ΗΠΑ: Ποια είναι πραγματικά η εμπορική πολιτική τους

Τις τέσσερις βασικές προτεραιότητες της εμπορικής πολιτικής περιγράφει έγγραφο του  Γραφείου του Εμπορικού Αντιπροσώπου ΗΠΑ (USTR) της δεύτερης Trump Administration που κατατέθηκε πρόσφατα στο Κογκρέσο.

Αυτές συνοψίζονται στην αναθέρμανση του αγροτικού τομέα και της βιομηχανίας, τη στήριξης της παραγωγικής οικονομίας, την αντιμετώπιση του εμπορικού ελλείμματος αλλά και σειρά πολιτικών που είχαν εφαρμοστεί στην πρώτη θητεία Τραμπ.

Πιο συγκεκριμένα οι τέσσερις βασικές προτεραιότητες είναι:

Α. Εμπορική πολιτική για τον «Επόμενο Μεγάλο Αμερικανικό Αιώνα»

Βασική προτεραιότητα είναι η αναθέρμανση του αγροτικού τομέα και της βιομηχανίας, με σκοπό την ενδυνάμωση της οικονομικής ισχύος και της εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ.

Η αποβιομηχανοποίηση και η διατήρηση εμπορικών ελλειμμάτων έχουν προκαλέσει την αποδυνάμωση της μεσαίας τάξης, καθώς και αυξημένη εξάρτηση από ευάλωτες εφοδιαστικές αλυσίδες. Η ανάκτηση της βιομηχανικής βάσης και των θέσεων εργασίας, η προώθηση της καινοτομίας, η ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας, η εξεύρεση νέων εξαγωγικών προορισμών για τα αμερικανικά προϊόντα και η επαναξιολόγηση του ρόλου των δασμών ως εργαλείου δημόσιας πολιτικής, παραμένουν ως κύριοι στόχοι. Η προσέγγιση αυτή αποσκοπεί στην οικοδόμηση μιας ισχυρής παραγωγικής οικονομίας, που θα υποστηρίζει υψηλούς μισθούς και νέες ποιοτικές θέσεις εργασίας, καθώς και στην τεχνολογική πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ.

Β. Στήριξη της παραγωγικής οικονομίας

Η οικονομία των ΗΠΑ πρέπει να βασίζεται στην εγχώρια παραγωγή (βιομηχανικά προϊόντα, αγροτική παραγωγή, τεχνογνωσία), και όχι μόνο στην κατανάλωση ή τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές. Μέσω ισχυρής παραγωγής μπορεί να επιτευχθεί α) αύξηση των μισθολογικών απολαβών, ιδίως της μεσαίας τάξης, β) δημιουργία νέων θέσεων εργασίας (ως πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα), γ) ενίσχυση της καινοτομίας, μέσω της προσέλκυσης περισσότερων επενδύσεων, και δ) διαφύλαξη της αμυντικής ικανότητας και της εθνικής ισχύος.

Γ. Πολιτική «America First Trade Policy»

Οι βασικοί άξονες της εν λόγω πολιτικής, αφορούν α) την αντιμετώπιση του διευρυνόμενου εμπορικού ελλείμματος και των κινδύνων που δημιουργεί για την οικονομία και την εθνική ασφάλεια, β) την επανεξέταση των διμερών και πολυμερών εμπορικών σχέσεων των ΗΠΑ με στόχο την εξάλειψη των αθέμιτων πρακτικών, γ) την επαναξιολόγηση των ισχυουσών συμφωνιών, όπως η USMCA, με στόχο την προστασία εργαζομένων, αγροτών και επιχειρήσεων, και δ) την σύναψη νέων συμφωνιών, κυρίως διμερών ή τομεακών, για τη διασφάλιση νέων εξαγωγικών προορισμών σε αμερικανικά προϊόντα.

