Ψηφιακοί νομάδες: Τι τους «σκότωσε»

Η πανδημία προκάλεσε έκρηξη στην παγκόσμια αγορά εργασίας τηλεργασίας, δίνοντας στους εργαζόμενους μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία κινητικότητας, δημιουργώντας μάλιστα μια κατηγορία εργαζομένων που αποκλήθηκαν ψηφιακοί νομάδες.

Κάποιοι υιοθέτησαν έναν πλήρως ψηφιακό νομαδικό τρόπο ζωής, ενώ άλλοι απλώς έγραφαν ήσυχα από κάποια παραλία για ένα μήνα. Κάποιες χώρες θέσπισαν ειδικές βίζες για να προσελκύσουν αλλοδαπούς και να αναπληρώσουν την χαμένη τουριστική κίνηση.

Αμέσως μετά την πανδημία, οι άνθρωποι που βρήκαν δουλειά σε άλλες χώρες αυξήθηκαν επίσης, καθώς ήρθησαν οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί και ομαλοποιήθηκε η διασυνοριακή μετακίνηση. Η εξαιρετικά καυτή αγορά εργασίας σήμαινε επίσης ότι περισσότεροι εργαζόμενοι και επιχειρήσεις αναζητούσαν προοπτικές στο εξωτερικό.

Αλλά, όπως φαίνεται τώρα, το πάρτι τελείωσε όσον αφορά την εργασία στο εξωτερικό. Οι εντολές επιστροφής στο γραφείο έχουν περιορίσει το φαινόμενο του ψηφιακού νομά. Η διεθνής αναζήτηση εργασίας επιβραδύνεται επίσης, καθώς η οικονομική αβεβαιότητα επικρατεί και ορισμένες χώρες αυστηροποιούν τις πολιτικές μετανάστευσης.

Μια πρόσφατη ανάλυση από την πλατφόρμα εύρεσης εργασίας Indeed διαπίστωσε ότι το ενδιαφέρον των αναζητούντων εργασία στο εξωτερικό μειώθηκε απότομα μεταξύ 2024 και 2025 και η η παγκόσμια αύξηση μετά την πανδημία έχει αντιστραφεί στα επίπεδα πριν από το 2020.

«Βλέπουμε λιγότερο δυναμική κινητικότητα εργατικού δυναμικού, πραγματικά, παγκοσμίως», είπε στο Business Insider ο Κόρι Σταλ, οικονομολόγος στο Indeed.

Οι ψηφιακοί νομάδες θύματα της μείωσης θέσεων εργασίας

Ο Σταλ αποδίδει την πτώση σε οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες. Οι προσλήψεις γενικά έχουν επιβραδυνθεί, παντού, και το κόστος ζωής έχει αυξηθεί, καθιστώντας τη μετακόμιση στο εξωτερικό επαχθή και δαπανηρή. Ο ίδιος λέει ότι οι δουλειές στην τεχνολογία, στην αρχιτεκτονική και στην εργασία στη γνώση είναι αυτές στις οποίες παρατηρείται η μεγαλύτερη μείωση των αναζητούντων εργασία.

«Είδαμε μια μεταπανδημική αύξηση των ελλείψεων και της μετανάστευσης εργατικού δυναμικού καθώς τα πράγματα άνοιξαν ξανά», είπε στο Business Insider η Κέιτ Χούπερ, ανώτερη αναλύτρια πολιτικής στο Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής. «Και μετά αυτό κάπως ηρέμησε. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό συνδέθηκε επίσης με μια πιο κορεσμένη αγορά εργασίας».

Δίνει το παράδειγμα της Ευρώπης, η οποία έχει δει μια επιβράδυνση της οικονομίας, μείωση των αφίξεων από χώρες εκτός της ηπείρου και ένα κύμα προσφύγων από την Ουκρανία. «Ορισμένοι εργοδότες στην πραγματικότητα αναζητούν να προσλάβουν από αυτόν τον πληθυσμό, αντί να ανοίγονται σε διεθνείς προσλήψεις, κάτι που είναι λίγο πιο ακριβό», λέει.

Πιο περιοριστικές πολιτικές μετανάστευσης από ορισμένες χώρες θα μπορούσαν να απωθούν αλλοδαπούς εργαζόμενους. Αλλά ακόμη και για χώρες που έχουν θεσπίσει πολιτικές που προσπαθούν να καλωσορίσουν ξένους, όπως η Γερμανία, αυτή η πρόταση μπορεί να μη φτάσει στους αναζητούντες εργασία.

Συνολικά, μπορεί να φαίνεται σαν μια ασφαλέστερη επιλογή για ορισμένους εργαζόμενους να παραμείνουν στη χώρα τους, όπου ακόμη και αν απολυθούν έχουν άλλες λύσεις.

