Το ριφιφί της ρωσικής λογοτεχνίας

Μια καλά οργανωμένη επιχείρηση, με στόχο πολύτιμα λογοτεχνικά κειμήλια της ρωσικής κουλτούρας του 19ου αιώνα, αποκαλύπτεται σταδιακά τα τελευταία δύο χρόνια, με βιβλιοθήκες από τη Φινλανδία μέχρι την Πολωνία να θρηνούν την απώλεια δεκάδων ανεκτίμητων έργων.

Πίσω από τις εξαφανίσεις, βρίσκεται ένα διεθνές δίκτυο, το οποίο φαίνεται να λειτουργούσε μεθοδικά και σχεδόν αόρατα μέσα σε μερικές από τις μεγαλύτερες εθνικές και πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες της Ευρώπης.

Σύμφωνα με την Europol και την Eurojust, το δίκτυο δραστηριοποιήθηκε μεταξύ 2022 και 2023, στοχεύοντας σπάνια αντίτυπα Ρώσων συγγραφέων όπως ο Αλεξάντρ Πούσκιν και ο Νικολάι Γκόγκολ. Μέχρι σήμερα, οι αρχές εκτιμούν ότι έχουν κλαπεί τουλάχιστον 170 έργα, συνολικής αξίας περίπου 2,5 εκατομμυρίων ευρώ. Αν και η οικονομική ζημιά είναι σημαντική, η πολιτιστική απώλεια θεωρείται ανυπολόγιστη.

Χειρουργικής ακρίβειας απάτη

Οι δράστες λειτουργούσαν με τρόπο που συνδύαζε την απάτη με την ακρίβεια χειρουργικής επέμβασης. Προσεγγίζοντας βιβλιοθήκες με την ιδιότητα του ερευνητή, ζητούσαν πρόσβαση σε συγκεκριμένα έργα της ρωσικής ρομαντικής λογοτεχνίας, επικαλούμενοι ακαδημαϊκό ενδιαφέρον.

Αφού αποκτούσαν πρόσβαση στις αίθουσες ανάγνωσης, μετρούσαν, φωτογράφιζαν και κατέγραφαν με λεπτομέρεια τα βιβλία, χωρίς να κινούν υποψίες.

Μήνες αργότερα, επανεμφανίζονταν και ζητούσαν ξανά τα ίδια βιβλία. Αυτή τη φορά, όμως, παρέδιδαν αντίγραφα υψηλής ποιότητας αντί για τα πρωτότυπα, αφήνοντας τους φύλακες και τους βιβλιοθηκονόμους ανυποψίαστους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι δράστες προέβαιναν σε άμεσες κλοπές, παρακάμπτοντας κάθε διαδικασία.

τακτική αυτή τους επέτρεψε να κλέψουν πολύτιμα έργα χωρίς να αφήνουν εμφανή ίχνη. Ορισμένα από τα κλοπιμαία εντοπίστηκαν αργότερα σε δημοπρασίες στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη, πολλές φορές με σφραγίδες και αριθμούς καταλόγων των ιδρυμάτων από όπου προέρχονταν, όπως επιβεβαίωσε και η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας.

Συνελήφθησαν Γεωργιανοί

Μετά από εντατική διερεύνηση και ανταλλαγή πληροφοριών, οι αρχές κατάφεραν να εντοπίσουν εννέα υπόπτους από τη Γεωργία, οι οποίοι συνελήφθησαν το διάστημα 2023–2024 σε Γεωργία, Λετονία, Λιθουανία, Εσθονία και Γαλλία. Ανάμεσα στα αντικείμενα που κατασχέθηκαν ήταν και ένα αυθεντικό έργο, ενώ άλλα βιβλία εξετάζονται για την ταυτοποίησή τους. Παρ’ όλα αυτά, αρκετά βιβλία θεωρούνται ανεπίστρεπτα, καθώς έχουν ήδη περάσει στην ιδιωτική συλλογή αγοραστών μέσω δημοπρασιών.

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ολλανδίας (KB), με έδρα τη Χάγη, έγινε μία από τις πρώτες που παραδέχτηκαν δημοσίως την απώλεια υλικού. Στις 9 Μαΐου 2025, η διευθύντρια Wilma van Wezenbeek αποκάλυψε ότι έξι έργα του Πούσκιν —μεταξύ αυτών το «Μπορίς Γκοντούνοφ» και το «Ρουσλάν και Λιουντμίλα»— εκλάπησαν το 2023 και παραμένουν αγνοούμενα. Η ανακοίνωση έγινε όταν οι έρευνες έφτασαν σε αδιέξοδο.

Σε ανάρτησή της, σημείωσε με ειλικρίνεια ότι η κουλτούρα σιωπής και φόβου μην τρωθεί η φήμη των ιδρυμάτων κάνει τις βιβλιοθήκες πιο ευάλωτες. «Το να μη μιλάμε γι’ αυτά τα περιστατικά δεν μας προστατεύει, αντιθέτως, μας εκθέτει περισσότερο», έγραψε χαρακτηριστικά.

Η KB, όπως και άλλες βιβλιοθήκες, έχει ήδη λάβει νέα μέτρα προστασίας. Δημιουργήθηκε λίστα με «βιβλία υψηλού κινδύνου» τα οποία παρακολουθούνται στενότερα, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται ζυγαριές ακριβείας για τον έλεγχο βάρους κατά την είσοδο και έξοδο των βιβλίων. Παράλληλα, τα στοιχεία των κλαπέντων έχουν καταχωρηθεί σε διεθνείς βάσεις δεδομένων, όπως αυτή της Interpol.

Πηγή: in.gr