Στο πλαίσιο αυτό, η εμπορική σχέση με την Κίνα παραμένει πηγή σημαντικών προβλημάτων για το εμπορικό ισοζύγιο των ΗΠΑ και αποτελεί διαρκή στρατηγική πρόκληση. Προς αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, θα ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα: α) αξιολόγηση της συμμόρφωσης της Κίνας με τη συμφωνία «Phase One Agreement» β) επέκταση της αρχικής έρευνας του Γραφείου USTR (βάσει του Νόμου 301) για επιπλέον κατηγορίες αθέμιτων πρακτικών, πέραν αυτών που αφορούν την πνευματική ιδιοκτησία, και γ) εξέταση νομοθετικών πρωτοβουλιών του Κογκρέσου για την αναθεώρηση του καθεστώτος PNTR (Permanent Normal Trade Relations) της Κίνας.

Δ. Επανάληψη των πολιτικών της Administration Trump I

Στην έκθεση καθίσταται σαφές ότι οι βασικές αρχές της τρέχουσας εμπορικής πολιτικής έχουν τις ρίζες τους στην πρώτη θητεία του Α/Προέδρου. Ως σημαντικότερες επιτυχίες της περιόδου 2017-2021 θεωρούνται α) η αναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας NAFTA και η υπογραφή της συμφωνίας USMCA με πρόνοιες για βιομηχανία, εργασιακά, περιβάλλον και ψηφιακό εμπόριο, β) οι συμφωνίες με την Ιαπωνία για αγροτικά προϊόντα και ψηφιακή οικονομία, γ) η προάσπιση των δικαιωμάτων των ΗΠΑ έναντι αθέμιτων πρακτικών στον ΠΟΕ, και δ) η αντιμετώπιση της Κίνας με την εφαρμογή δασμών και την επίτευξη της
συμφωνίας “Phase One Agreement”.

Περαιτέρω, όπως αναφέρει ειδικό σημείωμα της ελληνικής πρεσβείας στην Ουάσιγκτον, από τη δεύτερη ενότητα της έκθεσης με τίτλο “The 2024 Annual Report of thePresident οn the Trade Agreements Program”, σχετικά με ειδικότερα ζητήματα διεθνούς εμπορίου και εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ, σημειώνονται τα εξής:

• Υπήρξε συστηματική παρακολούθηση της εφαρμογής κρίσιμων συμφωνιών, όπως η USMCA, και εντοπισμός τομέων όπου οι εταίροι απέτυχαν να τηρήσουν τις
δεσμεύσεις τους (π.χ. θέματα δικαιωμάτων εργασίας στο Μεξικό και περιορισμούς σε αμερικανικά αγροτικά προϊόντα στον Καναδά).

• Το Γραφείο USTR συνεργάστηκε με άλλες ομοσπονδιακές υπηρεσίες για να εντοπίσει μη τελωνειακά εμπόδια και να υποστηρίξει τις αμερικανικές εξαγωγικές επιχειρήσεις.

• Εφαρμόστηκε διαδικασία ελέγχου για την προστασία των εμπορικών συμφωνιών που σχετίζονται με την ψηφιακή οικονομία, τις επενδύσεις και τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας.

• Το Γραφείο USTR συμμετείχε στις προσπάθειες αναμόρφωσης του ΠΟΕ, προκειμένου να αποκατασταθεί η λειτουργικότητα του μηχανισμού επίλυσης διαφορών και να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που προκαλεί η μη συμμόρφωση ορισμένων μελών (όπως η Κίνα).

• Έγιναν παρεμβάσεις για τον καθορισμό νέων εμπορικών κανόνων σε θέματα όπως οι βιομηχανικές επιδοτήσεις, οι κρατικές επιχειρήσεις και η ψηφιακή εμπορική πολιτική.

• Οι ΗΠΑ επιδίωξαν νέες διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες σε στρατηγικούς τομείς (π.χ. γεωργικά προϊόντα, φαρμακευτικά, τεχνολογία).

• Η εμπορική πολιτική το 2024 ενσωμάτωσε την κοινωνική διάσταση του εμπορίου, με ενίσχυση των μηχανισμών στήριξης εργαζομένων και επανεκπαίδευσης, καθώς και υποστήριξη των τοπικών κοινωνιών και των εργατικών ενώσεων.