρια συνήθως αποσύρουν χρήματα από μετοχές όταν οι αγορές πέφτουν. Όσοι έχουν πάνω από 30 εκατομμύρια δολάρια παρεμβαίνουν.

Παραδόξως, επομένως, η τελική συνέπεια του συγκεντρωμένου πλούτου, της μανίας του διαδικτύου και των αντιφατικών συναλλαγών που βασίζονται σε εφαρμογές μπορεί να είναι μια πιο ήρεμη καθημερινή αγορά. Το ανοδικό κλίμα στο λιανικό εμπόριο μπορεί να διογκώσει τις αποτιμήσεις μακροπρόθεσμα, αλλά χωρίς δισεκατομμύρια δολάρια εισροών για τη σταθεροποίηση της αγοράς τον Απρίλιο, οι μετοχές σίγουρα θα είχαν υποχωρήσει περαιτέρω εν μέσω ακόμη μεγαλύτερης αστάθειας. Οι «Dip‑buyers» ήταν σταθεροποιητές. Με τις μετοχές να έχουν ανακάμψει, μοιάζουν επίσης —τουλάχιστον προς το παρόν— με σοφούς….