ΕΕ-Βρετανία: Τι περιλαμβάνει η συμφωνία για το reset των σχέσεων [γράφημα]

Στις 19 και 20 Μαΐου η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο έλαβαν σημαντικές πολιτικές αποφάσεις για το κοινό τους μέλλον. Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ, ο οποίος έχει καταστήσει το «reset» των σχέσεων με την ΕΕ κεντρικό σημείο της διακυβέρνησής του, δήλωσε ότι η σύνοδος κορυφής της Δευτέρας σηματοδοτεί μια «νέα εποχή» στις σχέσεις με το μπλοκ, προσθέτοντας ότι πρόκειται για την «απομάκρυνση από τις παλιές μπαγιάτικες συζητήσεις» και για ένα «βλέμμα προς τα εμπρός, όχι προς τα πίσω».

Ορισμένα θέματα αποδείχθηκαν πιο ακανθώδη από άλλα, με το θέμα των αλιευτικών δικαιωμάτων να θεωρείται ότι αποτέλεσε βασικό εμπόδιο για τους διαπραγματευτές, το οποίο επιλύθηκε μόνο τις πρώτες πρωινές ώρες.

Το οικονομικό σκέλος

Ένα από τα κύρια στοιχεία της επαναπροσέγγισης είναι η μείωση των εμπορικών τριβών και η ενίσχυση των οικονομικών δεσμών μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ:

Μέτρα Υγειονομικής και Φυτοϋγειονομικής Προστασίας (SPS): Μια νέα συμφωνία θα απλοποιήσει τη γραφειοκρατία για τις εισαγωγές και εξαγωγές τροφίμων και ποτών, ενώ ορισμένοι τακτικοί έλεγχοι σε ζωικά και φυτικά προϊόντα θα καταργηθούν ολοκληρωτικά. Ο στόχος είναι η διευκόλυνση των εμπορικών ροών, συμπεριλαμβανομένων αυτών μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας, με πιθανές επιπτώσεις στη μείωση των τιμών των τροφίμων και στην αύξηση της ποικιλίας για τους καταναλωτές. Επιπλέον, το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορεί να εξάγει ξανά προϊόντα όπως μπιφτέκια και λουκάνικα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Συστήματα Εμπορίας Εκπομπών (ETS): Το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ θα προχωρήσουν στη σύνδεση των αντίστοιχων συστημάτων τους, με στόχο την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας του Ηνωμένου Βασιλείου και την προστασία των βρετανικών επιχειρήσεων από τον ευρωπαϊκό φόρο άνθρακα, ο οποίος επρόκειτο να ισχύσει από το 2026.

Βιομηχανία Χάλυβα: Μια ειδική ρύθμιση θα προστατεύσει τις εξαγωγές χάλυβα του Ηνωμένου Βασιλείου από νέους περιοριστικούς κανονισμούς και δασμούς της ΕΕ, με εκτιμώμενη ετήσια εξοικονόμηση για τη βρετανική βιομηχανία περίπου £25 εκατομμύρια.

Αλιεία: Σύμφωνα με μια νέα 12ετή συμφωνία, τα ευρωπαϊκά σκάφη θα έχουν πρόσβαση στα βρετανικά ύδατα έως το 2038, διατηρώντας όμως τη μείωση των αλιευτικών ποσοστώσεων της ΕΕ κατά 25% σε σχέση με τα επίπεδα πριν το Brexit. Παράλληλα, η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός ταμείου £360 εκατομμυρίων για την υποστήριξη των παράκτιων κοινοτήτων και την εκσυγχρονισμό του αλιευτικού στόλου. Η συμφωνία αυτή έχει προκαλέσει ανάμεικτες αντιδράσεις, με ιδιαίτερη δυσαρέσκεια από ψαράδες της Σκωτίας, οι οποίοι την χαρακτήρισαν «προδοσία».

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της βρετανικής κυβέρνησης, οι συμφωνίες SPS και ETS θα μπορούσαν να συμβάλλουν με έως και £9 δισεκατομμύρια στην οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου έως το 2040. Επιχειρηματικοί φορείς και εργατικές οργανώσεις χαιρέτισαν την επαναπροσέγγιση ως θετικό βήμα για σταθερότερες σχέσεις. Ωστόσο, κάποιοι υποστηρικτές του Brexit την κατηγόρησαν ως «παράδοση», ενώ οι εταιρείες τροφίμων επεσήμαναν ότι η μείωση της γραφειοκρατίας θα οδηγήσει σε μικρότερο κόστος και ταχύτερη πρόσβαση στην αγορά.

Ασφάλεια και άμυνα

Μια νέα συμφωνία ενίσχυσης της ασφάλειας και της άμυνας αποτελεί σημαντικό επίτευγμα, με βασικά σημεία:

• Ενίσχυση της συνεργασίας σε τομείς όπως θαλάσσια και διαστημική ασφάλεια, αντιμετώπιση υβριδικών απειλών και η παγκόσμια υγειονομική ασφάλεια.
• Δυνατότητα συμμετοχής της βρετανικής αμυντικής βιομηχανίας σε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, όπως το προτεινόμενο ταμείο SAFE (Security Action for Europe) της ΕΕ, ύψους €150 δισεκατομμυρίων.
• Ενίσχυση της διαλειτουργικότητας και της συνεισφοράς της Ευρώπης στο ΝΑΤΟ, το οποίο παραμένει θεμέλιο της συλλογικής άμυνας τόσο για το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και για τις ευρωπαϊκές χώρες-μέλη της συμμαχίας.

Άλλοι τομείς

Η επαναπροσέγγιση αφορά και ζητήματα που επηρεάζουν άμεσα τους πολίτες:

• Ταξίδια: Οι Βρετανοί τουρίστες θα έχουν πρόσβαση σε περισσότερες ηλεκτρονικές πύλες (eGates) σε ευρωπαϊκά αεροδρόμια, ενώ θα εισαχθεί το «διαβατήριο κατοικίδιων» για γάτες και σκύλους, απλοποιώντας τις μετακινήσεις.
• Σχέδιο Εμπειρίας Νεολαίας: Εξετάζεται η δημιουργία ενός χρονικά περιορισμένου προγράμματος που θα επιτρέπει στους νέους να εργάζονται και να ταξιδεύουν ελεύθερα μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και ΕΕ.
• Επιβολή του Νόμου και Δικαιοσύνη: Θα ενισχυθεί η ανταλλαγή πληροφοριών, όπως δεδομένα DNA, δακτυλικών αποτυπωμάτων και εγγραφών οχημάτων, για την καταπολέμηση του εγκλήματος. Επίσης, υπάρχει δέσμευση για κοινή δράση κατά της εμπορίας ανθρώπων, της διακίνησης ναρκωτικών και της τρομοκρατίας.
• Παράτυπη Μετανάστευση: Οι δύο πλευρές συμφώνησαν να συνεργαστούν για την αντιμετώπιση του φαινομένου, με έμφαση στη συνεργασία με χώρες προέλευσης και διέλευσης, καθώς και στην αποτροπή των παράνομων διαβάσεων της Μάγχης.