Όσο ο χρόνος μετράει αντίστροφα για το Final 4, είναι η ευκαιρία να δούμε αν τα μέχρι τώρα φετινά αποτελέσματα των ομάδων, έχουν κάτι να μας πουν σχετικά με την πιθανότητα επιτυχίας τους στο Άμπου Ντάμπι. Μελετώντας λοιπόν τα αποτελέσματα των ομάδων στα 34 παιχνίδια της κανονικής περιόδου και στα play-offs, υπολογίσαμε με τη χρήση διαφόρων μοντέλων την πιθανότητα να φτάσουν στον τελικό αλλά και να κατακτήσουν την Euroleague.
Σημαντική παρατήρηση: Τα μοντέλα αυτά αξιοποιούν, κυρίως, τη δυναμικότητα των ομάδων και συνεπώς δεν μπορούν να λάβουν υπόψη τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που μπορεί να έχει ένα Final 4 (όπως π.χ. την εμπειρία, κάποιον τραυματισμό ή επιστροφή παίκτη, τα εσωτερικά προβλήματα ομάδων κλπ).
Τα μοντέλα πρόβλεψης που χρησιμοποιήσαμε ανήκουν σε 2 μεγάλες κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία αφορά μοντέλα στατιστικής και μηχανικής μάθησης τα οποία εκτιμούν τη συνολική δυναμικότητα των ομάδων σε όλη τη μέχρι στιγμής πορεία τους. Η δεύτερη κατηγορία αξιοποιεί μοντέλα που λαμβάνουν υπόψη τους το momentum, δηλαδή τη φόρμα μιας ομάδας και τα αποτελέσματά της την τελευταία περίοδο αγώνων σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι σε παλιότερους αγώνες.
Ο απλός ορισμός του momentum στη φυσική είναι η δύναμη που κρατάει ένα αντικείμενο σε συνεχή κίνηση. Κάτι τέτοιο μπορούμε να πούμε για μια ομάδα που έχει την “φόρα” να κερδίσει όποιον αντίπαλο βρεθεί στο πέρασμά της. Δύσκολα τη “σταματάς”, άρα δύσκολα την κερδίζεις. Μία τέτοια ομάδα ήταν, για παράδειγμα, η Παρί στην αρχή της σεζόν χωρίς να συνεχίσει όμως με την ίδια δυναμική με το πέρασμα των αγώνων. Δηλαδή στην αρχή της σεζόν, είχε το momentum με το μέρος της, αλλά στη συνέχεια την “άφησε”. Είναι πολύ σημαντικό σε μια πρόβλεψη να ξέρουμε ποια ομάδα έχει το momentum με το μέρος της.
Για να ανιχνεύσουμε το momentum της κάθε ομάδας, στη διάρκεια της σεζόν αξιοποιήσαμε τη μέθοδο βαθμολόγησης Elo, η οποία είναι γνωστή μέθοδος βαθμολόγησης στο σκάκι. Χρησιμοποιείται ευρέως σε διάφορα άλλα αθλήματα, συχνά με καλύτερα αποτελέσματα από παραδοσιακές μεθόδους. Η βασική ιδέα είναι πως η βαθμολογία κάθε ομάδας ανανεώνεται δυναμικά έπειτα από κάθε αποτέλεσμα, λαμβάνοντας υπόψη τη δυναμική του αντιπάλου. Με αυτό τον τρόπο, μπορεί κανείς να διακρίνει την λεγόμενη φόρμα μιας ομάδας.
Στο Γράφημα 1 βλέπει κανείς τη βαθμολογία Εlo των ομάδων σε όλη την κανονική περίοδο, δηλαδή τη “διαδρομή” που ακολούθησαν. Όλες οι ομάδες ξεκίνησαν από το ίδιο σημείο, στη συνέχεια όμως, ανάλογα με τα αποτελέσματα ακολούθησαν άλλη πορεία. Για παράδειγμα, τα αποτελέσματα του Ολυμπιακού στους τελευταίους αγώνες της κανονικής περιόδου του έχουν δώσει εμφανώς μια μικρή κάμψη στην βαθμολογία του, ή οι 10 συνεχόμενες νίκες της Παρί στον πρώτο γύρο “εκτόξευσαν” την βαθμολογία της, καθώς και η θεαματική πτώση της βαθμολογίας της Άλμπα.
Χρησιμοποιήσαμε λοιπόν τη μέθοδο αυτή για να προβλέψουμε τον φετινό νικητή της Euroleague. Οι βασικές ερωτήσεις που μας απασχολούν είναι ποια θα είναι τα ζευγάρια του τελικού, και φυσικά ποια ομάδα θα επιστρέψει νικήτρια από το φετινό Final 4. Στο γράφημα 2 μπορούμε να δούμε τις πιθανότητες για κάθε ένα πιθανό ζευγάρι στον τελικό με τις δυο προσεγγίσεις.
Τα δυο μοντέλα διαφέρουν κάπως στις πιθανότητες που δίνουν. Συμφωνούν όμως για τον Ολυμπιακό, καθώς φαίνεται να έχει τη μεγαλύτερη πιθανότητα να βρεθεί στον τελικό, σε σχέση με όλες τις άλλες ομάδες.
Ποια ομάδα θα πάρει την Euroleague; Μετά από ενδελεχή ανάλυση δόθηκαν οι απαντήσεις για τις δύο κατηγορίες μοντέλων. Τα αποτελέσματα φαίνονται με λεπτομέρεια στο Γράφημα 3:
Αν δει κανείς συνδυαστικά τα αποτελέσματα μπορεί να συμπεράνει ότι ο Ολυμπιακός έχει ένα μικρό προβάδισμα έναντι των 4 ομάδων. Παρόλα αυτά, όλες οι ομάδες είναι σχετικά κοντά στις πιθανότητές τους, αφήνοντας ίσως τη Μονακό λίγο πιο πίσω. Συνεπώς η μόνη σίγουρη πρόβλεψη είναι ότι πρόκειται να παρακολουθήσουμε ένα συναρπαστικό Final 4.
Μέρος της παραπάνω δουλειάς, παρουσιάστηκε στο 9ο Workshop on Sports Analytics που διοργάνωσε το Ο.Π.Α στις 5-6 Μαΐου 2025, στην Αθήνα.
Δήμητρα Αλεξοπούλου, Ελένη Σιδερή, Δημήτρης Ντάλλας, Δημήτρης Καρλής
Τμήμα Στατιστικής, ΟΠΑ
