![Γραφείο Προϋπολογισμού: Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας θα επιστρέψει στα επίπεδα του 2007 το…2033 [γραφήματα]](https://www.ot.gr/wp-content/uploads/2025/05/ot_greek_economy799-1024x600-1.png)
Στη Βουλή κατατέθηκε αργά χθες το βράδυ από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) η πολυαναμενόμενη ρύθμιση η οποία επιχειρεί να διασώσει όσες περισσότερες οικοδομικές άδειες είναι εφικτό από εκείνες που ακυρώθηκαν έπειτα από τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) τον περασμένο Φεβρουάριο.
Οι ανώτατοι δικαστές είχαν τότε κρίνει ότι αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης, των εσωτερικών εξωστών (παταριών) και του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής, όπως και η εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια.
Βάσει των προωθούμενων ρυθμίσεων, όσοι είχαν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες (π.χ. εκσκαφές) έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024 μπορούν να συνεχίσουν ως έχουν. Ωστόσο, το τί σημαίνει οικοδομικές εργασίες, το οποίο αποτελούσε και το μεγάλο ζητούμενο, τελικά θα προσδιοριστεί αργότερα με Προεδρικό Διάταγμα. Όσοι δεν είχαν ξεκινήσει εργασίες θα πρέπει να αναθεωρήσουν τις άδειές τους αφαιρώντας τα έξτρα τετραγωνικά ή το ύψος που είχαν πάρει από τα «μπόνους» που προέβλεπε ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ν. 4067/2012). Οι νέες άδειες θα εκδίδονται δίχως «μπόνους».
Ωστόσο, υπάρχουν ειδικές προβλέψεις για τη διάσωση συγκεκριμένων κατηγοριών οικοδομικών αδειών με την καταβολή ενός περιβαλλοντικού τέλους. Αυτές αφορούν άδειες για έργα που είναι ενταγμένα ή θα ενταχθούν σε χρηματοδοτικά εργαλεία (ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης) αλλά δεν είχαν ξεκινήσει εργασίες έως και την 11η Δεκεμβρίου του 2024 καθώς και άδειες που είχαν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες έως τη συγκεκριμένη ημερομηνία αλλά αντιμετωπίζουν αιτήσεις ακύρωσης ή οι άδειες έχουν ήδη ακυρωθεί.
Είναι αξιοσημείωτο ότι στο ΣτΕ, αλλά και στα κοινά δικαστήρια, εκκρεμούν κι άλλες υποθέσεις με οικοδομικές άδειες στις οποίες τίθεται το ζήτημα της αντισυνταγματικότητας άλλων διατάξεων του ΝΟΚ που δεν είχαν κριθεί στις αποφάσεις του περασμένου Φεβρουαρίου (π.χ. υπόσκαφα, διεύρυνση υπογείων γκαράζ κλπ). Μάλιστα, προσφάτως με απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Κομοτηνής κρίθηκε ως αντισυνταγματική και η εξαίρεση της σοφίτας από τον συντελεστή δόμησης.
Η προωθούμενη ρύθμιση από το ΥΠΕΝ επιχειρεί να προσαρμόσει τα πολεοδομικά κίνητρα του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ν. 4067/2012) στις αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας και να διασφαλίσει τη συνέχιση των εργασιών σε έργα που είχαν εκκινήσει νόμιμα έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024 ενώ προβλέπει διαδικασίες αναθεώρησης όπου απαιτείται.
Δείτε εδώ αναλυτικά τη ρύθμιση
Ποιους αφορά η ρύθμιση;
Η ρύθμιση αφορά όλους τους κατόχους οικοδομικών αδειών που κάνουν χρήση των συγκεκριμένων κινήτρων του ΝΟΚ που έδιναν έξτρα ύψος και τετραγωνικά στα κτίρια και
τα οποία κρίθηκαν αντισυνταγματικά. Αφορά αγοραστές, επενδυτές, κατασκευαστές αλλά και τις Υπηρεσίες Δόμησης (ΥΔΟΜ), που έχουν την έχουν την αρμοδιότητα έκδοσης και αναθεώρησης των οικοδομικών αδειών.
