Τουρκία: Το ReArm, ο Κανονισμός SAFE και οι δυνατότητες συμμετοχής στα εξοπλιστικά της ΕΕ

Το ReArm Europe και ο Κανονισμός SAFE καθώς και οι δυνατότητες της Τουρκίας να επωφεληθεί από αυτόν έχουν βρεθεί στο στόχαστρο της ελληνικής διπλωματίας.

Ο Κανονισμός SAFE προβλέπει χρηματοδοτικό εργαλείο ύψους 150 δισ. ευρώ. Αυτά τα 150 δισεκατομμύρια ευρώ αφορούν δάνεια με χαμηλό επιτόκια, τα οποία έχουν διάρκεια τεσσάρων ετών και δεν έχουν μόνιμο χαρακτήρα.

Η συμμετοχή της Τουρκίας

Όπως εξηγούν στο in αρμόδιες πηγές η συμμετοχή της Τουρκίας, ως υποψήφιας χώρας, σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από τον Κανονισμό SAFE, σύμφωνα με το κείμενο που έχει συμφωνηθεί και θα υιοθετηθεί από το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, μέσα στην εβδομάδα, δεν μπορεί να θεωρηθεί αυτόματη.

Σημειώνουν δε ότι η Ελλάδα, παρά τις δυσκολίες που ανέκυψαν στη διαπραγμάτευση, κατάφερε να εξασφαλίσει ισχυρές νομικές βάσεις ως προς τις προϋποθέσεις συμμετοχής υποψήφιων προς ένταξη χωρών.

Κάτι που – όπως εκτιμούν διπλωμάτες με γνώση των εξελίξεων – δίνει στην Αθήνα πολλές δυνατότητες μελλοντικά, είτε να αντιταχθεί στη συμμετοχή της Τουρκίας, είτε να ζητήσει ανταλλάγματα, αναλόγως των εξελίξεων.

Οι προϋποθέσεις χρηματοδότησης

Αξίζει να σημειωθεί ότι για τη συμμετοχή οντοτήτων και προϊόντων της Τουρκίας, ως υποψήφιας χώρας, σε προγράμματα ή κοινοπραξίες με ευρωπαϊκές εταιρείες προκειμένου να λάβουν χρηματοδότηση στο πλαίσιο του SAFE, απαιτείται υπογραφή διμερούς συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας, βάσει του άρθρου 17 του Κανονισμού.

Για την εν λόγω συμφωνία θα απαιτείται ομοφωνία και όχι με ειδική πλειοψηφία κατ’ επέκταση της νομικής βάσης του ίδιου του Κανονισμού SAFE, δεδομένου ότι, ως νομική βάση, θα χρησιμοποιείται το άρθρο 212 της Συνθήκης για τη  Λειτουργία της ΕΕ.

Το άρθρο 212 προβλέπει, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ, ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου για κάθε συμφωνία οικονομικής, εμπορικής, ή άλλης φύσης της ΕΕ με τις υποψήφιες χώρες.

Παρά το γεγονός ότι υπήρξαν αντιρρήσεις από τη Γερμανία, τη Νομική Υπηρεσία Συμβουλίου και όχι μόνο, για ρητή αναφορά στο άρθρο 212 Συνθήκης  για τη Λειτουργία της ΕΕ, εντούτοις το λεκτικό του εν λόγω άρθρου αναπαράγεται αυτούσιο στην Αιτιολογική Σκέψη υπ’ αριθμόν 23.

Όπως επισημαίνεται η Επιτροπή διαβεβαίωσε, επίσης, ότι προτίθεται να χρησιμοποιήσει το άρθρο 212 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ ως νομική βάση για τη σύναψη τέτοιων συμφωνιών, το οποίο καταγράφηκε στα πρακτικά της συνεδρίασης του COREPER II της 18ης Μαΐου, αποκτώντας ανάλογη πολιτική βαρύτητα.

Ενώ η Ελλάδα κατέθεσε και σχετική Δήλωση στο COREPER II της 21ης Μαΐου.

Οι κανόνες επιλεξιμότητες

Την ίδια στιγμή όπως σημειώνουν οι ίδιες πηγές στο in ως προς τους κανόνες επιλεξιμότητας εταιρειών και οντοτήτων τρίτων χωρών (άρ. 16 Κανονισμού SAFE), σε αυτούς συμπεριλαμβάνεται η ανάγκη συνεκτίμησης των συμφερόντων ασφαλείας και άμυνας της ΕΕ και των κρατών – μελών της.

Σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται στον Κανονισμό τα ποσοστά συμμετοχής οντοτήτων και υπεργολάβων τρίτων χωρών στα προγράμματα του SAFE, το κόστος των κατασκευαστικών στοιχείων που προέρχεται εκτός ΕΕ δεν θα υπερβαίνει το 35% του εκτιμώμενου κόστους του τελικού προϊόντος, ενώ τίθενται επιπλέον προϋποθέσεις για οντότητες που δεν είναι εγκατεστημένες εντός ΕΕ, των χωρών του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου/Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών και της Ουκρανίας, οι οποίες επιδρούν περιοριστικά ως προς τις δυνατότητες συμμετοχής τους.