Η αβεβαιότητα μπορεί να κάνει πολλούς εργαζόμενους να επαναπροσδιορίσουν τις προτεραιότητές τους. Σε μια πρόσφατη έρευνα σε 5.000 εργαζόμενους παγκοσμίως από την εταιρεία εύρεσης προσωπικού Randstad, τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι δίνουν προτεραιότητα στην απασχολησιμότητα – δηλαδή στην ικανότητα να παραμένουν «στα πράγματα» και ασφαλείς – έναντι της δυνατότητας να εργάζονται εξ αποστάσεως. Περισσότεροι από τους μισούς δήλωσαν ότι προτιμούν να μπορούν να ελέγχουν τις ώρες εργασίας τους παρά τους χώρους εργασίας τους.

Οι εντολές επιστροφής στο γραφείο σημαίνουν λιγότερες ευκαιρίες τηλεργασίας, δεν μπορεί κανείς να εργάζεται από την Ισπανία και να βρίσκεται στο γραφείο στο Σαν Φραντσίσκο είτε για πέντε ημέρες την εβδομάδα είτε για δύο. Όταν οι εταιρείες έπρεπε να ανταγωνιστούν σκληρότερα για τους εργαζόμενους, η τηλεργασία ήταν ένας τρόπος για να βελτιωθεί η σχέση. Τώρα πολλοί εργοδότες αισθάνονται ότι μπορούν να αποσύρουν τέτοιου είδους δέλεαρ.

Υπάρχουν ελάχιστες εταιρείες που επιτρέπουν την εργασία από οπουδήποτε

Ακόμα και οι εταιρείες που επιτρέπουν την τηλεργασία δεν είναι τόσο πρόθυμες για αυτήν σε μέρη όπου δεν έχουν γραφεία. Όταν χτύπησε η πανδημία, πολλές εταιρείες δεν είχαν μεγάλη εμπειρία με το τηλεργαζόμενο εργατικό δυναμικό και αντιμετώπισαν την εργασία στο εξωτερικό ως γκρίζα ζώνη.

Έκτοτε, έχουν βελτιωθεί στην παρακολούθηση των τοποθεσιών των εργαζομένων τους και στη θέσπιση πιο συγκεκριμένων οδηγιών σχετικά με το πού μπορούν να βρίσκονται οι άνθρωποι και για πόσο καιρό. Δεν είναι μόνο θέμα ελέγχου – αν και πολλοί εργαζόμενοι θα υποστήριζαν ότι είναι – αλλά και θέμα συμμόρφωσης, είπε στο Business Insider ο Μπρένταν Κόγκαν, ανώτερος αντιπρόεδρος παγκόσμιων υπηρεσιών στην εταιρεία συμβούλων για υπηρεσίες μετανάστευσης Envoy Global.

Πολλές χώρες έχουν επίσης επισημοποιήσει την προσέγγισή τους προς τους ξένους εργαζόμενους. Οι βίζες ψηφιακών νομάδων προσφέρουν στους απομακρυσμένους εργαζόμενους μια πιο ελεγχόμενη διαδρομή, όσον αφορά τη συμμόρφωση.

Ο Χούπερ, από το Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής, λέει ότι αυτοί οι τύποι βίζας δεν έχουν δει τεράστια αποδοχή. Είναι χρήσιμοι για παρατεταμένες διαμονές, όχι για άτομα που ταξιδεύουν για έναν ή δύο μήνες και συνδυάζουν εργασία και τουρισμό. Σε κάποιο βαθμό, οι βίζες ψηφιακών νομάδων είναι μια τακτική μάρκετινγκ.

Ορισμένες εταιρείες υιοθετούν περισσότερα επαγγελματικά ταξίδια αντί να στέλνουν (ή να επιτρέπουν) τους υπαλλήλους να εργάζονται πλήρως από άλλες χώρες. Είναι συχνά πιο οικονομικό και μειώνει τον κίνδυνο να αντιμετωπίσουν νομικά προβλήματα.

Σε κάποιον βαθμό, ο «ασκός του Αιόλου» άνοιξε για τους ανθρώπους που εργάζονται από άλλες χώρες. Η παγκοσμιοποίηση είναι γεγονός της οικονομίας και η τεχνολογία διευκολύνει τους εργαζόμενους να βρίσκονται οπουδήποτε, αλλά κάπως ο «ασκός» κλείνει και πάλι.

Μέρος αυτού είναι ένας φυσικός κύκλος. Οι άνθρωποι εκπατρίζονται για λίγο, κουράζονται και γυρίζουν σπίτι.

Οι διεθνείς ευκαιρίες εργασίας εξακολουθούν να υπάρχουν, αλλά οι εργαζόμενοι μπορεί να διστάζουν περισσότερο να τις αξιοποιήσουν και οι εταιρείες μπορεί να το σκέφτονται δύο φορές να προσλάβουν κάποιον από το εξωτερικό.

Η σύντομη αναγέννηση της τηλεργασίας και οι παγκόσμιες ευκαιρίες που προσφέρονται φαίνεται να έχουν στενέψει.