Ποιοι διατηρούν δικαίωμα δόμησης με «μπόνους»
Όσοι έχουν οικοδομική άδεια με κίνητρα και προσαυξήσεις του ΝΟΚ και έχουν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες (π.χ. εκσκαφές) έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024, μπορούν να προχωρήσουν στην υλοποίηση της οικοδομικής τους άδειας, χωρίς αναθεώρηση ή οικονομική επιβάρυνση, ενώ τους παρέχεται και η δυνατότητα αναθεώρησης της άδειας, εφόσον το επιθυμούν, χωρίς οικονομική επιβάρυνση (φόρους, παράβολα, εισφορές, κρατήσεις). Με Προεδρικό Διάταγμα, σε συνέχεια των σχετικών κατευθύνσεων του ΣτΕ, θα περιγραφούν με λεπτομέρεια οι όροι και οι προϋποθέσεις με τις οποίες αποδεικνύεται ότι έχει γίνει εκκίνηση εργασιών έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024.
Όσοι δεν ξεκίνησαν οικοδομικές εργασίες έως τη συγκεκριμένη ημερομηνία θα πρέπει να αναθεωρήσουν την οικοδομική τους άδεια, προκειμένου να απαλειφθούν τα κίνητρα και οι προσαυξήσεις που είχαν εξασφαλίσει βάσει του ΝΟΚ. Οι συγκεκριμένες αναθεωρήσεις θα διενεργούνται από τις αρμόδιες Υπηρεσίες Δόμησης ανέξοδα και κατά προτεραιότητα ενώ δεν θα υποχρεούνται οι πολίτες να καταβάλλουν εκ νέου φόρους, παράβολα, εισφορές ή κρατήσεις.
Προβλέψεις για τη διάσωση χρηματοδοτούμενων έργων
Για όσους διαθέτουν οικοδομικές άδειες αλλά δεν είχαν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες έως και την 11η Δεκεμβρίου του 2024 ενώ τα έργα είναι ενταγμένα ή θα ενταχθούν σε χρηματοδοτικά εργαλεία (ΕΣΠΑ, ΤΑΑ), προκειμένου να διατηρηθεί η αξιοπιστία της χώρας απέναντι σε θεσμικούς εταίρους, επενδυτές και δικαιούχους ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών προγραμμάτων και για να διασφαλιστεί η υλοποίηση των έργων, προβλέπεται περιβαλλοντικό ισοδύναμο, το οποίο θα αντισταθμίζει τη χρήση των κινήτρων και προσαυξήσεων του ΝΟΚ.
Ουσιαστικά πρόκειται για ένα περιβαλλοντικό τέλος το οποίο θα συνδέεται με στοχευμένες παρεμβάσεις για την αναβάθμιση της δημοτικής ενότητας ή του δήμου όπου κατασκευάζεται μια οικοδομή με κίνητρα και προσαυξήσεις. Τα συγκεκριμένα μέτρα θα εξειδικεύονται σε ένα Ειδικό Σχέδιο Περιβαλλοντικού Ισοδύναμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ) το οποίο θα εκπονεί το ΥΠΕΝ και θα εξειδικεύει τις παρεμβάσεις σε επίπεδο δήμου ή δημοτικής Ενότητας.
Για να μπορεί να γίνει χρήση των κινήτρων και των προσαυξήσεων δόμησης του ΝΟΚ, θα πρέπει να πληρωθεί το περιβαλλοντικό ισοδύναμο και να έχει εγκριθεί και το ΕΣΠΙΑΠ. Με Προεδρικό Διάταγμα θα δίνεται η δυνατότητα να εξειδικευτούν τα μέτρα του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου (π.χ. δημιουργία χώρων πρασίνου, αναπλάσεις, πεζοδρομήσεις, κατεδάφιση αυθαίρετων, οριοθέτηση ρεμάτων κλπ.), να καθοριστεί η διαδικασία έγκρισης του ΕΣΠΙΑΠ, καθώς και το ύψος και η διαδικασία του τέλους. Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο ως εργαλείου αντιστάθμισης της επιβάρυνσης στο οικιστικό περιβάλλον είχε προβλεφθεί για πρώτη φορά στον νόμο Καλαφάτη (4178/2013) για την τακτοποίηση αυθαιρέτων.