Διπλωματικές πηγές σημείωναν στο in ότι τα εν λόγω στοιχεία μπορούν να χαρακτηριστούν ως ιδιαίτερα θετικά.

Με δεδομένο μάλιστα ότι ο Κανονισμός SAFE θα μπορούσε να συμφωνηθεί με ειδική πλειοψηφία, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών – μελών επέδειξε απροθυμία για ρητή, άμεση ή έμμεση, εξαίρεση της Τουρκίας.

Η ίδια η Γερμανία έθεσε εξαρχής «κόκκινες γραμμές» σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα πρόσβασης υποψηφίων προς ένταξη χωρών και όχι αναφορά σε «ομονοούσες χώρες», καθώς και όχι ρητή αναφορά σε εξαίρεση Τουρκίας.

Θα επιδιώξει η Τουρκία πρόσβαση στο SAFE;

Οι ίδιες πηγές χαρακτήριζαν αμφίβολο το κατά πόσο η Τουρκία θα επιδιώξει να αποκτήσει πρόσβαση στη χρηματοδότηση στο πλαίσιο του SAFE, ή θα προτιμήσει διμερείς συμφωνίες, όπως κάνει ήδη με την Ιταλία και την Ισπανία.

Με την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία να μην έχουν μπορέσει να αποκλείσουν τελικά την Άγκυρα, ωστόσο προσπάθησαν να θέσουν –υπό τις δεδομένες συνθήκες και ισορροπίες στην ΕΕ– κάποιες προϋποθέσεις.

Η θέση της Ελλάδας

Υπενθυμίζεται ότι ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, μιλώντας στο 5ο φόρουμ του Οικονομικού Ταχυδρόμου, είχε ερωτηθεί σχετικά με τις δυνατότητες συμμετοχής της Τουρκίας στην προσπάθεια επανεξοπλισμού της Ευρώπης και είχε αναφέρει χαρακτηριστικά πως «η Τουρκία αποτελεί, ούτως ή άλλως, έναν ισχυρό παράγοντα, περιφερειακό και διεθνή, με αυτοτελή αμυντική βιομηχανία. Είναι εταίρος του ΝΑΤΟ, άρα σύμμαχός μας στη διατλαντική συμμαχία. Αποτελεί ένα υπό ένταξη κράτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχει συγκεκριμένες υποχρεώσεις, οι οποίες απορρέουν από όλα αυτά. Η πρώτη και μεγάλη υποχρέωση, την οποία έχει η Τουρκία, είναι προφανώς να σέβεται τους κανόνες του διεθνούς δικαίου, να σέβεται την ακεραιότητα των συμμάχων κρατών».

Ξεκαθάριζε δε πως η θέση της Ελλάδας είναι σαφής και «η Τουρκία θα πρέπει, για να έχει την οποιαδήποτε εμπλοκή στην αμυντική βιομηχανία της Ευρώπης, στη νέα δομή άμυνας που αναπτύσσεται εντός της Ευρώπης, να αποδεικνύει έμπρακτα ότι σέβεται τους κανόνες αυτούς. Και είναι προφανές ότι, στο μέτρο που η Τουρκία εξακολουθεί να έχει απειλή πολέμου σε βάρος της Ελλάδας για ζητήματα που έχουν να κάνουν με την ίδια την κυριαρχία της χώρας και τα δικαιώματα τα οποία απορρέουν από το διεθνές δίκαιο, αυτό αποτελεί σοβαρό ανάχωμα».

Το τουρκικό Υπουργείο Άμυνας

Την περασμένη βδομάδα ο εκπρόσωπος Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων του Τουρκικού υπουργείου Αμυνας, αντιναύαρχος Ζέκι Ακτούρκ, κατά την εβδομαδιαία ενημέρωση των δημοσιογράφων υπερασπιζόμενος το «δικαίωμα» της Τουρκίας να συμμετάσχει στα προγράμματα επανεξαπλισμού της Ευρώπης, υποστήριζε πως «ως μέλος του ΝΑΤΟ και του ΟΑΣΕ και υποψήφια προς ένταξη χώρα στην ΕΕ, η Τουρκία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας με την αναπτυσσόμενη αμυντική της βιομηχανία, τους σημαντικούς ρόλους που έχει αναλάβει στην επίλυση περιφερειακών κρίσεων και τον ισχυρό στρατό της. Θα συνεχίσουμε να εξηγούμε τη δύναμη της Τουρκίας σε όσους δεν την καταλαβαίνουν»

Όπως είχε αναφέρει δε «Τουρκία και η ΕΕ μοιράζονται μακροπρόθεσμα στρατηγικά συμφέροντα σε πολλούς τομείς, όπως η άμυνα και η ασφάλεια, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας και η αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης», ισχυριζόμενος ότι «η ευρωπαϊκή ασφάλεια μπορεί να ενισχυθεί μόνο με συμπερίληψη, τη στρατηγική διορατικότητα και συλλογική αλληλεγγύη, και ότι για αυτό απαιτείται μια οραματική προσέγγιση».

Πηγή: in.gr