Αθήνα. Η πόλη που επισκέπτονται εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο, θέλοντας να ταξιδέψουν πίσω στον χρόνο και να περιηγηθούν την ιστορία χιλιάδων ετών. Που ζει και αναπνέει μέσα από τους αρχαιολογικούς της χώρους, τα θέατρα, τα μουσεία, τα φεστιβάλ και τους ήχους του δρόμου. Ενας παλμός ζωντανός, που συνδυάζει αρχαίο μεγαλείο και σύγχρονη ενέργεια.
Ομως, αυτή η μαγεία που καθηλώνει τους ταξιδιώτες, αυτή η πόλη-μουσείο και ταυτόχρονα ζωντανός οργανισμός, αρχίζει να λυγίζει κάτω από το βάρος της ίδιας της δημοτικότητάς της. Τα τελευταία χρόνια η Αθήνα δεν απολαμβάνει απλώς την αναγνώριση – την πληρώνει κιόλας. Το φαινόμενο του υπερτουρισμού είναι, άλλωστε, γεγονός.
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν πρόσφατα, ενώ πριν από μία δεκαετία ο αριθμός των ξένων επισκεπτών που υποδέχθηκε η πρωτεύουσα δεν ξεπερνούσε τα 2,5 εκατομμύρια, πέρυσι έφτασε στα 7,9, ενώ φέτος αναμένεται να υπερβεί τα 8 – με την ανοδική τάση να συνεχίζεται.
Το ερώτημα που τίθεται αντικειμενικά και επιτακτικά είναι απλό: Πόσους τουρίστες μπορούν να αντέξουν η Αθήνα, οι υποδομές της και οι πολίτες της;
Είναι γνωστό ότι η ραγδαία ζήτηση για τουριστική στέγαση έχει εκτινάξει τα ενοίκια, κυρίως λόγω της εξάπλωσης των βραχυχρόνιων μισθώσεων τύπου Airbnb. Κατοικίες που άλλοτε φιλοξενούσαν μόνιμους κατοίκους μετατρέπονται πλέον σε τουριστικά διαμερίσματα, εκτοπίζοντας οικογένειες, φοιτητές και εργαζόμενους.
Γειτονιές όπως το Μοναστηράκι, η Πλάκα, το Κουκάκι αλλάζουν χαρακτήρα, καθώς η αυθεντικότητα δίνει τη θέση της στην τουριστική εμπορευματοποίηση. Ενδεικτικά, οι καταχωρίσεις βραχυχρόνιας μίσθωσης αυξήθηκαν κατά 29% την πενταετία 2019-24, με πάνω από τους μισούς ιδιοκτήτες να είναι επαγγελματίες.
Η κυβέρνηση έχει αναγνωρίσει τις επιπτώσεις του υπερτουρισμού και έχει ανακοινώσει μέτρα για την αντιμετώπισή του. Παρ’ όλα αυτά, σε μια αγορά όπου οι αποδόσεις από την τουριστική εκμετάλλευση είναι πολλαπλάσιες, είναι αμφίβολο αν τα παραπάνω επαρκούν για να φέρουν πραγματική αλλαγή σε ένα πρόβλημα που έχει αρχίσει να γίνεται ασφυκτικό.
Ανεπαρκή μέσα μεταφοράς
Μπορεί η γοητεία των αρχαιολογικών χώρων και της πολιτιστικής ατμόσφαιρας της Αθήνας να είναι δεδομένη, το αστικό και συγκοινωνιακό περιβάλλον της όμως αφήνει αρνητικές εντυπώσεις στους επισκέπτες. Οι τουρίστες συναντούν ένα αποδιοργανωμένο οδικό δίκτυο, με ελλιπείς υποδομές για πεζούς και ποδηλάτες, ανεπαρκή σήμανση και συνεχές κυκλοφοριακό χάος που υπερβαίνει και τα περιβαλλοντικά όρια.
Οπως σημειώνει στα «ΝΕΑ» ο πολιτικός μηχανικός και συγκοινωνιολόγος Σταύρος Κωνσταντινίδης, «οι τουρίστες για να μετακινηθούν χρησιμοποιούν το μετρό, στη μικρή κάλυψη βέβαια που προσφέρει, και μάλλον αποθαρρύνονται από τις λεωφορειακές γραμμές». Επίσης, όπως ο ίδιος μας λέει, «η πεζή περιήγηση στο ιστορικό κέντρο είναι δύσκολη λόγω στενών πεζοδρομίων και παράνομων σταθμεύσεων. Τα τουριστικά λεωφορεία προσπαθούν να καλύψουν το κενό των δημόσιων μεταφορών, αλλά τελικά επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο την κυκλοφορία».
Γεμίζουν και τα Επείγοντα
Κατά την «υψηλή» τουριστική περίοδο, μεγάλη πίεση δέχονται και τα νοσοκομεία της Αθήνας, τόσο για επείγοντα περιστατικά όσο και για πρωτοβάθμια φροντίδα. Η μεγάλη συγκέντρωση τουριστών στο κέντρο της πόλης οδηγεί συχνά σε υπερφόρτωση των εφημερευόντων νοσοκομείων, με αποτέλεσμα καθυστερήσεις και επιπλέον επιβάρυνση στο ήδη προβληματικό σύστημα Υγείας, στο πλαίσιο του οποίου τα νοσοκομεία της πρωτεύουσας λειτουργούν διαθέτοντας (θεωρητικά) 6.250 κλίνες.
Οπως εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο Γιάννης Γαλανόπουλος, μέλος της εκτελεστικής γραμματείας της ΟΕΝΓΕ, «η πληρότητα στα μεγάλα νοσοκομεία της Αττικής πολλές φορές ξεπερνά το 100%». Το δημόσιο σύστημα Υγείας υπολειτουργεί ακόμη και όταν καλείται να εξυπηρετήσει τον μόνιμο πληθυσμό της πρωτεύουσας και καταλαβαίνει κανείς ότι φτάνει στα «κόκκινα» κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου.
Αξιοσημείωτο, επίσης, είναι το γεγονός ότι στα δημόσια νοσοκομεία της Αθήνας δεν υπάρχει οργανωμένος μηχανισμός για την εξυπηρέτηση των ξένων επισκεπτών. Πολλοί τουρίστες απευθύνονται στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών, αλλά η έλλειψη διερμηνέων ή εξειδικευμένου προσωπικού που να μιλά ξένες γλώσσες καθιστά δύσκολη τη σωστή διάγνωση και φροντίδα.
Οπως λένε γιατροί από το πεδίο, η λύση έρχεται συχνά «από τύχη» – για παράδειγμα, όπως ανέφερε ο Γαλανόπουλος, «αν υπάρχει κάποιος συνάδελφος που έχει σπουδάσει στο εξωτερικό, όπως στη Ρουμανία ή στην Ιταλία, και μπορεί να κατανοήσει τη γλώσσα ή την προφορά του ασθενούς». Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια προσπάθεια αυτοσχεδιασμού.