Ποιες άλλες περιπτώσεις σώζει το περιβαλλοντικό τέλος;
Χρήση του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου μπορούν να κάνουν και όσοι είχαν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες έως και την 11η Δεκεμβρίου του 2024, με βάση το νομοθετικό πλαίσιο που ίσχυε τότε, αλλά αντιμετωπίζουν αιτήσεις ακύρωσης στα δικαστήρια ή οι άδειες έχουν ήδη ακυρωθεί. Έτσι και αυτές οι άδειες διατηρούνται σε ισχύ. Η συγκεκριμένη πρόβλεψη του νομοθέτη στοχεύει στον περιορισμό του φαινομένου των εγκαταλελειμμένων ημιτελών κτισμάτων.
Ειδικότερα, αν έχει ολοκληρωθεί ο φέρων οργανισμός της οικοδομής, η κατασκευαστική διαδικασία συνεχίζεται, με τα κίνητρα και τις προσαυξήσεις, εφόσον πληρωθεί το περιβαλλοντικό ισοδύναμο και εκκινήσει η εκπόνηση του ΕΣΠΙΑΠ. Εάν δεν έχει ολοκληρωθεί ο φέρων οργανισμός, τότε θα επιλαμβάνονται το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής και το Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων του ΥΠΕΝ για να εξετάσουν με τεχνικά, κοινωνικά, οικονομικά και νομικά κριτήρια την αναγκαιότητα ή μη της συνέχισης υλοποίησης της οικοδομικής άδειας με τα κίνητρα και τις προσαυξήσεις ΝΟΚ. Εάν οι εγκρίσεις δοθούν τότε θα μπορεί να συνεχιστεί η κατασκευή με τα «ευεργετήματα» του ΝΟΚ, εφόσον καταβληθεί το περιβαλλοντικό ισοδύναμο και εκκινήσει η εκπόνηση του ΕΣΠΙΑΠ.
Όσο για τις οικοδομικές άδειες που εντάσσονται σε ειδικά χωρικά σχέδια αναπτυξιακού χαρακτήρα (ΕΣΧΑΣΕ και ΕΣΧΑΔΑ) προτείνεται να εξαιρούνται του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, επειδή έχει προηγηθεί επιστημονική τεκμηρίωση. Το ίδιο ισχύει και για τα διατηρητέα κτίρια και μνημεία.
Τι ισχύει για τις νέες άδειες;
Έπειτα από την ψήφιση της ρύθμισης από την Ολομέλεια της Βουλής, δεν θα προβλέπονται πολεοδομικά κίνητρα του ΝΟΚ οριζόντια. Αυτά, όπως έκρινε και με τις πρόσφατες αποφάσεις του το Συμβούλιο της Επικρατείας, θα μπορούν να εντάσσονται προσαρμοσμένα και έπειτα από μελέτη, στον πολεοδομικό σχεδιασμό κάθε περιοχής μέσω των Ειδικών και Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΕΠΣ και ΤΠΣ) που «τρέχουν» σήμερα για το 80% της ελληνικής επικράτειας και εκτιμάται ότι θα έχουν ολοκληρωθεί σε περίπου μια διετία. Με άλλα λόγια, μέσω των ΤΠΣ – ΕΠΣ οι μελετητές θα μπορούν να καθορίσουν, κατόπιν επιστημονικής τεκμηρίωσης, ειδικές ζώνες κινήτρων, όπου θα προβλέπονται «μπόνους» δόμησης του ΝΟΚ που ακυρώθηκαν – τα οποία έως σήμερα δίνονταν οριζόντια – λαμβάνοντας υπόψη τη θέση, τον βαθμό της οικιστικής ανάπτυξης του κάθε οικισμού, τις ιδιαιτερότητες, τα χαρακτηριστικά και τη φυσιογνωμία του, τη φέρουσα ικανότητα, τη συνολική επιβάρυνση της περιοχής και την οικιστική πυκνότητά της.
